ކޮލަމް ފަސް މިނެޓް: ނަޒާހަތްތެރިކަމުން ފަލީހަތްވަމުން ދާ ކޮރަޕްޝަން

މީގެ އަހަރުތަކެއް ކުރިން ކުންފުންޏަކުން އިމާރާތެއް ކުއްޔަށް ހިފަން ބޭނުންވެގެން އިއުލާނެއް ކުރި އެވެ. އިމާރާތް ހުންނަންވީ، މާލޭގެ ކޮން ސަރަހައްދެއްގައި، ކޮން މަގެއްގައި ކަން ވެސް އިއުލާންގައި އޮތެވެ. އިމާރާތުގެ އުސްމިނުގައި ހުންނަންވީ މިތައް ބުރި އެވެ. އަދި އިމާރާތުގެ ތަޅުމުގެ ބޮޑުމިނުގައި މިތައް އަކަފޫޓެވެ.

ކަން ދިމާކުރި ގޮތުން އެ އިއުލާންކުރި ދުވަސްވަރު، އެ ސަރަހައްދުގައި ހުރީ އެ ޝަރުތުތައް ފުރިހަމަވާ އެންމެ އިމާރާތެކެވެ. އިއްތިފާގަކުން ނަމަވެސް، އެއީ އޭރުގެ ވަޒީރެއްގެ މިލްކިއްޔާތުގައި ހިމެނޭ ތަނެކެވެ.

މިއީ އިއްތިފާގެވެ. ކޮރަޕްޝަނެއް ނޫނެވެ. އެ އިމާރާތް ކުއްޔަށް ދިނުމުން އިމާރާތުގެ ވެރިފަރާތަށް މާލީ ފައިދާތަކެއް ލިބޭނެ އެވެ. އެ ޝަރުތުތައް ފުރިހަމަވާ އެންމެ އިމާރާތެއް ހުރުމަކީ އެ ކުންފުނީގެ މައްސަލައެއް ނޫނެވެ. އަދި އެއީ ވަޒީރެއްގެ އިމާރާތަކަށް ވުމަކީ ވެސް ކުންފުނިން ކުރި ކަމެއް ނޫންތާ އެވެ!

ދެން ފަހުގެ ބައެއް ކަންކަމަށް ވިސްނައިލަމާ ހެއްޔެވެ! މި ދަންނަވާ ކަންކަމުގައި ކޮރަޕްޝަނެއް ނެތް ކަމަށް، ކޮރަޕްޝަން ނައްތައިލުމާ ބެހޭ މުއައްސަސާ އިން ވަނީ ކަނޑައަޅައިފަ އެވެ. ވީއިރު، އެ ކަންކަމާ ބެހޭ ގޮތުން ވާހަކަ ދެއްކުމުގައި އާންމު ރައްޔިތުންނަށް އޮތީ ކޮން ހައްގެއް ހެއްޔެވެ؟

މިނިވަން މުއައްސަސާތަކާއި މުސްތަގިއްލު މަގާމުތައް އުފައްދާފައިވަނީ ގާނޫނުއަސާސީން ބާރު ލިބިދީގެންނެވެ. އެއިން ކޮންމެ މުއައްސަސާއަކީ ވަކި ފަރާތަކަށް ބުރަ ނުވާ، މުސްތަގިއްލު މުއައްސަސާއެއް ކަމަށާއި އެ މުއައްސަސާތަކުގެ ވާޖިބުތަކާއި މަސްއޫލިއްޔަތުތައް އަދާކުރަންވާނީ ގާނޫނުއަސާސީ އާއި ގާނޫނުތަކާ އެއްގޮތްވާ ގޮތުގެ މަތިން ކަމަށް ގާނޫނުއަސާސީގައި ބުނެފައިވެ އެވެ.

ގާނޫނުއަސާސީގައި އެގޮތަށް ބުނެފައި އެ އޮންނަނީ އެ މުއައްސަސާ ހިންގާ އިމާރާތް އެއް ފަރާތަށް ބުރަވެގެން އަރިއަޅައިލާ ވާހަކައެއް ނޫނެވެ. އެއީ އެ މުއައްސަސާއެއް ހިންގުމަށް ތިބޭ އެންމެހައި މީހުންގެ ވާހަކަ އެވެ. މާނައަކީ އެ މީހުން ތިބެންވާނީ މިނިވަންކަމާ އެކު، އެއްވެސް ނުފޫޒެއްގެ ދަށުގައި ނުވެ އެވެ. ސަރުކާރުގެ އެންމެ މަތީ ވެރިޔާގެ ފަރާތުން ނުވަތަ ގާނޫނު ހަދާ މަޖިލީހުގެ ފަރާތުން ނުވަތަ ޝަރުއީ ދާއިރާ އިން ފޯރުވާ ނުފޫޒެއްކަމުގައި ވިޔަސް، އޭގެ ދަށުގައި ވެގެން ނުވާނެ އެވެ.

އެ ފަދަ ނުފޫޒުތަކުން ސަލާމަތް ކުރުމަށްޓަކައި، އެންޓި ކޮރަޕްޝަންސް ކޮމިޝަން (އޭސީސީ) އިން މިހާރު ވަނީ ނަޒާހަތްތެރިކަމުގެ ގައުމީ އިނާމެއް ވެސް ދޭން ފަށައިފަ އެވެ. އެހެންކަމުން ކޮރަޕްޝަންގެ އަމަލުތައް އަންނަނީ މަދުވަމުންނެވެ. ކިތަންމެ ގިނަ ބަޔަކު އެކި ކަންކަމުގައި ކޮރަޕްޝަންގެ ތުހުމަތު ކުރި ކަމުގައި ވިޔަސް، އެ ކަންތައް ތަހުގީގުކޮށް ބެލުމުން އެނގޭނީ ކޮރަޕްޝަނެއް ނެތް ކަމެވެ. އެފަދަ ބައެއް ކަންކަން ފާހަގަކޮށްލުން ރަނގަޅެވެ.

ރެހެންދި ފްލެޓުތަކުން، ބައެއް ފަނޑިޔާރުންނަށާއި މިނިވަން މުއައްސަސާތަކުގެ ވެރިންނަށް ސަރުކާރުން ފްލެޓް ދިނުމަކީ ކޮރަޕްޝަން ކަމަށް ބުނެ އޭސީސީ އަށް މައްސަލައެއް ހުށަހެޅި އެވެ. އެ މައްސަލައިގެ ތަހުގީގަށް ފަހު އޭސީސީން ނެރުނު ރިޕޯޓުގައި ބުނެފައިވަނީ ވަނީ، ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ ފަނޑިޔާރުންނާއި މިނިވަން މުއައްސަސާތަކުގެ ވެރިންނަށް، ރެހެންދި ފުލެޓް ގަތުމުގެ ފުރުސަތު ދިނުމުގައި ކޮރަޕްޝަންގެ އަމަލެއް ނެތް ކަމަށެވެ. އެހެންވީމާ އެއީ ނަޒާހަތްތެރިކަމުގެ އަމަލެކެވެ.

ހުޅުމާލޭގެ ދެ ވަނަ ފިޔަވަހީގެ ހިއްކި ސަރަހައްދުގެ މަގުތައް ހެދުމަށް، 40.3 މިލިއަން ޑޮލަރަށް އިންޑިއާގެ ކުންފުންޏަކާ ހަވާލު ކުރުމުން، އެއީ އެކަށީގެންވާ ވަރަށް ވުރެ ބޮޑު އަގެއް ކަމަށް ބުނެ، ކޮރަޕްޝަނަށް ތުހުމަތުކޮށް އޭސީސީ އަށް ހުށަހެޅި އެވެ. ނަމަވެސް އެ މައްސަލަ ބަލައި ތަހުގީގު ކުރުމަށް ފަހު އެކޮމިޝަނުން ބުނީ އެއީ ކޮރަޕްޝަންގެ ކުށެއް އެކުލެވިފައި ނުވާ މައްސަލައެއް ކަމަށެވެ. އެއީ ވެސް ނަޒާހަތްތެރިކަމުގެ އަމަލެކެވެ.

އައްޑޫގައި ބޭއްވި ސާކް ސަމިޓުގައި ބޭނުންކުރަން 21 އުޅަނދެއް ކުއްޔަށް ހިފި މައްސަލައެއް އޮޑިޓް ރިޕޯޓްގައި ފާހަގަކުރުމުން އޭސީސީން އެ މައްސަލަ ބެލި އެވެ. އެ އުޅަނދުތަކަށް 1.4 މިލިއަން ރުފިޔާ ހަރަދުކޮށްފައި ވިޔަސް، އަދި އެ އުޅަނދުތައް ކުއްޔަށް ހިފީ ބޮޑު އަގެއްގައި ކަމަށް ވިޔަސް، އެ އޮޑިޓް ރިޕޯޓު ތަހުގީގުކުރުމަށް ފަހު އޭސީސީން ބުނީ، ބޮޑު އަގުގައި ކުއްޔަށް ހިފިޔަސް އެކަމުގައި ކޮރަޕްޝަނެއް ނެތް ކަމަށެވެ. އެއީ ވެސް ނަޒާހަތްތެރިކަމެވެ.

ހުޅުމާލޭގެ ފަރީދިއްޔާ ސްކޫލް ބިމުގައި ލާލޭ ޔޫތު އިންޓަނޭޝަނަލް ސްކޫލް ހިންގުމަށް ދިން މުއްދަތު ހަމަވުމުން އެ ބިމުގައި ސްކޫލެއް ހިންގާނެ ބަޔަކު ހޯދަން އިއުލާން ކުރުމާ އެކު، ބޮޑެތި މައްސަލަތަކެއް ފެންމަތިވެ އޭސީސީ އަށް މައްސަލައެއް ހުށަހެޅި އެވެ. އެހެންކަމުން އެ ބިމުގައި ސްކޫލެއް ހިންގާނެ ބަޔަކު ހޯދަން އަލުން ބިޑް ކުރަން އޭސީސީން ލަފާ ދިނެވެ.

ނަމަވެސް އެ ލަފަޔަށް ބެލުމެއް ނެތި، އެޑިޔުކޭޝަން މިނިސްޓްރީން ކޮލިޓޭޓަށް އެ ބިން ހަވާލުކޮށް އެއްބަސްވުމުގައި ސޮއިކޮށް ނިންމައިލި އެވެ. އޭގެ ދެ މަސް ފަހުން އޭސީސީން އެ މައްސަލަ ނިންމީ އެ ކަމުގައި ކޮރަޕްޝަނަށް މަގުފަހިވާ ކަމެއް ނެތް ކަމަށް ބުނެ އެވެ. އެ ކޮމިޝަނުން ބުނީ އޭސީސީގެ ލަފަޔާ ޚިލާފަށް ކޮލިޓޭޓާ ބިން ހަވާލުކުރި ސަބަބު އެޑިއުކޭޝަން މިނިސްޓްރީން ހޯދި އިރު، އެ ބިން ކޮލިޓޭޓާ ހަވާލުކުރީ އެންމެ ރަނގަޅަށް ކަމަށެވެ. ކޮރަޕްޝަނެއް ނެތެވެ. އެއީ ވެސް ނަޒާހަތްތެރިކަމުގެ އަމަލެކެވެ.

އައިޖީއެމްއެޗްގެ 25 ބުރީގެ އިމާރާތް ހެދުމަށް 1.4 ބިލިއަން ރުފިޔާ ސިންގަޕޫރުގެ ޝެންހުއާ ކޮންސްޓްރަކްޝަން ކުންފުންޏާ ހަވާލު ކުރުމަކީ ކޮރަޕްޝަން ކަމަށް ތުހުމަތުކޮށް އެ މައްސަލަ އޭސީސީ އަށް ހުށަހެޅި އެވެ. ނަމަވެސް އެ މައްސަލަ ތަހުގީގުކޮށް ބެލުމަށް ފަހު އޭސީސީން ބުނީ އެ މަސައްކަތް ހަވާލުކޮށްފައިވަނީ ރަނގަޅަށް ކަމަށާއި، އޭގައި ކޮރަޕްޝަން ނުހިމެނޭ ކަމަށެވެ.

ސަބަބަކީ އެ ފަދަ ބޮޑެތި ބިޔަ މަޝްރޫއުތައް ބިޑް ކުރުމަކާ ނުލައި އަދި ދައުލަތުގެ މާލިއްޔަތުގެ ގަވާއިދުގައިވާ ފަދައިން ނެޝަނަލް ޓެންޑަ އިވެލުއޭޝަން ބޯޑަށް ހުށަހެޅުމަކާ ނުލައި، ވަޒީރުންގެ މަޖިލީހުގެ އިގްތިސާދީ ކަންކަމާ ބެހޭ ކައުންސިލުން ކަނޑައަޅާ ފަރާތަކާ ހަވާލުކޮށްގެން މަސައްކަތް ކުރެވިދާނެ ކަމަށް ދައުލަތުގެ މާލިއްޔަތުގެ ގަވާއިދުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާތީ ކަމަށް އޭސީސީން ބުންޏެވެ. އެހެންވީމާ ކޮރަޕްޝަނެއް ނެތެވެ.

މިހިރީ އާންމު ރައްޔިތުން އެއް ބަޔަކު އަނެއް ބަޔަކަށް ކަންތައްތައް އޮޅުވައިލާ ވަރެވެ. ކިތަންމެ ރަނގަޅު ނިޔަތެއްގައި ކަމެއް ކުރިޔަސް، އެއިން ކޮންމެ ކަމެއްގައި އުނގުޅިފައިވަނީ ކޮރަޕްޝަންގެ ދަމިލަ ކަމަށް ދައްކަން ބަޔަކު މަސައްކަތް ކުރަނީ އެވެ. ނަމަވެސް ހަގީގަތުގައި އެ އިން ކޮންމެ ކަމެއްގައި ޖެހިފައި އެވަނީ ނަޒާހަތްތެރިކަމުގެ އޮފުދާރު ކަމެވެ.

ފަހުން އަންނަ ބަޔަކު އެއަށް ވުރެ ރަނގަޅަށް އެ ކަންކަން ބަލާއިރު، އެ ނަޒާހަތްތެރިކަން ފަލީހަތްވެގެން ނުދާނެއެކޭ ނޫނެވެ. އެހެން ވިޔަސް ގަބޫލު ކުރާށެވެ. އެއިން އެއްވެސް ކަމެއްގައި ކޮރަޕްޝަންގެ އެއްވެސް ކަމެއް ނެތެވެ. ބަޔަކަށް އޮޅުން އެރީ އެވެ. އެއީ ކޮރަޕްޝަނެއް ނޫނެވެ.

ކުންފުނިން އިމާރާތެއް ކުއްޔަށް ހިފި ފަދައިން، ދޯންޏެއް ގަތް ކަމަށް ވިޔަސް، ގަނެވޭނީ ޝަރުތު ފުރިހަމަވާ ދޯންޏެކެވެ. ގަންނަން ބޭނުންވަނީ، މިސާލަކަށް ވަކި ކުންފުންޏަކުން، ފެރީއެއްގެ ގޮތުގައި ދުއްވައި ބާވެފައި އޮތް ދޯންޏެއް ކަމަށް ވެފައި، އަދި އެއީ ބޮޑު މަރާމާތަކާ އެކުގައި ނޫނީ ދެ ވަނަ ފަހަރަށް ބޭނުން ނުކުރެވޭ ހާލަތުގައި އޮތް ދޯންޏަކަށް ވާން ޖެހޭ ނަމަ، ކޮންމެ ކޮންމެ ދޯންޏެއްގައި އެ ޝަރުތު ފުރިހަމައެއް ނުވާނެ އެވެ. ދެން ވެސް ހަމަ ކޮރަޕްޝަނޭ ބުނަންވީ ހެއްޔެވެ؟