ހިރާ ފަރުބަދައިގެ ހޮހޮޅަ ކައިރިން ކުރެވުނު އިހުސާސްތައް

ހައްޖަށް ދާ މީހުން މައްކާ އިން ޒިޔާރަތް ކުރާ އެއް ތަނަކީ މަޝްހޫރު ހިރާ ފަރުބަދަ އެވެ. އެއީ ދިވެހިންގެ މެދުގައި އެ ފަރުބަދަ މަޝްހޫރުވެފައިވާ ނަމެވެ. އެއީ އެ ފަރުބަދައިގައި "ޙިރާ" ހޮހޮޅަ ހުންނާތީ އެވެ. އަސްލު ނަމަކީ ނޫރް ފަރުބަދަ އެވެ. އެއީ މުޅި އިންސާނިއްޔަތަށް އަލިކޮށްދިން ނޫރު ކަމުގައިވާ ކީރިތި ޤުރްއާން ބާވައިލައްވަން ފެއްޓެވީ އެ ފަރުބަދައިގެ ހޮހޮޅައިގައި ކީރިތި ރަސޫލާ އިންނަވަނިކޮށް ކަމަށް ވާތީ އެވެ.

ތިރީގައި ތިބެ ފަރުބަދަ އަށް ބަލައިލުމުން، ހިނި ދުވެފައި ހުންނަ ރޮނގެއް ހެން ހުދު ކުލައިގައިވާ ކުދިކުދި އެއްޗެހިތަކެއް ފަރުބަދައިގެ މަތިން ތިރިއަށް ދެ ކޮޅަށް ހަރަކާތްކުރާތީ ފެންނާނެ އެވެ. އެއީ އެ ފަރުބަދަ އަށް އަރައި ފައިބާ މީހުންނެވެ. އަޅުގަނޑު ވެސް އެ ފަރުބަދައިގެ އެންމެ އުހަށް އެރީ، ސަލާމާއި ޞަލަވާތް ލެއްވި ކީރިތި ރަސޫލާ، ﷲ ހަނދުމަކުރެއްވުމަށް އިންނެވި ހޮހޮޅަ ދެކިލުމަށާއި އެ ފަރުބަދަ އަށް އެރުމަކީ ކިހާ ވަރެއްގެ ކަމެއްކަން ވަޒަން ކޮށްލެވިދާނެ ކަމަށް ހިތަ އެވެ. ނަމަވެސް މިހާރުގެ ލުއި ފަސޭހަތަކުގެ ތެރޭގައި އެކަން ކުރުމާއި އެ ޒަމާނުގެ އެ މާހައުލުގައި އެކަން ކުރުމަކީ އުޑާއި ބިމާހާ ތަފާތު ކަމެއްކަން އެނގުނެވެ.

ފަރުބަދައިގެ މައްޗަށް އަރައި އެ ހޮހޮޅައިގެ ކައިރި އަށް ހުއްޓި ވަށައިގެން ފެތުރިފައިވާ ފަރުބަދަތަކާއި ވާދީތަކުގެ ތެރެއަށް ބަލައިލުމުން އަޅުގަނޑުގެ ހިތަށް ވެރިވީ މުޅިން އެހެން ޝުއޫރުތަކެކެވެ. ކީރިތި ރަސޫލާގެ ސީރަތު ފޮތްތަކުގައިވާ ވާހަކަތައް އަޅުގަނޑުގެ ޟަމީރު ގޮވައިގެން ދިޔައީ މީގެ ފަނަރަ ގަރުނުގެ ކުރިން އެ ބިމުގެ ވާދީތަކުގެ ތެރެއަށެވެ.

މައްކާގެ ގިނަ ރައްޔިތުން ތިބީ ނިދީގެ އަރާމުގަ އެވެ. ހޭލައި ތިބި މަދު ބަޔަކު ބަނގުރާ ބުއިމާއި ފާހިޝް އަމަލުތައް ކުރުމުގެ މެހެފިލްތަކުގައި ދުނިޔަވީ އުފާތަކުގެ ތެރޭގައި ހަލާކުވެ ދަނީ އެވެ. އަނެއް ބަޔަކު، ﷲ އަށް އަޅުކަންކުރުމަށް މި ބިންމަތީގައި ހެދި ފުރަތަމަ ބިނާ (ގެފުޅު)ގެ ވަށައިގެން ބުދުތައް ބަހައްޓައިގެން ﷲ އަށް ޝަރީކު ކުރަނީ އެވެ. ޚާލިޤް ވަންތަ ﷲ އަށް އަޅުކަން ކުރާ ހަމަ އެކަކު ވެސް އެ ބިމުގައި ނުވެ އެވެ. މާނަވީ ގޮތުންނާއި މާއްދީ ގޮތުން ވެސް ވަށައިގެން ފެތުރިފައިވަނީ ކަނު އަނދިރި ކަމެވެ.

އޭރު މުޅި މައްކާގެ ތެރެއިން ވެސް އެހެން އެންމެންނާ ޚިލާފަށް ފާހަގަކޮށްލެވޭ ހަމައެކަނި ބޭކަލަކީ "އަމާނާތްތެރިޔާ"ގެ ލަގަބުން ހިޖާޒްކަރަ އަށް މަޝްހޫރުވެފައިވާ މުޙައްމަދުގެފާނެވެ. މައްކާގެ އެ ނުބައި އާދަތަކުން ދުރުހެލިވެވަޑައިގެން، މި ކައުނާއި އިންސާނިއްޔަތުގެ ހަގީގަތްތަކާއި ޚަލްގު ކުރެއްވުމުގެ ހިކްމަތްތަކާ ހަމައަށް ވާސިލުވުމަށް އެކަލޭގެފާނު ބޭނުންފުޅުވި އެވެ.

އެހެންކަމުން، ސަލާމާއި ޞަލަވާތް ލެއްވި އިތުރު އެކަލޭގެފާނު ރަސޫލު ކަމައިގެން ފޮނުއްވުމުގެ (ވަޙީ ބާވައިލައްވަން ފެށުމުގެ) ތިން އަހަރު ކުރިން ފެށިގެން ކޮންމެ އަހަރެއްގެ ވެސް ބައެއް ރޭތަކުގައި، ޙިރާ ފަރުބަދައިގެ ހޮހޮޅަ އަށް ވަޑައިގަންނަވަ އެވެ. ނަމަވެސް އަޅުގަނޑުމެން މައްކާ އަށް މި ކުރާ ޒިޔާރަތުގައި ހިރާ ފަރުބަދައިގެ ބުޑުގައި ހުއްޓިލައިގެން ހުރެ ޓޫރިސްޓެއް ހެން މަންޒަރު ދެކިލިޔަސް، އެކަލޭގެފާނު ކުރެއްވި އެ މިންނެތް ޖިހާދުގެ ބުރަކަމާއި ތަކުލީފުގެ ބޮޑުކަން ވަޒަނެއް ނުކުރެވޭނެ އެވެ.

އެއީ ފަރުބަދަތަކާއި އުސް ތަންތަނާއި ތިރި ބިންތަކާއި ވާދީތަކުން ފުރިފައި އޮތް ހިލަ ބިމެކެވެ. މި ޒަމާނުގެ ގޮތަށް މަގުތައް ހަދައި އެއްވަރުކޮށް ތާރުއަޅައި އޮމާން ކޮށްފައި އޮތް ދުވަސްވަރެއް ނޫނެވެ. މަގު ބައްތިއެއް ނެތެވެ. ހަނދުވަރު މޫސުމަށް މެނުވީ ރޭގަނޑު އަލިކަމެއް ނުލިބޭނެ އެވެ. ކޮންމެ ދިމާލަކުން ފެންނަން ހުރީ ވިލާތަކުގެ ތެރެއަށް ގޮސް އޮބާލާފައިވާ، ގަދަ މުށި ކުލައިގެ ބިޔަ ފަރުބަދަތަކެވެ.

އެފަދަ ވެއްޓެއްގެ ތެރޭގައި، އިތުރު އެކަލޭގެފާނު ރޭގަނޑުގެ ކަނު އަނދިރީގައި ގެކޮޅުން ނުކުމެވަޑައިގެން ގިނިކަންޏާ ފައިމަގުގައި ހިންގަވާފައި އެ ވަޑައިގަންނަވަނީ، މި ފަރުބަދަ އަށެވެ. ނަމަވެސް އަރާވަޑައިގަންނަވަނީ ކިހާ އުހަކަށް ހެއްޔެވެ؟

ހިރާ ފަރުބަދައިގެ އުސްމިނަކީ 642 މީޓަރު (2106 ފޫޓު) އެވެ. ކީރިތި ރަސޫލާ މަޑުކުރެއްވި ހޮހޮޅަ ހުންނަނީ މި ފަރުބަދައިގެ ކުންނަށް ވުރެ ގާތްގަނޑަކަށް ވިހި ފޫޓު ތިރީގަ އެވެ. އެހެން ވިޔަސް އެއީ ބިމުން ފެށިގެން 2000 ފޫޓަށް ވުރެ ވެސް އުހެވެ. ފަރުބަދަ ހެދިފައި ހުންނަނީ މަތިން ތިރިއަށް ކަޗޯރު ކޮށެވެ. ފަރުބަދައިގެ އެންމެ އުހުގައި، ޖަމަލުގެ ގޮންގަނޑެއް ފަދައިން ހުންނަ ބައިގެ ސަބަބުން، މައްކާގެ އެހެން ހުރިހާ ފަރުބަދަތަކާ ޚިލާފަށް ހިރާ ފަރުބަދަ ފާހަގަކުރެވޭނެ އެވެ.

މި އުސް ފަރުބަދައާ ހަމައަށް އިތުރު އެކަލޭގެފާނު ރޭގަނޑުގެ ކަނު އަނދިރީގައި ގިނިކަންޏާ ވަޑައިގަންނަވަނީ ގެކޮޅުން ފެށިގެން ފަސް ކިލޯމީޓަރަށް ހިންގަވާފަ އެވެ. އޭރުގެ އެ މާހައުލުގައި، ގެފުޅާ ހަމައިން ފަރުބަދައާ ހަމައަށް އެކަލޭގެފާނު ވަޑައިގަތުމަށް ހޭދަވާނެ ވަގުތާއި އުފުއްލަވާނެ ބުރަ ވަޒަން ކޮށްލައްވާށެވެ!

ތިރިން މައްޗަށް ކަތިކޮށް ހުންނަ އެ ފަރުބަދަ އަށް އަރާވަޑައިގަތުމަށް އުފުއްލަވާނެ ބުރަ އަޅުގަނޑުމެންނަށް ތަސައްވުރު ވެސް ނުކުރެވޭނެ އެވެ. މިހާރު އެ ފަރުބަދައިގައި އެ ހުރީ ކޮންމެވެސް ބަޔަކު އާދައިގެ ގޮތަކަށް ނަމަވެސް ހަރުފަތްތަކެއް ހަދައިފަ އެވެ. އެހެންކަމުން މާ ބޮޑު ބުރައެއް ނެތި ފަރުބަދަ އަށް އެރިދާނެ އެވެ. އެ ހަރުފަތްތަކުން ލާފައި އަޅުގަނޑުމެންނަށް އެ ހޮހޮޅައާ ހަމައަށް އެރުނީ ވެސް ގަޑިއަކަށް ވުރެ ގިނައިރުވި ފަހުންނެވެ. ވީއިރު ސިޑިއެއް ނެތި އެ ހިލަތަކުގެ ތެރޭގައި ހިންގަވާފައި ފަރުބަދައިގެ މައްޗަށް އަރާވަޑައިގަތުމަށް އިތުރު އެކަލޭގެފާނު ހޭދަ ކުރައްވާނެ ވަގުތު ލަފާކޮށްލާށެވެ.

އޭރު އެ ފަރުބަދަ އަށް އަރާނީ ތިރިން މައްޗަށް ކަތިކޮށް އޮންނަ އަޑިގުޑަން ހިލަ ބިންގަނޑަކުންނެވެ. އެހެންކަމުން ތިރިން މައްޗަށް އެރުމަށްޓަކައި ވަރަށް ބޮޑު ހަކަތައެއް ބޭނުންވާނެ އެވެ. އަދި ކަތި ބިމަކުން ތިރިން މައްޗަށް އަރާ އިރު، ދެ ފައިގެ ކުޑަކަޅުވަ އާއި ފަލަމަސްގަނޑަށް ވަރަށް ބޮޑަށް ބާރު ކުރާނެ އެވެ. އެއީ ކަތި ބިމުން މައްޗަށް ހަށިގަނޑު އުފުލުމަށާއި ހަށިގަނޑު ސީދާކޮށް ހިފެހެއްޓުމަށް އާދަޔާ ޚިލާފު ބާރެއް ލާންޖެހޭތީ އެވެ.

އެ ހުރިހާ ބުރަތަކެއް އުފުއްލަވައިގެން، އެ ފަރުބަދައިގެ ހޮހޮޅަ އަށް އެ ވަޑައިގަންނަވަނީ ކީއް ކުރައްވަންތޯ ސުވާލު އުފެދިދާނެ އެވެ. ވަށައިގެންވާ ފަރުބަދަތަކާއި ހަރު ހިލަތައް ފިޔަވައި ކައިރީގައި އެހެން އެއްޗެއް ނެތް އިރު، އެކަލޭގެފާނު ފިކުރުފުޅު ހިންގެވީ އުޑުތަކާއި ބިމުގެ މަލަކޫތީ ވެރިކަމާ މެދުގަ އެވެ. އެންމެ މަތިވެރި ހަގީގަތް ކަމުގައިވާ އެއްކައުވަންތަ ރަސްކަލަކު ވޮޑިގެންވާ ކަމާ މެދުގަ އެވެ. އިރުހަނދާއި ތަރިތަކުގެ ދައުރުވުމާއި އަރައި އޮއްސުމުގައިވާ އިންތިޒާމުގެ ފުރިހަމަކަމާ މެދުގަ އެވެ. ﷲ ޚަލްޤުކުރެއްވި ގިނަ މަޚްލޫގުންގެ މައްޗަށް މާތް ކުރައްވައި މި ވުޖޫދުގައި އިންސާނާ ލެއްވި ޙިކްމަތާއި މަގްސަދާ މެދުގަ އެވެ.

ފަރުބަދައިގެ މަތީގައިވާ ހަނި ދިގު މި ހޮހޮޅަ އަށް ވަނުމާ އެކު ހުރެވޭނީ ގެފުޅަށް ކުރިމަތި ލައިގެންނެވެ. ހޮހޮޅައިގެ ފުޅާ މިނަކީ ގާތްގަނޑަކަށް ދޮޅު މުށެވެ. ދިގުމިނުގައި ހަތަރު މުށެވެ. އުސްމިނަކީ މެދުމިނު އާދަމުގެ ދަރިއެއްގެ އިސްކޮޅެވެ. ހޮހޮޅައިގެ ތެރޭގައި އިށީނދެލައިގެން އެއްފަހަރާ ތިބެވޭނީ ގިނަވެގެން ފަސް މީހުންނަށެވެ. ފަރުބަދައިގެ އެންމެ އުހުގައި ހުންނަ އިރު މުޅި މައްކާ އެކުގައި ފެނެ އެވެ.

އިތުރު އެކަލޭގެފާނު އެ ހޮހޮޅައިގައި ﷲ ހަނދުމަ ކުރެއްވުމުގައި އިންނެވި ރޭތަކުގައި އެކަލޭގެފާނަށް ފަރިއްކޮޅާއި ފެންފޮދު ގެންގޮސްދެއްވީ ލޮބުވެތި އަނބިކަނބަލުން ޚަދީޖަތުގެފާނެވެ. މިއީ ވެސް ވަރުގަދަ އިމްތިޙާނެއް އަދި ޖިހާދެކެވެ. އުމުރުފުޅުން 55 އަހަރު ވެފައިވާ އަންހެނަކު، ރޭގަނޑުގެ ކަނު އަނދިރީގައި، ގިނިކަންޏާ އެ އަޑިގުޑަން ހިލަ ބިމުގައި ފައިމަގުގައި އެހާ ދުރަށް ހިންގަވާފައި، އަދި އެހާ އުސް ފަރުބަދައަކަށް އަރާވަޑައިގަތުމަކީ ގައިމު ވެސް ފަސޭހަފުޅު ކަމަކަށް ނުވާނެ އެވެ. އެންމެ ރެއަކު ދެ ރެއަކު ވެސް ނޫނެވެ. އެތައް ރެއަކު އެވެ. ހުސް އަތަކާ ވެސް ނޫނެވެ. ދެ އަތްޕުޅުން ކާބޯތަކެއްޗާއި ފެންފޮދު ވެސް ހިއްޕަވައިގެންނެވެ.

ގޭތެރޭގެ މަސައްކަތްތައް ނިންމަވާފައި، އަދި ތުއްޕުޅު ބޭފުޅުންނަށް ފަރިއްކޮޅު ދެއްވައި އަވަހާރަފުޅު ލެއްޕެވީމާ، އެކަމަނާ ގެކޮޅުން ނުކުމެވަޑައިގެން ކާނާ އާއި ފެންފޮދު ހިއްޕަވައިގެން ކީރިތި ރަސޫލާގެ އަރިހަށް އެ ވަޑައިގަންނަވަނީ، ފިރިކަލުންނާ މެދު ހިތްޕުޅުގައި އޮތް ސާފު ލޯތްބެއްގެ ސަބަބުންނެވެ. އަދި އެކަލޭގެފާނުގެ ފަރާތްޕުޅުން ފައުޅުވުމަށް އެކަމަނާ އިންތިޒާރު ކުރައްވައިގެން ހުންނެވި ކަންތައް ފައުޅުވާނޭ ވަގުތަށް އެކަމަނާގެ ހިތްޕުޅު އަވަސްވާލެއް ބޮޑުކަމުންނެވެ.

ހިރާ ފަރުބަދައިގެ ހޮހޮޅައިގައި ﷲ ހަނދުމަ ކުރުމަށް އިންނަވާތާ ތިން ވަނަ އަހަރުގައި އެއް ރެއަކު އެކަލޭގެފާނުގެ އަރިހަށް، އޭގެ ކުރިން ދެކެވަޑައިނުގަންނަވާ ބޭކަލަކު ވަޑައިގެންނެވި އެވެ. މި ކަމާ ބެހޭ ގޮތުން ކީރިތި ރަސޫލާގެ އަރިހުން ވާރިދުވެފައިވެ އެވެ؛ އެ މަލާއިކަތް ބޭކަލަކު ވަޑައިގެން ވިދާޅުވި އެވެ؛ ކަލޭގެފާނު ކިޔަވާ ވިދާޅުވާށެވެ! ތިމަން ކަލޭގެފާނު ޙަދީޘްކުރެއްވީމެވެ. ތިމަން ކަލޭގެފާނަކީ ކިޔަވަން ދަންނަ މީހަކީމެއް ނޫނެވެ. އެ ހިނދު، ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ މުޅި ހަށިކޮޅުން ވަރު ދޫ ވެއްޖައުމަށް ދާންދެން އެ މަލާއިކަތާގެ ހަށިކޮޅާ ލައި ތިމަންކަލޭގެފާނު ފިއްތަވާލައްވައި ދޫކޮށްލައްވާފައި ވިދާޅުވި އެވެ. ކަލޭގެފާނު ކިޔަވާ ވިދާޅުވާށެވެ! ދެން ތިމަން ކަލޭގެފާނު ޙަދީޘްކުރެއްވީމެވެ. ތިމަން ކަލޭގެފާނަކީ ކިޔަވަން ދަންނަ މީހަކީމެއް ނޫނެވެ. އަނެއްކާ ދެ ވަނަ ފަހަރަށް ވެސް ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ މުޅި ހަށިކޮޅުން ވަރު ދޫ ވެއްޖައުމަށް ދާންދެން އެ މަލާއިކަތާގެ ހަށިކޮޅާ ލައި ތިމަންކަލޭގެފާނު ފިއްތަވާލައްވައި ދޫކޮށްލައްވާފައި ވިދާޅުވި އެވެ. ކަލޭގެފާނު ކިޔަވާ ވިދާޅުވާށެވެ! ދެން ތިމަން ކަލޭގެފާނު ޙަދީޘްކުރެއްވީމެވެ. ތިމަން ކަލޭގެފާނަކީ ކިޔަވަން ދަންނަ މީހަކީމެއް ނޫނެވެ. އަނެއްކާ ތިން ވަނަ ފަހަރަށް ވެސް ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ މުޅި ހަށިކޮޅުން ވަރު ދޫ ވެއްޖައުމަށް ދާންދެން ތިމަންކަލޭގެފާނު ފިއްތަވާލައްވައި ދޫކޮށްލައްވާފައި ވިދާޅުވި އެވެ. "ކަލޭގެފާނުގެ ވެރިރަސްކަލާނގެ އިސްމުފުޅުން ކަލޭގެފާނު ކިޔަވައި ވިދާޅުވާށެވެ! އެކަލާނގެއީ ހުރިހާ އެއްޗެއް ޚަލްގުކުރެއްވި ރަސްކަލާނގެ އެވެ." އަދި ޢަލަޤް ސޫރަތުގެ ފުރަތަމަ ފަސް އާޔަތް ބާވައިލެއްވި އެވެ.

އެއީ ހިޖްރައިގެ 13 އަހަރު ކުރިން ރަމަޟާން މަހެއްގެ ފަހު ދިހައިގެ އޮނަހިރި ރޭތަކުން ރެއެކެވެ. އެ ހިސާބުން އިސްލާމީ ޝަރީއަތް ބާވައިލައްވަން ފެށުނީ އެވެ. ކީރިތި ޤުރްއާނުގެ ފުރަތަމަ ފަސް އާޔަތާ އެކުގައި، ސަލާމާއި ޞަލަވާތް ލެއްވި ކީރިތި ރަސޫލާ އަށް ރަސޫލު ކަން ލިބިވަޑައިގަތީ އެވެ. އޭގެ ފަހުން މުޅި ދުނިޔެ އަށް މިއަދު ވެސް އެންމެ ހަލުވިމިނުގައި ފެތުރެމުން މި ދަނީ، އިތުރު އެކަލޭގެފާނު ދައުވަތު ދެއްވި އެއްކައުވަންތަކަމުގެ އަގީދާ އެވެ.