ނޮވެމްބަރު 11 ގައި ރިއާސީ ދައުރު ނުފެށޭނެތަ؟

ރާއްޖޭގައި 1968 އިން ފެށިގެން ރިއާސީ ދައުރު ފެށެނީ ނޮވެމްބަރު 11 ގަ އެވެ. އެކަމަކު 2013 ގެ ރިޔާސީ އިންތިހާބުގެ ފުރަތަމަ ބުރުގެ ސުޕްރީމް ކޯޓުން ބާތިލްކުރުމުން، ދެން އަލުން އިންތިހާބު ބާއްވާ ނޮވެމްބަރު 11 ގެ ކުރިން ނުނިމުމުން، ރައީސްކަމާ އަބްދުﷲ ޔާމީނަށް ހަވާލުވެވަޑައިގަނެވުނީ ނޮވެމްބަރު 17 ގަ އެވެ. މިހާރު އުފެދިފައި އޮތް ސުވާލަކީ އިބްރާހީމް މުހައްމަދު ސޯލިހް (އިބޫ) އާ ވެރިކަން ހަވާލުކުރާނީ ކޮން އިރަކުން ހެއްޔެވެ؟

ރައީސް ޔާމީންގެ ރިޔާސީ ދައުރު ފެށުނީ ހަ ދުވަސް ފަހުން ކަމަށް ވާތީ ސަރުކާރުގެ ބޭފުޅުން ވަކާލާތު ކުރައްވާ ގޮތުގައި އެމަނިކުފާނުގެ ވެރިކަމުގެ ދައުރު ނިމޭނީ ނޮވެމްބަރު 17، 2018ގަ އެވެ.

އެކަމަކު ގާނޫނީ ބައެއް ތަޖުރިބާކާރުން ދެކެވަޑައިގަންނަވާ ގޮތުގައި އެންމެ ރަނގަޅު ގޮތަކީ ހަމަ ނޮވެމްބަރު 11 ގައި އާ ދައުރު ފެށުމެވެ. ރާއްޖޭގެ ޖުމްހޫރީ ދުވަހަކީ އަބަދުވެސް ނޮވެމްބަރު 11 އެވެ.

"އެ ފަހަރު، ރިއާސީ ދައުރު ފެށުން ފާލުން ނެއްޓިގެން ދިޔަސް، މިހާރު މި އޮތީ އެ ކަން ހަމައަކަށް އެޅުވުމުގެ ފުރުސަތު ވަރަށް ރީއްޗަށް ލިބިފައި. އިންތިޚާބު ނިމި ވެރިއަކު އެހުރީ އިންތިޚާބު ވެސް ކުރެވިފައި. އެހެންވީމާ، ކުރިން އަމަލު ކުރަމުން އައި ގޮތަށް ނޮވެމްބަރު 11 ގައި ދައުރު ފެށުން އެއީ އެންމެ ރަނގަޅު ގޮތަކީ. ގާނޫނީ ގޮތުން ވެސް އެކަން ކުރަންޖެހޭނީ އެ ގޮތަށް،" ރާއްޖޭގެ ގާނޫނީ ވަކީލަކު، ނަން ނުޖަހާ ގޮތަށް، ވިދާޅުވި އެވެ.

އޭނާ ވިދާޅުވި ގޮތުގައި ގާނޫނުގައި ނުވަތަ ގާނޫނުއަސާސީގައި ބަޔާން ކޮށްފައި ނެތް ކަމެއް، ވަކި ހަމަތަކަކާއި ވަކި އުސޫލުތަކެއްގެ ތެރެއިން އެ ބަޔަކު ކުރަމުން އަންނަ ކަމަށް ވާ ނަމަ އެއީ ވެސް ގާނޫނެކެވެ.

"އެ އަށް ގާނޫނީ އިސްތިލާހުގައި މި ކިޔަނީ ކަސްޓަމަރީ ލޯ ނުވަތަ އުރްފު. އަޅުގަނޑުމެން މި ކިޔަނީ އާދަކާދައިގެ މަތިން ކުރަމުން އަންނަ ކަންކަމޭ. އެހެންކަމަށްވާ ނަމަ، ގާނޫނީ ނުވަތަ ޝަރުއީ ހަމަތަކުން ބަލާއިރު، ގާނޫނެއް ނެތް ހާލަތުގައި ދެން ބަލަން ޖެހޭނީ ކަސްޓަމަރީ ލޯގައި އެކަން އޮތީ ކިހިނެއްތޯ؟ އެ ހާލަތުގައި އެ ކަމެއް ނިންމަން ޖެހޭނީ ކަސްޓަމަރީ ލޯއާ ޚިލާފު ނުވާނެ ގޮތަށް،" ކުރިން ވާހަކަ ދެއްކެވި ގާނޫނީ ވަކީލު ވިދާޅުވި އެވެ.

ކުރީގެ ރައީސް ޑރ. ވަހީދު ފުރިހަމަ ކުރައްވަމުން ގެންދެވި ރިއާސީ ދައުރު ނޮވެމްބަރު 11، 2013 ގައި ނިމުނު ކަން އެނގެނީ، އެ އަހަރުގެ ރިއާސީ އިންތިޚާބުގެ ދެ ވަނަ ބުރުގެ ވޯޓުލުން ނޮވެމްބަރު 16 ގައި ބާއްވައި، ރައީސް ކަމަށް ބޭފުޅަކު އިންތިޚާބު ކުރެވެންދެން ވެރިކަމުގައި ހުންނެވޭނެ ކަމަށް، ސުޕްރީމް ކޯޓުން ކަނޑައެޅި ގަޒިއްޔާ އިންނެވެ.

އެ ގަޒިއްޔާ (47/ސީ-އެސްސީ/2013) ނިމުނު ގޮތުގެ ރިޕޯޓްގެ 2، 3 ވަނަ ސޮފްހާ އިން އެކަން އެނގެ އެވެ. އަދި އެ ގަޒިއްޔާގައި އޭރުގެ އުއްތަމަ ފަނޑިޔާރު އަހްމަދު ފާއިޒް ހުސައިން އާއި ފަނޑިޔާރު އާދަމް މުހައްމަދުގެ ތަފާތުވި ރައުޔުންނާއި ފަނޑިޔާރު އަހްމަދު މުއުތަސިމް އަދުނާންގެ ތަފާތުވި ރައުޔުން ވެސް އެނގެނީ ނޮވެމްބަރު މަހުގެ 10 ވަނަ ދުވަހުގެ ރޭ މެންދަމު 12:00 ގައި ރިއާސީ ދައުރު ނިމި އައު ރިއާސީ ދައުރެއް ފެށޭނެ ކަމެވެ. އެހެން ގޮތަކަށް ބުނާ ނަމަ އެއީ ނޮވެމްބަރު 11 އެވެ.

އޭގެ އިތުރުން އެ ގަޒިއްޔާގެ ހުކުމްގައި ބުނެފައިވާ ގޮތުގައި އައު ރައީސަކު އިންތިޚާބު ކުރެވި މަގާމާ ހަވާލު ވަންދެން، އޭރު އޮތް ސަރުކާރު ދެމިއޮންނާނީ އަދި އޭރު ވެރިކަމުގައި ހުންނެވި ޑރ. ވަހީދު ރައީސްގެ މަގާމުގައި ދެމިހުންނަވާނީ ސްޓޭޓް އޮފް ނެސެސިޓީ (ހާލަތުއް ޟަރޫރާ) އާއި ކޮންޓިނިއުޓީ އޮފް ލީގަލް ގަވަމެންޓް (ގާނޫނީ ހުކޫމަތު ދެމިއޮތުން)ގެ މަބްދައުގެ ދަށުންނެވެ.

ނޮވެމްބަރު 10، 2013ގެ ރޭގަނޑު 12:00ގައި، އޭރުގެ ރައީސް ޑރ. ވަހީދުގެ ވެރިކަމުގެ ދައުރު ފުރިހަމަވެ އަދި ހަމަ އެ ވަގުތުން ފެށިގެން ރިއާސީ އައު ދައުރެއް ފެށުނީ ކަން އިސްވެ ދެންނެވި ގަޒިއްޔާ އިން ސާފުކޮށް އެނގެ އެވެ. ނަމަވެސް ނޮވެމްބަރު 17 ވަނަ ދުވަހާ ހަމައަށް، ޑރ. ވަހީދު ވެރިކަމުގައި ދެމިހުންނެވީ، ދައުރު ނިމުނު އިރު ވެސް އައު ރައީސަކު އިންތިޚާބު ކުރެވިފައި ނުވާތީ، ގާނޫނީ ހުސްކަމަކަށް ގައުމު ވެއްޓުނަ ނުދިނުމުގެ ގޮތުން ޒަރޫރީ ހާލަތެއްގެ ދަށުން ކަން އެ ގަޒިއްޔާ އިން އެނގެ އެވެ.

މި އަހަރުގެ ނޮވެމްބަރު 11 ގައި ރިއާސީ ދައުރު ނިމޭ އިރު، އޭގެ 49 ދުވަސް ކުރިން އައު ރައީސަކު ވެސް އެ ހުންނެވީ އިންތިޚާބު ކޮށްފަ އެވެ. އެހެންކަމުން 2013 ގައި ފާލުން ނެއްޓުނު ރިއާސީ ދައުރު އަލުން ފާލަށް އެޅުވުމަށް ލިބިފައި މި އޮތީ ރަނގަޅު ފުރުސަތެކެވެ.

އިންތިޚާބީ ރައީސް އިބްރާހީމް މުހައްމަދު ސޯލިހްގެ ކެމްޕޭން އޭޖެންޓް އަދި އެމްޑީޕީގެ ގައުމީ މަޖިލީހުގެ މެމްބަރު، ގާނޫނީ ވަކީލު ހިސާން ހުސައިން ވިދާޅުވި ގޮތުގައި މިހާތަނަށް އަމަލު ކުރަމުން އައި ގޮތަށް ބަލާއިރު ވެސް ރިއާސީ ދައުރު ފެށޭ ދުވަހަކީ ނޮވެމްބަރު 11 އެވެ.

"ގާނޫނުއަސާސީގައި މި އޮންނަނީ ފަސް އަހަރުގެ ދައުރެކޭ. ރައީސް ޔާމީން ހުވާކުރެއްވި ދުވަސް އެއީ އިޝޫއަކީ. އެކަމަކު ވެސް ދައުރު ފެށުމުގައި ކުރިން އަޅުގަނޑުމެން އަމަލު ކުރަމުން އައި ގޮތަށް އެނބުރި ރުޖޫއަވުމުގެ ފުރުސަތު މިހާރު އެބަ އޮތް،" ހިސާން ވިދާޅުވި އެވެ.

"ރައީސް ޔާމީން އެކަމަށް އެއްބާރުލުން ދެއްވައިފިއްޔާ އެކަން ކުރެވިދާނެ. އެކަމަކު އަޅުގަނޑުމެން އިސްވެ އެކަން ކުރުމުގެ ވިސްނުމެއް އަދި ނުގެންގުޅެން. ދެން އަސްލު ކަސްޓަމަރީ ލޯ އަށް ބެލިޔަސް ނޮވެމްބަރު 11 ދެއްތޯ [ރިއާސީ ދައުރު ފެށޭ] އެ ދުވަހަކީ."

ކުރީގެ ބަންޑާރަ ނާއިބު ހުސްނުއް ސުއޫދު ވިދާޅުވާ ގޮތުގައި މައްސަލަ އުފެދުނު ހިސާބަކީ، ޑރ. ވަހީދު ފުރިހަމަ ކުރައްވަމުން ގެންދެވި ރިއާސީ ދައުރު ނިމުމުން ވެސް، އިތުރު މުއްދަތަކަށް ވެރިކަމުގައި ހުންނެވޭނެ ކަމަށް ސުޕްރީމް ކޯޓުން ނިންމި ނިންމުމެވެ.

އެކަމަކު ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ އެ ނިންމުމުގައި ވެސް، ރިއާސީ ދައުރު ފެށޭ ދުވަސް ބަދަލުވި ކަމަށް ކަނޑައަޅާފައި ނުވާ ކަމަށް ސުއޫދު ވިދާޅުވި އެވެ. އެހެންކަމުން މިހާރު މި އޮތީ އޭރު ނާރެހުން ނެއްޓިގެން ދިޔަ ރިއާސީ ދައުރު އަނބުރައި އޭގެ ނާރެހަށް ރުޖޫއަ ކުރުމުގެ ވަގުތު ޖެހިފައި ކަމަށް ސުއޫދު ވިދާޅުވި އެވެ.

"އެކަން އަލުން އޭގެ ހަމަ މަގަށް ގެނެވެން އޮތީ، ނޮވެމްބަރު 10 ވަނަ ދުވަސް ނިމުމުން، ރައީސް ޔާމީން އަމިއްލަފުޅަށް އިސްތިއުފާ ދެއްވައިގެން. އެމަނިކުފާނު އެ ކަމަށް އެއްބާރުލުން ދެއްވައިގެން އެކަން އެ ގޮތަށް ކުރެއްވޭނީ. އެ ދުވަހު ދައުރު ނިމުނީމާ، ދެން އިތުރު ހަ ދުވަހު މަގާމުގައި ހުންނަވައިގެން އިތުރަށް ހާސިލު ކުރެވޭނެ މާ ބޮޑު ކަމެއް ނޯންނާނެ. އެންމެ ރަނގަޅު ވާނީ ނޮވެމްބަރު 11 ގައި އައު ރިއާސީ ދައުރު ފެށުމަށް ޖާގަ ދެއްވިއްޔާ،" ސުއޫދު ވިދާޅުވި އެވެ.

މިދިޔަ އާދީއްތަ ދުވަހު ބޭއްވި ވޯޓުލުމުގައި، އިދިކޮޅު ކޯލިޝަންގެ ކެންޑިޑޭޓް އަދި މަޖިލީހުގެ ހިންނަވަރު ދާއިރާގެ މެމްބަރު އިބްރާހީމް މުހައްމަދު ސޯލިހް (އިބޫ) އިންތިހާބު ކާމިޔާބު ކުރެއްވީ 134،616 (58.4 ޕަސެންޓް) ވޯޓުންނެވެ. ޕީޕީއެމްގެ ކެންޑިޑޭޓް އަދި މިހާރުގެ ރައީސް އަބްދުﷲ ޔާމީނަށް ލިބިވަޑައިގަތީ އެންމެ 96،132 (41.6 ޕަސެންޓް) ވޯޓެވެ. މިއީ މިހާ ބޮޑު ތަފާތަކުން ރާއްޖޭގައި ރައީސަކު އިންތިހާބުވި ފުރަތަމަ ފަހަރެވެ.