ރާއްޖޭގައި 1932 އިން ފެށިގެން ދިވެހި ދައުލަތް އެ އެއްޗެއްގެ މައްޗަށް އުފެދި ގާއިމުވެފައިވާ ލިޔުމަކީ ގާނޫނުއަސާސީއެވެ. ގާނޫނު އަސާސީއަށް ވުރެ މަތީ ބާރެއް މި ދައުލަތުގައި ނެތް ކަމަށް ރައްޔިތުން ވަނީ ކަނޑައަޅައި އެއްބަސްވެފަ އެވެ. އެހެންކަމުން، ގާނޫނުއަސާސީއާ ހިލާފުވުމުގެ ބާރު އެއްވެސް ފަރާތަކަށް ލިބިފައެއް ނުވެ އެވެ. ގާނޫނުއަސާސީއަށް ބޯލެނބުމަށް އެންމެހައި ފަރުދުންގެ މައްޗަށާއި އެންމެހައި މުއައްސަސާތަކުގެ މައްޗަށް އެ ގާނޫނު އަސާސީ ލާޒިމުކުރެ އެވެ. އެއީ ރައްޔިތުންގެ ހުކުމެވެ. އެއީ ރައްޔިތުން ކަނޑައަޅާފައިވާ ދުސްތޫރެވެ. ޑިމޮކްރަސީ ފެށިގެން އަންނަނީ ރައްޔިތުންގެ ކިބައިންކަމަށް ބުނަނީ އެހެންވެގެންނެވެ. ގާނޫނުއަސާސީގައިވާ އެއްވެސް ކަމަކަށް، ގާނޫނުއަސާސީގައި ބުނެފައިވާ ގޮތް ނޫން ގޮތަކަށް ބަދަލެއް ނުގެނެވޭނެ އެވެ. އަދި ގާނޫނުއަސާސީއާ ހިލާފުވުމަކީ ކުރެވޭނެ އެންމެ ބޮޑު ކުށެވެ.
ރައްޔިތުން އެއްބަސްވެ އެކަށައަޅާފައިވާ ގާނޫނުއަސާސީއަށް އަމަލުކުރުން ނޫން މަސްލަހަތެއް ނޯންނާނެ އެވެ. ދައުލަތުގެ އެންމެ ބޮޑު މަސްލަހަތަކީ ރައްޔިތުން ކަނޑައަޅާފައިވާ ގާނޫނުއަސާސީއަށް އަމަލުކުރުމެވެ. ބޯލެނބުމެވެ. އެއްވެސް ސުވާލެއް ނެތި އަކުރުން ފިއްޔަށް ތަންފީޒުކުރުމެވެ.
ދައުލަތް އެ މައްޗަށް އެކުލެވިފައިވާ ގާނޫނުއަސާސީއަކީ ރައްޔިތުންގެ ވަކީލުން ރައްޔިތުންގެ ނަމުގައި ހަދައި ދައުލަތް ހިންގުމަށް އެއްބަސްވެފައިވާ ގޮތެވެ. ގާނޫނުއަސާސީގައިވާ އެއްވެސް ކަމަކަށް ބަދަލު ގެނެވޭނީ ރައްޔިތުން އިންތިހާބުކުރާ ރައްޔިތުންގެ މަންދޫބުންނަށެވެ. ވަގުތީ ގޮތުން ނަމަވެހެވެ.
ގާނޫނު ހެދުމުގެ ބާރު ގާނޫނުއަސާސީ މެދުވެރިކޮށް ދިވެހި ރައްޔިތުން މަތިކޮށްފައިވަނީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށެވެ. އެ މަސްއޫލިއްޔަތު އެހެން ފަރާތަކުން އަދާކޮށްފި ނަމަ، އެއީ ބާތިލު އަމަލެކެވެ. އެކަން ގާނޫނުއަސާސީގެ ސާފު ނައްސުން އެ އޮތީ ފެންނާށެވެ. ހަމަ އެގޮތަށް، ގާނޫނުއަސާސީއަށް ބަދަލުގެނައުމުގެ ބާރު ވެސް ގާނޫނުއަސާސީ މެދުވެރިކޮށް ދިވެހި ރައްޔިތުން މަތިކޮށްފައިވަނީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށެވެ. އެ މަސްއޫލިއްޔަތު އެހެން ފަރާތަކުން އަދާކޮށްފި ނަމަ، އެ ވެސް ވާނީ ބާތިލު އަމަލަކަށެވެ.
ގާނޫނުއަސާސީ ބުނާ ގޮތުން ޝަރުއީ ކޯޓުތަކަކީ އަދުލު އިންސާފު ގާއިމުކޮށް، ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން ހަދާ ގާނޫނުތައް ތަތުބީގު (އެޕްލައި) ކުރަން ތިބޭ ބައެކެވެ. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުން ހަދާފައިވާ ގާނޫނަކާ މެދު ހިތާނުވެގެން މީހަކު ކޯޓަށް މައްސަލައެއް ހުށަހަޅައިފި ނަމަ، އެ ގާނޫނަށް ބަދަލު ގެނައުމުގެ ބާރު ގާނޫނުއަސާސީން ކޯޓަށް ދީފައެއް ނުވެ އެވެ.
އެ މައްޗަށް ދިވެހި ދައުލަތް ގާއިމުކުރެވިފައިވާ ގާނޫނުއަސާސީގައިވާ ގޮތުން ދިވެހި ދައުލަތުގެ ސިޔާދަތާއި ބާރުތައް މިލްކުވެގެންވަނީ ރައްޔިތުންނަށެވެ. ރައްޔިތުންގެ ސިޔާދަތާއި ބާރުތައް ދިވެހި ރައްޔިތުން ބޭނުންކުރަނީ ގާނޫނުއަސާސީ މެދުވެރިކޮށެވެ. އެހެންކަމުން، ދައުލަތުގެ އެންމެހައި މުއައްސަސާތަކަށް ރައްޔިތުން ދޭ ގާނޫނީ ބާރު ލިބެނީ ގާނޫނުއަސާސީ މެދުވެރިކޮށް، ގާނޫނު އަސާސީގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ މިންވަރަށެވެ. އެހެންކަމުން، އެ ހުދޫދުން ބޭރުވުމުގެ ބާރެއް އެއްވެސް މުއައްސަސާއަކަށް ލިބިގެންނެއް ނުވެ އެވެ. ވީމާ ގާނޫނުއަސާސީއަށް ވަފާތެރިވެ، ގާނޫނުއަސާސީގެ އިބާރާތްތައް އަކުރުންފިއްޔަށް ތަންފީޒުކުރުމަކީ ކޮންމެ މުއައްސަސާއެއްގެ ދުސްތޫރީ ވާޖިބެކެވެ. މި މުއައްސަސާތައް ހިންގަން އައްޔަންކުރެވޭ މުވައްޒަފުން ގާނޫނުއަސާސީއަށް ހުރުމަތްތެރިކޮށް ހިތުމަށް މާތް ﷲ ގަންދީ ހުވައި ކުރަން ޖެހެނީ އެހެންވެގެންނެވެ.
ގާނޫނުއަސާސީގެ ދަށުން އުފައްދާ އެހެން މުއައްސަސާތަކުގެ ވެރިންނެކޭ އެއްފަދައިން، އަދުލު އިންސާފު ގާއިމްކުރުމަށް އައްޔަން ކުރާ މުވައްޒަފުންގެ މަސްއޫލިއްޔަތަކީ ވެސް ގާނޫނުއަސާސީ ދިފާއުކުރުމެވެ. ގާނޫނުއަސާސީގައި ރައްޔިތުން ކަނޑައަޅާފައިވާ މާއްދާތައް އެހުރި ގޮތަށް ދިފާއުކޮށް ތަންފީޒުކުރުމެވެ. ގާނޫނުއަސާސީގައިވާ ކަމަކަށް ރައްޔިތުންގެ ރުހުން ނެތި ބަދަލެއް ނުގެނެވޭނެ އެވެ.
މި ބުނި އުސޫލުތައް މުގުރާލައިފި ނަމަ ދައުލަތް އޭގެ މީޒާނުން ކައްސާލައި އެ ވެރިކަމަކީ ރައްޔިތުންގެ ވެރިކަމެއް ކަމަށް ބުނާނެ ތަނެއް ނޯންނާނެ އެވެ.
އެޑިޓަރުގެ ނޯޓު
ހުސްނުއް ސުއޫދަކީ ކުރީގެ ރައީސް މުހައްމަދު ނަޝީދު ސަރުކާރުގައި ބަންޑާރަ ނައިބުކަން ކުރެއްވި އަދި ރާއްޖޭގެ އެންމެ ސީނިއަ އެއް ގާނޫނީ ވަކީލެވެ. ގާނޫނީ އެކި މައްސަލަތަކާ މެދު އޭނާ ދެކެވަޑައިގަންނަވާ ގޮތްތައް ލިއުއްވުމުގެ އިތުރުން އޭނާ ގެންދަވަނީ ގާނޫނީ ދާއިރާ އިން ފޮތްތައް ވެސް ނެރުއްވަމުންނެވެ.
