ޒުވާން ކުރެހުންތެރިޔާ ހަލީމާ އަބްދުލް ގަފޫރު، އާންމު ނަމުން ނަމަ ފާލިން، އަކީ ސޯޝަލް މީޑިއާގައި މަޝްހޫރު ހުނަރުވެރިއެކެވެ. އިޖުތިމާއީ ކަންކަމާ ގުޅޭ ގޮތުން އޭނާ ކުރަހާ ކުރެހުންތަކަށް ގިނަ ބައެއްގެ ސަމާލުކަން ލިބެ އެވެ. އެކަމަކު މިއީ އޭނާގެ ތަފާތު އެކަމަކު ވަރަށް އާދައިގެ މަސައްކަތެކެވެ. މާލޭ-ހުޅުލޭ ބްރިޖާއި ދެ ރަށުގެ މެދުގައި އޮތް ގާދޫކޮލާއި ހުޅުލޭގެ ބައެއް މައުލޫމާތުތައް ކިޔައިދނުމުން އޭނާ މި ވަނީ ފަސް ކުރެހުމެއް ކުރަހައިދީފަ އެވެ. ކޮންމެ ކުރެހުމަކުން ވެސް ހަނދާންތަކެއް އާވެ އެވެ.
މީގެ 10 ވަރަކަށް އަހަރު ކުރިއަށް ބަލާ އިރު ވެސް މާލެ އާއި ހުޅުލެއާ ދެމެދު ބްރިޖެއް އެޅިދާނެ ކަމަށް ގަބޫލުކުރާނީ ވަރަށް މަދު ދިވެއްސެކެވެ. ކުރީގެ ރައީސް މައުމޫން އަބްދުލްގައްޔޫމްގެ ވެރިކަމުގައި ހުޅުމާލެ ހިއްކި އިރު އެކަމުގެ އާރުކާޓީންގެ ވިސްނުމުގައި އެ ހިޔާލު އޮތެވެ. އެކަމަކު އޮއި ގަދަ، ރާޅުބާނީ ވެސް ބޮޑު ގާދޫކޮލު ހުރަސްކޮށް ބްރިޖެއް ހަދަންޏާ ހިނގާނެ ހަރަދާއި އޭގެ ފަހުން ކުރަން ޖެހޭ ހޭދަ ވެސް ބޮޑުވާނެތީ އޭރު އެއީ ހަމައެކަނި، އާއެކެވެ، ހިޔާލެކެވެ.
މާލެ އާއި ހުޅުލެ ބްރިޖަކުން ގުޅާލެވިދާނެ ކަމާ މެދު 1960ގެ އަހަރުތަކުގައި ވިސްނާނީ ކިތައް މީހުން ބާވަ އެވެ؟ އެއީ ހަމައެކަނި މަސްވެރިކަމުގެ ދުވަސްވަރެވެ. ގާދޫކޮލުން އާގުބޯޓު ވަންނާނީ ހާލަކުން ފަހަރަކު އެވެ. އެ ދޭތެރޭގައި އާންމުކޮށް ދުއްވާނީ ކުދިކުދި މަސްދޯނިފަހަރެވެ. ގާދޫކޮލުގެ ނަން އެ އަންނަނީ ހުޅުލެ އޮތް ފަޅުގެ ދެކުނު ކޮޅުގައި އޮތް ކުޑަކުޑަ ރަށް ގާދުއާ ގުޅުވައިގެންނެވެ.
ހުޅުލޭގައި ފުރަތަމަ އެއާޕޯޓް ހެދީ ވެސް ދެ ރަށް ގުޅުވާފައެއް ނޫނެވެ. ގާދުއަކީ ހުޅުލޭގެ ބަޔަކަށް ވެގެންދިޔައީ އެޕްރީލް 9، 1968 ގަ އެވެ. އެއީ ގާތްގަނޑަކަށް ދެ ހާހަކަށް ފޫޓުގެ ފަޅު ހިއްކައި، ދެ ރަށް ގުޅުވާލި ދުވަހެވެ. މި ބުރަ މަސައްކަތް ދިވެހިން ކުރީ މިހާރު މި ގެންގުޅޭ ކަހަލަ މެޝިނަރީޒްތައް ބޭނުންކޮށްގެންނެއް ނޫނެވެ. ދެ ރަށް ގުޅާލަން ޖެހުނީ ރަންވޭ ބޮޑުކުރާށެވެ.
މާލޭގެ ލޮނުޒިޔާރަތްކޮޅަކީ ވެރިރަށުގެ ހާއްސަ ބައެކެވެ. އެނަން ނިސްބަތްވި ޒިޔާރަތް މިހާރަކު ނެތެވެ. ޒިޔާރަތްތަކުގެ ބޭނުންކެނޑި، ކުރިން ދިވެހިން ދެމުން އައި ދަރަޖަ ވެސް ގެއްލި، ވީރާނާވީ އެވެ. ލޮނުޒިޔާރަތްކޮޅަށް ތަފާތު ބަދަލުތައް އަ އެވެ. އެގޮތުން މި ފަހަކާ ޖެހެންދެން އެ ސަރަހައްދުގައި ހުރި އެންމެ މަޝްހޫރު ތަނަކީ ސުނާމީ ބިނާ އެވެ. ރާއްޖެ އަށް ބޮޑެތި ގެއްލުންތަކެއް ލިބުނު 2004 ގެ ސުނާމީގެ ހަނދާނެއްގެ ގޮތުން ހެދި އެ ބިނާ ލޮނުޒިޔާރަތްކޮޅުގައި ބެހެއްޓީ 2005 ގަ އެވެ. އެކަމަކު ބްރިޖް ހަދަން އެ ސަރަހައްދު ހުސްކުރަން ސުނާމީ ބިނާ ނަގައި، މިހާރު ބަހައްޓާފައި ހުރީ މާލޭގެ ހުޅަނގު ފަރާތުގަ އެވެ.
ހުޅުލެ އާއި މާލެއާ ދެމެދު ބްރިޖެއް އަޅާނެކަމުގެ ވައުދު، ރިޔާސީ ކެންޑިޑޭޓުންގެ މެނިފެސްޓޯއަށް ނުވަތަ އެ ބޭފުޅުންގެ އަނގަފުޅަށް އައީ 2008 ގަ އެވެ. އެކަމަކު ރައީސް އަބްދުﷲ ޔާމީން ނޫން އެހެން ރައީސަކަށް އެކަން ހަގީގަތަކަށް ނުހެއްދެވުނެވެ. ބްރިޖްގެ މަސައްކަތަށް އެޅި ދަގަނޑު ޕްލެޓްފޯމަށް ވެސް އޭރު އާންމުންގެ ސަމާލުކަން ލިބުނެވެ. އެވަރުގެ ބޮޑު ފާލަމެއް، ކަނޑުގައި ނުވަތަ ލޮނުޒިޔާރަތްކޮޅު ރާޅުގަނޑުގައި މީގެ ކުރިން އަޅާފައެއް ނުވެ އެވެ. އެ ފާލަމާ އެކު އެއްގަމާއި ކަނޑުގެ ބަރު އުޅަނދުތައް ވެސް ބްރިޖް މަސައްކަތުގައި ބޭނުންކުރި އެވެ.
މާލެ އާއި ހުޅުލޭ ކޮޅުން ބްރިޖް، މައި ކަނޑާ ހަމައަށް ގެންދަނީ ކޮންކްރީޓް ޝީޓްތަކުންނެވެ. އެކަމަކު ކަނޑުގައި ޖަހާފައިވާ ބިޔަ ތަނބުތަކުގެ ދެމެދުން ބްރިޖް ގުޅުވާލަނީ ޗައިނާގައި ތައްޔާރުކޮށްގެން ގެނައި "ސުޕަސްޓްރަކްޗާ" އިންނެވެ. އެ ބިޔަ ބައިތައް ގެނެސް ގުޅުވަން ފެށީ މާޗު 21، 2018 ގަ އެވެ. އަދި ކަނޑުގެ މެދުގައި ޖަހާފައިވާ ބިޔަ ދެ ތަނބުގެ ދެ ދެމެދު އެ ސްޓްރަކްޗާ އިން ޖުލައި 9، 2018 ގައި ގުޅާލުމުން، ތާރީޚުގައި ފުރަތަމަ ފަހަރަށް މާލެ އާއި ހުޅުލެ، އިންސާނީ އުފެއްދުމަކުން ގުޅުނީ އެވެ. އެކަން އިއްޔެ އެ ވަނީ ނިމިފަ އެވެ.
ހައުސިން މިނިސްޓްރީން ކުރިން ހަމަޖައްސާފައި އޮތީ ބްރިޖް މުޅިން ގުޅުވާލުން އިއްޔެ ފާހަގަކުރާ ގޮތަށެވެ. އެކަމަކު މިހާރު ވަނީ އެ ރަސްމިއްޔާތު ފަސްކޮށްފަ އެވެ.
