"ދާއިރާ މީހެއް ކައިރި ހާލު އަހާލިޔަސް މިހާރު ފޮނުވަނީ އެކައުންޓް ނަމްބަރު. މިއީ ކުރާވަރު ކަމެއް ނޫން،" ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް މިފަހަރު އިންތިޚާބުވި މެމްބަރަކު ވިދާޅުވި އެވެ.
ރައްޔިތުން މަޖިލީހުގެ މެމްބަރުންގެ ކައިރިން "ސަލާން" ޖެހުމަކީ ދިވެހިންގެ ޒަމާންވީ އާދައެކެވެ. އަދި އާ ގާނޫނުއަސާސީއާ އެކު އުފަންވި އާ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިހުގެ މެމްބަރުންނަށް އެކަން މާ ބޮޑަށް ދިމާވެ އެވެ. ފައިސާއަށް އެކަންޏެއް ނޫނެވެ. ދައުލަތުގެ އެކި އިދާރާތަކުން ދޭ ހިދުމަތްތައް ހޯދަން ވެސް މެދުވެރިކުރަން ބޭނުންވަނީ މެމްބަރުންނެވެ. ވަޒީފާ ހޯދުމާއި ހައްޖަށް ދާން ޖާގަ ހޯދުމާއި އާސަންދަ ހަމަޖެއްސުމާއި ބަލި މީހުން ހެލިކޮޕްޓަރުގައި މާލެ ގެނައުމުން ފެށިގެން ގޮސް އައިޖީއެމްއެޗުން ރޫމެއް ހޯދަން ވެސް ގުޅަނީ މެމްބަރަށެވެ.
ރައްޔިތުންގެ އާ މަޖިލިހުގެ މަސައްކަތް ފަށައިގެން ފައިވާއިރު އަދިވެސް އެ ސަގާފަތަކަށް ބަދަލެއް ނާދެ އެވެ. ގިނަ މެމްބަރުންތަކަކާ ވާހަކަ ދެއްކިއިރު އެ މެމްބަރުން ވިދާޅުވި ގޮތުގައި އެކި ކަހަލަ އެހީތެރިކަމަށާއި ވަޒީފާ ހޯދުން ފަދަ ކަންކަމުގައި ގުޅަ އެވެ. ގާނޫނާއި ގަވައިދުތައް ރަނގަޅުކުރުމުގެ ހިޔާލާ އެކު އެ މީހުން ނާންނަ ކަމަށް ވެސް އެ މެމްބަރުން ވިދާޅުވެ އެވެ.
"ކެމްޕެއިންގައި ވެސް އަޅުގަނޑު ބުނިން ވަޒީފާ ހޯދުން ކަހަލަ ކަންކަން ނުވާނޭ. މީހުން ވަރަށް ގުޅާ. ދެން އެކަންކަން ނުވީމަ ހުތުރު ބަހުން ވަރަށް މެސެޖް ކުރޭ،" މަޖިލީހުގެ އެހެން މެމްބަރަކު ވިދާޅުވި އެވެ.
ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިހުގެ މެމްބަރެއްގެ މުސާރަ އާއި އެލަވަންސްގެ ގޮތުގައި މަހަކު 82،000ރ. ލިބެ އެވެ. އެ ފައިސާއިން ދާއިރާ ރައްޔިތުންނަށް އެހީ ދޭން ޖެހުމުން މެމްބަރުންނަށް އުނދަގޫވެ އެވެ. ދެން ކޮންމެވެސް ގޮތަކުން އެކަން ހަމަޖައްސަން، ކޮރަޕްޝަނާ ދިމާއަށް ބައެއް މެމްބަރުންނަށް ދެވެ އެވެ. އެންމެ ފަހުން މުއްދަތު ހަމަވި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިހުގެ މެމްބަރުންގެ މެދުގައި އެ މައްސަލަ ވަކިން ބޮޑެވެ. ކުރީގެ ރައީސް އަބްދުﷲ ޔާމީންގެ އަނބިކަނބަލުން ފާތުމަތު އިބްރާހިމްގެ އިވެންޓްތަކަށް ޕާރުސެލް ހަދައިދީގެންނާއި ވަރަށް ލޯބިވާ ކަމަށް ދައްކައިގެން ބައެއް މެމްބަރުން ސަރުކާރުގެ ބައެއް ޕްރޮޖެކްޓްތަކުން ކަޓުތައް ނެގިކަމުގެ ތުހުމަތުކުރެ އެވެ. އެމްއެމްޕީއާރުސީގެ ޚިޔާނާތުގެ ފައިސާ އެންމެ ގިނައިން ބޭނުން ކުރި މީހުންގެ ތެރޭގައި އެ މެމްބަރުންގެ ހިމެނެ އެވެ.
މެމްބަރުންގެ ޒިންމާއަކީ ކޮބާ؟
ގާނޫނު އަސާސީގައި މެމްބަރުންގެ ދައުރު ބުނެފައިވާ ގޮތުން އެ މެންބަރުން އަމަލުކުރާންވާނީ، ގައުމީ މަސްލަހަތާއި ރައްޔިތުންގެ ލާބަޔާއި މަންފާއަށް އިސްކަންދީގެންނެވެ. އަދި އެއްވެސް މެންބަރަކު އެ މީހެއްގެ ނުވަތަ އެ މީހަކާ ހާއްސަ ގުޅުމެއް އޮތް އެހެން މީހެއްގެ ވެސް ޒާތީ މަސްލަހަތެއް ކުރިއެރުވުމަށް މަގާމުގެ ބޭނުންކޮށްގެނެއް ނުވާނެ އެވެ. އަދި އިންތިހާބުވި ދާއިރާތައް ތަމްސީލުކުރުމުގައި، މުޅި ގައުމާއި ހުރިހައި ރައްޔިތުންގެ ލާބަޔާއި މަންފާއަށް ރިއާޔަތްކުރާންވާނެ އެވެ.
ކުރީގެ ޕްރޮސެކިއުޓާ ޖެނެރަލް އަދި ރައްޔިތުންގެ ހާއްސަ މަޖިލީހުގެ މެމްބަރުކަން ކުރެއްވި އަހުމަދު މުއިއްޒު ވިދާޅުވި ގޮތުގައި އެގޮތަށް މެމްބަރުންގެ ގާތަށް ރައްޔިތުން ދާން ޖެހެނީ މުޅި ނިޒާމު އެގޮތަށް ބައްޓަންކޮށްފައި އޮތުމުގެ ސަބަބުންނެވެ. މެމްބަރުގެ ގާތަށް ގޮސްގެން ނޫނީ ކަންކަން ވާން ނެތީމަ އެވެ.
"މީހުން ގަބޫލުކުރަނީ މެމްބަރުންގެ ދޮރުގައި ޓަކި ޖެހީމަކަން ކަންކަން ވަނީ. ސަރުކާރު ކަންކަން ހުންނަންނީ މެމްބަރުން އުޅުނީމަ ކަންކަން ވާ ގޮތަށް،" މުއިއްޒު ވިދާޅުވި އެވެ.
ކުރީގެ އޮޑިޓާ ޖެނެރަލް ނިޔާޒު އިބްރާހިމް ވިދާޅުވާ ގޮތުގައި މަޖިލިސް މެމްބަރުންނަކީ ރައްޔިތުންގެ އަމިއްލަ އެދުންތައް ފުއްދައިދޭން ތިބޭ ބައެއް ނޫންކަން ރައްޔިތުން ވެސް ގަބޫލުކުރަން ޖެހެ އެވެ. މެމްބަރުންގެ ގާތަށް ރައްޔިތުން ދާންވީ ދިމާވާ ދަތިތަކަށް ގާނޫނުތަކުގެ ތެރެއިން ހައްލު ހޯދަން ކަމަށް އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ.
އުސޫލުތައް ބަދަލުކުރަން ޖެހޭ
އާ މަޖިލީހަކާ އެކު ކަންކަން ރަނގަޅު ކުރުމާ ދިމާލަށް ދާއިރު ބަދަލު ގެންނަން ޖެހޭ އުސޫލުތަކެއް އެބަ ހުއްޓެވެ. ހަރުދަނާ ކުރަން ޖެހޭ ގާނޫނުތައް ވެސް އެބަ ހުއްޓެވެ. މެމްބަރުންނަށް ފާރަވެރިވެވޭނެ ރަނގަޅު، ހަރުދަނާ އުސޫލުތަކެއް ރާއްޖެއަށް ބޭނުންވެ އެވެ.
މުއިއްޒު ވިދާޅުވި ގޮތުގައި އެކަންކަން އިސްލާހު ވާނީ މުއައްސަސާތަކުގެ ޕޮލިސީސްތައް ހާމަކޮށްގެންނެވެ. އެގޮތުން ވަކި ހިދުމަތެއް ލިބޭނީ ވަކި މީހަކު ބުނެގެން ކަމަށް އޮންނަ އުސޫލު ބަދަލު ވެގެން ނޫނީ އެ ކަމަށް ހައްލެއް ނެތް ކަމަށް އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ.
"މުއައްސަސާތަކުން ވެސް ގަބޫލުކުރަން ޖެހޭ ވަކި މެމްބަރެއް މެދުވެރިކޮށްގެން ނޫންކަން ހިދުމަތް ދޭން ޖެހޭނީ. ސަރުކާރުން ވެސް އެފަދަ ކަންކަން ބަލައިނުގަންނަންވީ. ވަކި މީހަކު ބުނެގެން ނޫން ކަންކަން ވާން ޖެހޭނީ. މިއޮތިއްޔޭ އުސޫލު ބުނެ ހާމަކުރަން ޖެހޭ،" މުއިއްޒު ވިދާޅުވި އެވެ.
މެމްބަރުން ކޮރަޕްޓުވުން ހުއްޓުވަން ބައެއް ގައުމުތަކުގައި އަމަލުކުރާ އުސޫލު ރާއްޖޭގައި ވެސް އޮންނަން ޖެހޭ ކަމަށް ނިޔާޒު ވިދާޅުވި އެވެ. އެކަން ކުރުމަށް ޕީނަލް ކޯޑަށާއި ކަމާ ގުޅުން ހުރި ގާނޫނުތަކަށާއި ކޮރަޕްޝަން ބަލާ ގާނޫނުތަކަށް ބަދަލު ގެންނަން ޖެހޭ ކަމަށް އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ.
"ނުހައްގު މުއްސަނދިކަން ސާބިތުކޮށްދޭން ޖެހޭ ގޮތަށް ބަދަލު ގެންނަން ޖެހޭ. ދުނިޔޭގެ އެހެން ގައުމުތަކުގައި މި ޖެހެނީ އެ މީހާ ސާބިތުކޮށްދޭން އެއީ އޭނާ ހައްގުން ހޯދި އެއްޗެއްކަން. ރާއްޖޭގައި މި ޖެހެނީ ދައުލަތުން ސާބިތުކޮށްދޭން އެއީ އޭނާ ނުހައްގުން ހޯދި މުދާކަން. އެ އުސޫލުތައް ބަދަލުވާން ޖެހޭ،" އޭސީސީގެ މެމްބަރުކަމަށް މިހާރު ކުރިމަތިލައްވާފައިވާ ނިޔާޒު ވިދާޅުވި އެވެ.
މެމްބަރުންގެ ނަޒާހަތްތެރިކަން ބެލުމަށް މާލީ ބަޔާން ހުށަހަޅަން ޖެހޭ ކަމަށް ގާނޫނުގައި އޮތް ނަމަވެސް އެކަން އެންމެ ރަނގަޅަށް ރާއްޖޭގައި ތަންފީޒެއް ނުކުރެ އެވެ. މާލީ ބަޔާން ހުށަނޭޅިޔަސް އެޅޭނެ ފިޔަވަޅެއް ނޯވެ އެވެ. އަދި މާލީ ބަޔާނުގައި ވަނީ ތެދު މައުލޫމާތުކަން ޔަގީން ކުރެވޭނެ ގޮތެއް ވެސް ނޯވެ އެވެ. އެހެންކަމުން އެއީ ނަމެއްގައި ހުށަހަޅަން ޖެހޭ ބަޔާނެކެވެ.
ނިޔާޒު ވިދާޅުވި ގޮތުގައި މާލީ ބަޔާން ހާމަކުރުމުގެ އުސޫލު މިހާރު އޮތް ގޮތަކީ ވެސް ކޮރަޕްޝަން ހުއްޓުވުމުގެ ގޮތުން ބަދަލުކުރަން ޖެހޭ ކަމެކެވެ.
"ހުށަހަޅާ މާލީ ބަޔާން އެއަށް ވުރެ ރަނގަޅަށް ބެލޭނެ ގޮތެއް އޮންނަން ޖެހޭ. އެ މާލީ ބަޔާން އެނަލިސިސް ހަދައި ބެލޭނެ ގޮތެއް އޮންނަން ޖެހޭ،" ނިޔާޒު ވިދާޅުވި އެވެ.
ރައްޔިތުން މަޖިލީހުގެ މެމްބަރުންނަކީ ގާނޫނު ހެދުމުގައި ރައްޔިތުން ތަމްސީލު ކުރަން ތިބި މީހުންނެވެ. އެއީ އެއްގޮތަކަށް ވެސް ރައްޔިތުންގެ ޒާތީ ކަންކަން ފުއްދައިދޭން ތިބި ބައެއް ނޫނެވެ. އެ ހަގީގަތް ރައްޔިތުން ގަބޫލުކުރަން ޖެހެ އެވެ. ނުފޫޒުން ކަންކަން ކުރުމަށް މެމްބަރުން މެދުވެރި ކުރުން ހުއްޓުވަން ޖެހެ އެވެ. ނޫން ނަމަ މި މަޖިލިސް ވެސް ވެގެން ދާނީ ނިމިދިޔަ މަޖިލިސް ފަދަ ކޮރަޕްޓް ތަނަކަށެވެ.
