ޑޮލަރު ފަހައި ދުވުން ނިމުމަކަށް ގެނައުން: އެމްއެމްއޭގެ ބިޔަ ޓާގެޓް

އެމްއެމްއޭގެ ދިގު ތާރީހަށް ބަލާ އިރު ރާއްޖޭގެ އެކްސްޗޭންޖް ރޭޓަށް އެކި ފަހަރު އެކި ބަދަލުތައް ގެނެސްފި އެވެ. ރާއްޖޭގައި 1980 އާއި 1985 ވަނަ އަހަރު އޮތީ ޑުވެލް ރޭޓެކެވެ. އޭރު ރަސްމީކޮށް ގެންގުޅުނީ ޑޮލަރަކަށް 3.77ރ. އެވެ. އެހެން ނަމަވެސް ދެން ގެންގުޅުނު އަނެއް ރޭޓަކީ 7.55ރ. އެވެ. އެއަށް ފަހު 1987-1994 ގައި ރާއްޖޭގައި ގެންގުޅުނީ ފްލޯޓިން ރޭޓެކެވެ. އޭރު ރާއްޖޭގެ އެކްސްޗޭންޖް ރޭޓު ވަނީ 8.50ރ. އިން 11.50ރ. އަށް މައްޗަށް ޖައްސައިފަ އެވެ.

މި ގޮތަށް ޑޮލަރުގެ އަގު ކަނޑައެޅުމުގެ އުސޫލު ބަދަލުކުރީ ޑޮލަރުގެ އަގު މާކެޓްގައި އިންތިހާ އަށް އުފުލެން ފެށުމުންނެވެ. އަދި 1997-2001 އާ ހަމައަށް އަނެއްކާ ވެސް ޕެގް ރޭޓް ނިޒާމެއް ގެންގުޅުނެވެ. އެއަށް ފަހު އެކްސްޗޭންޖް ރޭޓަށް އެންމެ ފަހުން ބަދަލު ގެނައީ 2011 ވަނަ އަހަރު އެވެ. އެފަހަރު އެކްސްޗޭންޖް ރޭޓް ވަނީ 10.28ރ. އާއި 15.42ރ. އާ ދެމެދުގެ ޕެގް ރޭޓަކަށް ބަދަލުކޮށްފަ އެވެ.

ކޮވިޑްގެ ކުރިން ވެސް ޑޮލަރުގެ އަގު މަޑުމަޑުން ދިޔައީ އުފުލެމުން ދިޔަ އެވެ. ކޮވިޑާ އެކު ޑޮލަރުގެ އަގު ރަނަށްވެ، ފުރަތަމަ ފަހަރަށް ޑޮލަރެއްގެ އަގު 20ރ. އަށް މައްޗަށް ދިޔަ އެވެ. ޑޮލަރުގެ މުޅި މައްސަލަ އަށް ދާއިމީ ހައްލެއް ގެނައުމަށް، އެމްއެމްއޭ އިން އަތުކުރި އޮޅާލައިފައި އޮއްވާ، ކޮވިޑާ އެކު ޑޮލަރުގެ މާކެޓް އަނެއް ފުށަށް ޖެހީ އެވެ. އެކަމަކު، އެ މަސައްކަތް ހުއްޓާ ނުލައި، އަންނަނީ ކުރަމުންނެވެ.

"އެމްއެމްއޭ އިން މި ފިޔަވަޅުތައް އިރާދަކުރެއްވިއްޔާ އަންނަ އަހަރު ފަށާއިރު އަޅަން ފަށާނަން. އަޅުގަނޑުމެން މި ފިޔަވަޅުތައް މި އަޅަނީ ލަސްލަހުން، ރާއްޖޭގެ އިގްތިސާދަށާއި ވިޔަފާރިތަކަށާއި އިގްތިސާދަށް ޑޮލަރު ވަންނަ ދާއިރާތަކަށް ވެސް ވިސްނުންތެރި ކަމާ އެކު ބަލައިގެން ގެއްލުން ނުވާނެ ގޮތަށް،" އެމްއެމްއޭގެ ޑެޕިއުޓީ ގަވަރުނަރު އަހުމަދު އިމާދު، "މިހާރު"ގެ މެދުސަފުހާ އަށް ދެއްވި އިންޓަވިއުއެއްގައި ވިދާޅުވި އެވެ.

"މިއީ އެންމެ ދުވަހަކުން ރަނގަޅު ކުރެވޭނެ ކަންކަން ނޫން ކަން އަޅުގަނޑުމެން ވެސް ގަބޫލުކުރަން ޖެހޭ. މިއިން ކޮންމެ ފިޔަވަޅަކީ ވެސް ކޮންމެވެސް ބަޔަކާ ކޮންމެވެސް ގޮތަކުން ގުޅިފައިވާނެ ކަމަކަށް ވާތީ އަޅުގަނޑުމެން މި ފިޔަވަޅުތައް މި އަޅަނީ އެ ބޭފުޅުންނާ ވެސް ވާހަކަ ދައްކައިގެން އެ ބޭފުޅުންގެ ވެސް ކޮންސާންސްތައް އަޑުއަހައިގެން."

ޑޮލަރުގެ މުޅި މައްސަލަ އަށް ފޯކަސް ކުރާ 5 ކަންތައް

އިގްތިސާދުގައި ޑޮލަރު ހިފެހެއްޓުމާއި ޑޮލަރުގެ ޑިމާންޑް ދަށް ކުރުމަށް އެމްއެމްއޭ އިން މައިގަނޑު ގޮތެއްގައި ފަސް ދާއިރާ އަކުން ފިޔަވަޅުތައް އަޅަން ވަނީ ޕްލޭން ކޮށްފަ އެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި ހިމެނެނީ:

- ޑޮލަރަށް ނޯންނަން ޖެހޭ ޑިމާންޑް ދުއްވާލުން. އޭގެ ތެރެއިން މުހިންމު އެއް ކަމަކީ އެތެރޭގެ ފައިސާގެ މުއާމަލާތްތައް ދިވެހި ރުުފިޔާ އިން ހިންގުން.

- ރުފިޔާގެ ޑިމާންޑް އުފުލޭ ކަންކަން ތައާރަފުކުރުން. އިގްތިސާދީ ގިނަ ކަންކަމުގައި ރުފިޔާ ބޭނުންކުރުން، މިސާލަކަށް ތެރޭގައި ދިވެހި ރުފިޔާ އިން ޓެކްސް ދެއްކޭނެ ގޮތް ހެދުން.

- ޑޮލަރުގެ އެކްސްޗޭންޖް ނިޒާމް ހަރުދަނާކުރުން. އަދި ފޮރިން އެކްސްޗޭންޖްގައި އުޅޭ މީހުންނަކީ ވަކި ކޮންޑިޝަންތަކެއް ހަމަވާ ބަޔަކަށް ހެދުން.

- ރާއްޖެ އިން އާންމުކޮށް މުދާ ގަންނަ ގައުމުތަކާ އެކު ރުފިޔާ އިން ފައިސާ ދެއްކޭނެ ގޮތްތަކެއް ހަމަޖެއްސުމަށް ބައިލެޓެރަލް އެރޭންޖްމަންޓްތަކެއް ހެދުން.

- ގިނައިން އިމްޕޯޓުކުރާ ބާވަތްތައް ދެނެގަނެ، އެކަމަށް ރާއްޖެ އިން ހައްލުތަކެއް ހޯދުން. މިސާލަކަށް ތެޔޮ ރާއްޖެއަށް އެތެރެކުރާ ވަރު މަދުކުރުމަށް އިއާދަކުރަނިވި ހަކަތަ ބޭނުންކުރުން އިތުރުކުރުން.

މި ފިޔަވަޅުތަކުގެ ތަފްސީލާއި ޑޮލަރުގެ މައްސަލަތަކުގައި، އަހުމަދު އިމާދު "މިހާރު" އާ ވަރަށް ގިނަ ވާހަކަތަކެއް ދެއްކެވި އެވެ. މިއީ އޭގެ ތެރެއިން ބައެއް ސުވާލާއި ޖަވާބެވެ.

މަނިޓަރީ ރެގިއުލޭޝަނަށް މިހާރު މި ގެންނަ ބަދަލުތަކަކީ ތަންފީޒުކުރުމުގައި ހުރި ގޮންޖެހުންތަކަށް އެޑްރެސްކޮށް ސްޓޭކްހޯލްޑަރުންނާ މަޝްވަރާ ކުރެވިފައިވާ ކަންކަން. އަޅުގަނޑުމެންނަށް އަގު ކޮންޓްރޯލް ކުރެވިދާނެ. ވަރަށް ފަސޭހައިން ކުރެވިދާނެ ކަންކަން އެއީ. އެކަމަކު އެއީ މީގެ މުޅި ހައްލެއް ނޫން. މީގެ ހައްލަކީ ވަށާ ޖެހޭ ގޮތަށް މުޅި މައްސަލަ އަށް ހައްލު ގެނައުން.

މާކެޓަށް މާ ބޮޑު ބަދަލުތަކެއް ނުގެނެސް ސިސްޓަމަށް ގެންނަ ބަދަލުތަކުން ފަސޭހައިން މޮނިޓާ ކުރެވޭނެ ގޮތަކަށް މިކަން ރާވާފައި މިއޮތީ. މި ގެނެވޭ ބަދަލުގައި ދެ ކަމެއް ފާހަގަކޮށްލާނަން. އެއް ކަމަކީ، މި ގެންނަ ބަދަލުތަކުގައި އަޅުގަނޑުމެން އެއްވެސް ހާލެއްގައި ކެޕިޓަލް ކޮންޓްރޯލެއް ނުގެންނާނަން. އެކަން އިންވެސްޓަރުންނަށް އަޅުގަނޑުމެން ޔަގީންކޮށްދެން. ރާއްޖޭގައި އިންވެސްޓް ކުރާ ބޭރުގެ ފަރާތްތަކަށް ލިބޭ ޑޮލަރުގެ އާމްދަނީ ބޭރަށް ގެންދިއުމުގެ އެއްވެސް ހުރަހެއް ނާންނާނެ މި ފިޔަވަޅުތަކުގެ ސަބަބުން. ހަމަ އެގޮތަށް އަޅުގަނޑުމެން ބަލަން ރާއްޖެ އަށް އެންމެ ރަނގަޅު އެކަށީގެންވާ އެކްސްޗޭންޖް ރޭޓަކީ ކޮބައިތޯ ވެސް. އެހެންވީމަ އަޅުގަނޑުމެން ނުވިސްނަން މާދަމާ އިން މާދަމާ އަށް ފްލޯޓިން އެކްސްޗޭންޖް ރޭޓަކަށް ބަދަލުކުރާކަށް. މިހާރު މިއޮތް ނިޒާމުގެ ތެރެއިން މާބޮޑު ބަދަލެއް ނުގެނެސް، އެކަމަކު ކުދިކުދި ބަދަލުތަކުން ބޭންކިން ނިޒާމަށް ޑޮލަރު ފްލޯވާނެ ގޮތްތަކެއް ބަލައިގެން ފިޔަވަޅުތައް ރާވާފައި ވާނީ.

ސަރުކާރުގެ ރީފޯމް ޕޮލިސީތަކާ ގުޅިގެން ރާއްޖޭގެ އިގްތިސާދުގައި ޑޮލަރު ހިފެހެއްޓޭނެ ނުވަތަ ޑޮލަރު ހޯދޭނެ ކަންކަން ސަރުކާރަށް އަންގަމުން ގެންދަން. ރާއްޖޭގެ އިގްތިސާދީ ކަންކަމަށް ބަލާ އިރު އިކޮނޮމިކް ޑައިވާސިފިކޭޝަނަކީ ވަރަށް ޗެލެންޖިން ކަމެއް. ހުރިހާ ދިމާލަކުން ކަމެއް ފަށާ އިރު ވަރަށް ގިނަ ގޮންޖެހުންތައް އެބަހުރޭ.

ރާއްޖެއަށް އެންމެ ފައިދާ ހުރި ކަމެއް ކޮށްގެން އަޅުގަނޑުމެންނަށް ސްޓްރެޓެޖިކް އެޑްވާންޓޭޖެއް ހޯދޭނެތޯ ބެލިން. ޓޫރިޒަމް ދާއިރާ އަށް އިތުރު ޑައިވާސިފިކޭޝަން ގެނެވޭނެ ގޮތްތައް ވެސް އެބަހުރި. ހޯމް ސްޓޭއެއްގެ ވާހަކަ ވެސް ސަރުކާރުން އެބަ ދައްކާ. އޭގެ ސަބަބުން ވެސް އެކްސްޗޭންޖް ރޭޓަށް އިތުރު ބަދަލެއް އައުމަކީ އެކަށީގެންވާ ކަމެއް.

ދެން އޮތީ ޑޮލަރުގެ ހޭދަ. އަޅުގަނޑަށް ހީވަނީ މިހާރު ވެސް ސަރުކާރުން އެބަ މަސައްކަތް ކުރައްވާހެން އެއް ކަމެއްގައި. އެއީ ބިދޭސީން ލޭބަރުން މަދުކުރުން. އަޅުގަނޑުމެންގެ އަންޒާދާތަކުން އަހަރަކު 700-800 މިލިއަން ޑޮލަރު އެބަ ބޭރުވޭ ބިދޭސީންގެ ފަރާތުން. އޯވަރޯލްކޮށް އަޅުގަނޑުމެން ސަރުކާރަށް ވެސް އަދި މަޖިލީހުގެ މާލިއްޔަތު ކޮމެޓީ އަށް ދާ ކޮންމެ ފަހަރަކުހެން ވެސް ހުށަހަޅާ ދެ ކަމުގެ ތެރެއިން އެއް ކަންތައް އެއީ. އަނެއް ކަމަކީ އިޔާދަކުރަނިވި ހަކަތަ އުފައްދާ މިންވަރު އިތުރުކޮށް ތެލަށް ބަރޯސާވާ މިންވަރު ކުޑަކުރުން.

ރާއްޖޭގެ ކަންކަން މި އޮންނަ ގޮތުން ބައިވަރު މައްސަލަތައް ހުރި ކަމެއްގައި އެދެވޭ މަންޒިލަކަށް ދާން އޮތް ގޮންޖެހުންތަކެއް އެބަހުރި. މިއީ ހަމައެކަނި އެމްއެމްއޭގެ ރެގިއުލޭޝަނަކުން އެކަނި ހައްލުކުރެވޭނެ ކަމެއް ނޫން ކަމަށް ވެސް ވަރަށް ތަފްސީލުކޮށް ސަރުކާރަށް ވެސް އޮންނާނީ ކިޔައިދީފައި. އަނެއްކޮޅުން، މިހާރު މި ގެންނަ ބަދަލާ އެކު ބްލެކް މާކެޓުގައި ޑޮލަރުގެ އަގު ހުންނަ ވަރަށް އެމްއެމްއޭގެ ރޭޓް ކަނޑައެޅުން އެއީ ވެސް މީގެ ހައްލު ކަމަކަށް ވެސް އަޅުގަނޑުމެން ގަބޫލެއް ނުކުރަން.

އަޅުގަނޑުމެންގެ އިގްތިސާދީ ތަފާސްހިސާބުތަކަށް ބަލާއިރު، 1983 ގައި އެކްސްޗޭންޖް ރޭޓް މިހިރީ 7.24ރ. ގައި. އޭގެ 35 އަހަރު ފަހުން މިހާރު މިހިރީ 15.42ރ. ގައި. ހަމަ ހުރިހާ އިންޑިކޭޓާސް އަށް ބަލާއިރު، މިލިއަނުން ހުރި އެއްޗެއް މިވަނީ ބިލިއަނަށް އަރައިފައި. އިގްތިސާދީ ހަރަކާތްތައް ވެސް އިތުރު އެބަވޭ އަނެއްކޮޅުން. އާމްދަނީ ވެސް އެބަ އިތުރުވޭ. އެހެންވީމަ ބެލެންސް އޮފް ޕޭމަންޓްގައި މި އުޅެނީ އެހެން މައްސަލަތަކެއް.

އަޅުގަނޑުމެން ވެސް ގަބޫލުކުރަން ޓްވިން ޑެފިސިޓެއް އޮތުން މިއީ މުސްތަގްބަލުގައި ހައްލެއް ހޯދަން ޖެހޭނެ ކަމެއް. ބެލެންސް އޮފް ޕޭމެންޓްގައި އިންނަ ގެޕް ފިލް ކުރަންޖެހޭ. މިފަހަރު އަޅުގަނޑުމެންގެ ވިސްނުމަކީ ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތެއްގައި އެކްސްޗޭންޖް ރޭޓް ހިފެހެއްޓޭނެ ގޮތެއް ހޯދުން.

ޑޮލަރު ރޭޓަށް އަންނަ ބަދަލުތައް މުދަލާއި ހިދުމަތުގެ އަގުތަކަށް ވަގުތުން ވަގުތަށް އެބަ ބަދަލުވެގެންދޭ. މި ކަމަކީ ރައްޔިތުންނާއި މުޅި އިގްތިސާދުގެ ހުރިހާ ކަމަކާ ގުޅިފައިވާ ކަމެއް. މިފަހަރު އަމާޒަކީ އެމްއެމްއޭ އިން ބްލެކް މާކެޓްގެ ރޭޓާ އަރާ ހަމަކުރާނީތޯ ނުވަތަ އެމްއެމްއޭ އިން މުޅި އިޝޫ އަށް އެޑްރެސްކޮށް ހައްލެއް ގެންނައުމުގެ ކަންކަން ކުރާނީތޯ. ފާއިތުވެދިޔަ 40 އަހަރުގެ ތެރޭގައި ބްލެކް މާކެޓާ އަރާ ހަމަކުރަން އަބަދުވެސް އެޖަސްޓްމަންޓްތަކެއް ގެނެސްފައިވާނެ. އެހެންވީމަ މިދެންނެވި އިިސްލާހީ ބަދަލުތައް ގެންނަން މިހާރުގެ ސަރުކާރުން އެހީތެރިކަން ދެއްވާނެ ކަމަށް ވަރަށް ބޮޑު ޔަގީން ކަމެއް އޮތީ ދީފައި. އަދި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން ވެސް އެ އެއްބާރުލުން ދެއްވާނެ ކަމަށް ވިދާޅުވެފައިވޭ.

ރާއްޖޭގެ ޓޫރިޒަމް ދާއިރާ އަށް މިދިޔަ ދުވަސްތަކުގައި ވަރަށް ބޮޑު ބަދަލެއް ވަނީ އައިސްފައި. ރާއްޖޭގެ އޮޕަރޭޓަރުންނާއި ފޮރިން އޮޕަރޭޓަރުންގެ ވެސް ތަފާތުތަކެއް އެބަހުރި. ދިވެހި ރުފިޔާއިން ހުރިހާ މުއާމަލާތްތައް ހިންގަން ކުރިން ވެސް އެމްއެމްއޭ އިން ފިޔަވަޅުތައް އަޅަން އުޅުނު. އޭރު ވަރަށް ހަރު އަޑުން ޓޫރިޒަމް ދާއިރާގެ ބައެއް ފަރާތްތަކުން ވިދާޅުވީ ދިވެހި ރުފިޔާއިން މުސާރަ ދެންޏާ ވަޒީފާ އަށް ބޭރު މީހުން ނާންނާނެއޭ.

ރާއްޖޭގެ އެއްވެސް ހިދުމަތެއް ހޯދަން ޑޮލަރު ބޭނުންވާނެ އެއްވެސް ސަބަބެއް އޮންނާނެ ކަމަށް އަޅުގަނޑު ގަބޫލެއް ނުކުރަން. ރާއްޖޭގެ އެތެރޭގެ ވިޔަފާރިތަކަށް ޑޮލަރު ދޭން ބުނާ ބުނުން ބަދަލުކުރަން ޖެހޭ.

މީގެ ސަބަބުން އެއްވެސް ޕާޓީއަކަށް، ކުންފުންޏަކަށް މާ ބޮޑެތި ބަދަލުތަކެއް އަދި ގެއްލުންތަކެއް ވެސް ނާންނާނެކަން ޔަގީންކޮށްދެން. އަނެއްކޮޅުން ރާއްޖެ އަށް ލިބޭ ފޮރިން ކަރަންސީން ރައްޔިތުންނަށް އޭގެ ފައިދާ ކުރަން ވެސް އެބަޖެހޭ ކަމަށް ގަބޫލުކުރަން ޖެހޭ.