ނާޒިމް ޖަލަށްލި މައްސަލައިގައި ބަދަލު ހޯދަން ދައުވާއެއް ނުކުރެވޭނެ: ހައި ކޯޓް

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ކުރީގެ ނައިބު ރައީސް އަހުމަދު ނާޒިމް ޖަލަށްލި މައްސަލައިގައި ބަދަލު ހޯދަން އޭނާ އަށް ދައުވާ ނުކުރެވޭނެ ކަމަށް ހައި ކޯޓުން އިއްޔެ ހުކުމްކޮށްފި އެވެ.

ނިމިގެން ދިޔަ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގައި ދިއްގަރު ދާއިރާގެ މެމްބަރަކަށް ހުންނަވަނިކޮށް މަކަރާއި ހީލަތް ހެދުމުގެ ކުށް ސާބިތުވާ ކަމަށް ބުނެ ނާޒިމް 25 އަހަރަށް ޖަލަށްލާން ސުޕްރީމް ކޯޓުން ހުކުމްކުރީ 2015 ވަނަ އަހަރު އެވެ. އެ ހުކުމާ އެކު، އޭނާގެ މެމްބަރުކަމުގެ ގޮނޑި ވެސް ގެއްލުނެވެ. އެކަމަކު އެ ހުކުމް ރިވިއު ކުރަން ނާޒިމްގެ ފަރާތުން ހުށަހެޅުއްވުމުން 2018 ގައި ސުޕްރީމް ކޯޓުން ވަނީ އެ ހުކުމް ބާތިލްކޮށް، އޭނާ މިނިވަންކޮށްފަ އެވެ.

އެ މައްސަލައިގައި ނާޒިމް ސިވިލް ކޯޓަށް ހުށަހެޅުއްވީ އެ ހުކުމުގެ ސަބަބުން އޭނާގެ މެމްބަރުކަމުގެ ގޮނޑި ގެއްލިފައިވާތީ މެމްބަރުކަމުގެ މުސާރަ އާއި އިނާޔަތްތައް ހޯދުމަށާ އަދި ލިބުނު އެހެން ގެއްލުންތަކަށް ބަދަލު ހޯދަން ދައުވާ ކުރުމުގެ ހައްގު އޮންނާނެ ކަމަށް ކަނޑައަޅައި ދިނުމަށެވެ. އެހެން ނަމަވެސް ސިވިލް ކޯޓުން ނިންމީ އެ މައްސަލަ ބެލުމުގެ އިހްތިސާސް އެ ކޯޓަށް ނެތް ކަމަށެވެ.

އެ މައްސަލަ ނާޒިމްގެ ފަރާތުން އިސްތިއުނާފް ކުރުމުން ހައި ކޯޓުން ކުރި ހުކުމުގައި ވަނީ ގާނޫނާ ޚިލާފަށް މީހަކު ބަންދު ކުރުމުން އެކަމުގެ ބަދަލު ލިބިދެވޭނެ ކަމަށް ގާނޫނު އަސާސީ އާއި ބޭރުގެ މުއާހަދާތަކުގައި ބަޔާންކޮށްފައި ވިޔަސް، އިސްތިއުނާފީ ކޯޓަކުން ކުރީގެ ހުކުމެއް ބަދަލު ކުރުމަކީ ބަދަލު ދޭންޖެހޭ ކަމެއް ނޫން ކަމަށެވެ. އަދި ނާޒިމްގެ ޖަލު ހުކުމް ސުޕްރީމް ކޯޓުން ފަހުން ބާތިލްކުރީ އިޖްރާއީ ނުކުތާއެއްގެ މައްޗަށް ކަމަށްވާތީ އެއީ ބަދަލު ހޯދަން ދައުވާ ކުރެވޭނެ ކަމެއް ނޫން ކަމަށް އެ ހުކުމުގައިވެ އެވެ.

އެ ހުކުމުގައި ވަނީ އެމްޑީޕީގެ ވެރިކަމުގައި ކުރީގެ ރައީސް އަބްދުﷲ ޔާމީން ގާނޫނާ ޚިލާފަށް ބަންދުކުރި މައްސަލައިގައި އެމަނިކުފާނަށް ބަދަލު ދޭން އޭރު ސިވިލް ކޯޓުން ހުކުމްކޮށްފައި ވިޔަސް، އެ މައްސަލަ އާއި ނާޒިމްގެ މައްސަލަަ ތަފާތު ކަމަށެވެ. އެގޮތުން ޔާމީނަށް ބަދަލު ދޭން އޭރު ހުކުމްކުރީ ޝަރީއަތުގެ ކުރިން އެމަނިކުފާނު ހައްޔަރުކުރި މައްސަލައެއްގައި ކަމަށް ވިޔަސް، ނާޒިމްގެ މައްސަލައަކީ ކޯޓަކުން ކުރި ހުކުމަކާ ގުޅޭ މައްސަލައެއް ކަމަށް އެ ހުކުމުގައިވެ އެވެ.

"ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ ނިންމުން ސާފެއް ނޫން"

ހުކުމުގައި ވަނީ ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ ފަސް ފަނޑިޔާރުންގެ އިއްތިފާގުން ނާޒިމް ޖަލަށްލާން ކުރި ހުކުމް ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ ތިން ފަނޑިޔާރުންގެ ބެންޗަކުން ފަހުން ބާތިލް ކުރީ އިޖްރާއީ ނުކުތާއެއްގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް ކަމަށް ވާއިރު، އެ ހުކުމުން ބައެއް ކަންކަން ސާފު ނުވާ ކަމަށެވެ. އެގޮތުން ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ ކުރީގެ ހުކުމުގައި ނާޒިމަށް އަދަބު ލިބެންޖެހޭ ކަމަށް ކަނޑައަޅާފައި ވިޔަސް، ފަހުގެ ހުކުމުގައި އޭނާ އަށް އަދަބު ލިބެންޖެހޭ ކަން ނުވަތަ ނޫންކަން ވެސް ކަނޑައަޅާފައި ނެތް ކަމަށް އެ ހުކުމުގައިވެ އެވެ.

"އަހުމަދު ނާޒިމަށް އުގޫބާތް ހައްގުވެގެންވާ ކަމަށް ދިވެހި ރާއްޖޭގެ ސުޕްރީމް ކޯޓުން ކަނޑައެޅި ކަނޑައެޅުން އެ ކޯޓުން ފަހުން ބާތިލް ކޮށްފައިވަނީ އެ އުގޫބާތް ހައްގު ނުވާތީ ނުވަތަ ބަރީއަ މީހަކަށް ވާތީތޯ ކުޑަމިނުން ސާފުވާން ޖެހޭނެ ކަމަށް ދެކެމެވެ." ހުކުމުގައިވެ އެވެ.

އެ ހުކުމުގައި ވަނީ ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ ކުރީގެ ހުކުމާއި އެ މައްސަލައިގައި ކަން ހިނގާފައިވާ ގޮޮތް ގާނޫނީ ގޮތުން ސާފުނުވާ ކަމަށެވެ. އެގޮތުން އިޖްރާއީ ނުކުތާއެއްގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް ހުކުމް ބާތިލް ކުރުމުން ބަދަލު ހޯދަން ހުށަހަޅާފައިވާތީ އެ ބާވަތުގެ މައްސަލަތަކާ ގުޅިގެން ސާފުވާންޖެހޭ ކަންތައްތަކެއް އެބަހުރި ކަމަށް ވެސް އެ ހުކުމުގައިވެ އެވެ. އަދި މިފަދަ މައްސަލަތަކުގައި ބަދަލު ދިނުމާ ބެހޭ ގާނޫނެއް އޮންނަން ޖެހޭނެ ކަމަށް ހުކުމުގައި ބުނެފައިވެ އެވެ.

ހުކުމެއް ބާތިލް ކުރުމަކީ ބަދަލު ދެވޭނެ ކަމެއް ނޫން

ހުކުމުގައިވާ ގޮތުން އެހެން ގައުމުތަކުގައި މިފަދަ މައްސަލަތަކުގައި ބަދަލު ނަގައިދެނީ ގާނޫނުތަކުގައި އެކަން ބަޔާންކޮށް، ވަކި އުސޫލުތަކެއްގެ ތެރެއިންނެވެ. އެގޮތުން ކުށް ސާބިތު ނުވާ ކަމަށް ހުކުމްކުރާ ހާލަތްތަކާއި އިޖްރާއީ ނުކުތާއެއްގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށް ހުކުމް ބާތިލްކުރާ ހާލަތްތައް އެ ގައުމުތަކުގައި ތަފާތު ކަމަށާއި އަދި ބަދަލު ނަގައި ދެނީ ވެސް ކުށެއް ނެތް މީހެއްކަން ފަހުން ސާބިތުވާ ހާލަތްތަކުގައި އެކަނި ކަމަށް އެ ހުކުމުގައިވެ އެވެ. އޭގެ މިސާލެއްގެ ގޮތުން އެމެރިކާގެ ގާނޫނެއް އެ ހުކުމުގައި ފާހަގަކުރި އެވެ.

"ހުކުމެއް ބާތިލް ނުވަތަ ބަދަލު ކުރުމަކީ އޭގެ ޒާތުގައި އެ ހުކުމުގެ މައްޗަށް ބިިނާކޮށް، ގެއްލުމުގެ ބަދަލު ހޯދުމަށް ދައުވާ ކުރެވިދާނެ ކަމެއް ނޫންކަން އެހެން ގައުމުތަކުގައި އެކަށައެޅިފައިވާ ގާނޫނުތަކުން ވެސް އެނގެ އެވެ." އެ ހުކުމުގައިވެ އެވެ.

އެހެންވެ، ނާޒިމް ހުށަހެޅުއްވި މައްސަލަ ސިވިިލް ކޯޓުން ނުބެލޭނެ ކަމަށް ނިންމި ނިންމުމަށް ތާއީދުކުރީ ކަމަށް އެ މައްސަލަ ބެއްލެވި ތިން ފަނޑިޔާރުންގެ ތެރެއިން ދެ ފަނޑިޔާރުންގެ އަޣުލަބިއްޔަތުން ކުރެއްވި އެ ހުކުމުގައިވެ އެވެ.

ފަނޑިޔާރު މުހައްމަދު ނިޔާޒާއި ފަނޑިޔާރު އަލީ ސަމީރުގެ އަޣުލަބިއްޔަތުން އެގޮތަށް ހުކުމް ކުރެއްވިޔަސް، އެ ބެންޗުުގައި ހިިމެނިވަޑައިގަތް ފަނޑިޔާރު އަބްދުއްރައޫފް އިބްރާހިމްގެ ރައުޔު ތަފާތެވެ. ފަނޑިޔާރު ރައޫފްގެ ރައުޔުގައި ވަނީ ގާނޫނާ ޚިލާފަށް ބަންދު ކުރުމުން އެކަމުގެ ބަދަލު ހޯދަން ހުށަހެޅި މައްސަލަ ސިވިިލް ކޯޓުން ކުރިން ވެސް ބަލާފައި އެބަހުރި ކަމަށެވެ. އެހެންވެ، ނާޒިމް ހުށަހެޅުއްވި މައްސަލަ ބެލޭނެ ކަމަށް ފަނޑިޔާރު ރައޫފްގެ ރައުޔުގައިވެ އެވެ.

ސުޕްރީމް ކޯޓުން ނާޒިމް ޖަލަށްލާން ހުކުމް ކުރުމުން ޖަލުގައި ހުންނެވުމަށް ފަހު ރާއްޖެއިން ބޭރަށް ވަޑައިގެން ފަހުން ހުންނެވީ އިނގިރޭސިވިލާތުގަ އެވެ. އޭނާ ރާއްޖެ ވަޑައިގަތީ 2018 ގެ ރިޔާސީ އިންތިޚާބު ނިމުނު ފަހުންނެވެ. އޭނާގެ ޖަލު ހުކުމް ސުޕްރީމް ކޯޓުން ފަހުން ބާތިލް ކުރިޔަސް، އޭނާގެ މެމްބަރުކަމުގެ ގޮނޑި އަލުން އަނބުރާ އިއާދަކުރަން ހުކުމެއް ނުކުރެ އެވެ. އޭރު އެ ދާއިރާގެ މެމްބަރަކަށް ފަހުން ހުންނެވީ ކުރީގެ ރައީސް މައުމޫން އަބްދުލްގައްޔޫމްގެ ދަރިކަލުން އަހުމަދު ފާރިސް މައުމޫނެވެ.