ފުލުހުންނާއި ސިފައިންގެ ސިއްހީ ސްކީމްތައް: އިންސާފެއްތަ؟

ބަޖެޓް އެކުލަވާލާއިރު ފެންނަ އެންމެ ބޮޑު އެއް އުނި ސިފައަކީ ހަރަދުތައް ކުރުމުގައި ތަފާތުކުރުންތައް ބޮޑުވުމެވެ. އެއީ އާ ވާހަކައެއް ނޫނެވެ. ހިދުމަތްތައް ފޯރުކޮށްދިނުމުގައި ވަކި މުއައްސަސާތަކަކަށް ހާއްސަ އިސްކަން ދެވޭ ކަމަށް އާންމުން އަބަދުވެސް ގަބޫލުކުރެ އެވެ.

ފުލުހުންނާއި ސިފައިންނަށް ރާއްޖޭގައި ކުރާ ހޭދަ، ދައުލަތަށް ލިބޭ އާމްދަނީއާ އަޅާބަލާއިރު ވަރަށް ބޮޑެވެ. މި އަހަރުގެ ބަޖެޓުން ވެސް ފެންނަން އޮތީ ހަމަ އެ މަންޒަރެވެ. ސިއްހީ ކަންތައްތަކަށް އެކަނި ކުރާ ހަރަދު ވެސް މިހާރު އަހަރަކު 100 މިލިއަން ރުފިޔާ އަށް ވުރެ މައްޗަށް ވަނީ ގޮސްފަ އެވެ. އެއީ ހަމައެކަނި ދައުލަތުގެ ބަޖެޓުން އެކަނި ކުރާ ހޭދަ އެވެ. އަދި، އެ ދެ މުއައްސަސާގައި ވެސް އެ ދެ ތަނުން އަމިއްލަ އަށް ހިންގާ ވެލްފެއާ ސްކީމްތަކެއް އޮވެ އެވެ.

ސިފައިންނާއި އެމްއެންޑީއެފްގައި މަސައްކަތް ކުރާ މީހުންނާއި އެ މީހުންގެ އާއިލާތަކަށް އާސަންދައިގެ އިތުރުން ސިއްހީ މަންފާތައް ލިބެ އެވެ. އާސަންދަ އިންޝުއަރެންސް ސްކީމަކީ ވެސް ދައުލަތަށް އެހާ ބުރަ ބޮޑު ނިޒާމަކަށްވާ އިރު އެ ނިޒާމުގެ ބޭރުން ފުލުހުންނާއި އެމްއެންޑީއެފްގައި މަސައްކަތް ކުރުމަކީ ދައުލަތަށް ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތެއްގައި ކުރެވިދާނެ ކަމެއްތޯ އެއީ ސުވާލު އުފެދިފައި އޮތް ކަމެކެވެ.

ވޭތުވެދިޔަ ދެ އަހަރުގެ ތެރޭގައި ދައުލަތުގެ ބަޖެޓުން ފުލުހުންނާއި އެމްއެންޑީއެފްގެ ސިއްހީ ފަރުވާ އަށް 222 މިލިއަން ރުފިޔާ ހޭދަކޮށްފައިވެ އެވެ. އަދި މި އަހަރަށް އެކަނި 144 މިލިއަން ރުފިޔާ ބަޖެޓުގައި ހިމަނާފައިވެ އެވެ.

ފިނޭންސް މިނިސްޓްރީގެ ތަފާސްހިސާބުތަކުން ދައްކާ ގޮތުން، ފުލުހުންނާއި ސިފައިންގެ ވެލްފެއާ ހަރަދުތައް އެއް އަހަރުން އަނެއް އަހަރަށް ދަނީ ވަރަށް ބޮޑަށް އިތުރުވަމުންނެވެ. އެ ދެ މުއައްސަސާ އަށް 2020 ވަނަ އަހަރު ސިއްހީ ކަންކަމަށް 98 މިލިއަން ރުފިޔާ ހޭދަކޮށްފައިވެ އެވެ. ވޭތުވެދިޔަ އަހަރު 124 މިލިއަން ރުފިޔާ ވަނީ ސިއްހީ ފަރުވާ އަށް ހޭދަކޮށްފަ އެވެ. މިއީ ގާތްގަނޑަކަށް 20 ޕަސެންޓުގެ އިތުރުވުމެކެވެ. މި އަހަރަށް ކަނޑައެޅި ބަޖެޓުގައި މި އަދަދު ވަނީ 14 ޕަސެންޓަށް އިތުރުވެފަ އެވެ.

މި ހޭދަ ކޮންމެ އަހަރަކު ބޮޑުވާ ނަމަ މިއީ ދައުލަތުގެ ބަޖެޓަށް ނުއުފުލޭ ވަރުގެ ބުރައަށް ވެދާނެ ކަމަށް ރާއްޖޭގެ މާލީ ދާއިރާ ދިރާސާ ކުރައްވާ ބައެއް ބޭފުޅުން ވިދާޅުވި އެވެ. އެއް ބޭފުޅަކު ވިދާޅުވީ، ސަރުކާރުގެ އިންޝުއަރެންސް ސިސްޓަމެއް އޮންނަ އިރު އޭގެ ބޭރުން އިތުރު މެޑިކަލް ސްކީމްތަކެއް ގެންދިއުމަކީ އެހާ ހަމަޖެހޭ އުސޫލެއް ނޫނެވެ.

މިއީ އިންސާފުވެރި ނިޒާމެއް ނޫން

ފުލުހުންގެ މެޑިކަލް ސްކީމުގެ ތެރެއިން ރާއްޖޭގައި ފޯރުކޮށްދޭ ހުރިހާ ސިއްހީ ހިދުމަތެއްހެން ކަވަރު ކުރެ އެވެ. މީގެ ތެރޭގައި އެންމެ އަގު ބޮޑު ސިއްހީ ހިދުމަތް ދޭ ތަންތަން ކަމަށްވާ އޭޑީކޭ އާއި ޓްރީ ޓޮޕް ވެސް، ޖީބުން އެއްވެސް އިތުރު ހޭދައެއް ނުގޮސް ކަވަރުކޮށްދެ އެވެ. ފުލުހުންނާއި އެމްއެންޑީއެފްގައި މަސައްކަތް ކުރާ މީހުންނަށް ސިއްހީ ހިދުމަތް ލިބޭ ސްކީމަކީ ދައުލަތުގެ ބައެއް އެހެން އިންޝުއަރެންސް ނިޒާމުތަކާ ހިލާފަށް "ފުލް ކަވަރޭޖް" އެއް ލިބޭ ސްކީމެކެވެ.

ޕަބްލިކް ފައިނޭންސިން ދާއިރާގެ ތަޖުރިބާކާރު ބޭފުޅަކު ވިދާޅުވީ، އާސަންދަ ފަދަ ޔުނިވާސަލް ހެލްތުކެއާ ނިޒާމެއް ރާއްޖޭގައި ގާއިމްކޮށްފައިވާ އިރު ވަކި ބަޔަކަށް ހާއްސަ މެޑިކަލް ހަރަދުތަކެއް ދައުލަތުގެ ޓެކްސް ފައިސާއިން ކުރުމަކީ އިންސާފުވެރި ގޮތެއް ނޫން ކަމަށެވެ.

"ދެން ބުނެވިދާނެ މިލިޓަރީ ވީމާ ހާއްސަ އިނާޔަތްތަކެއް ހުންނަން ޖެހޭނެއޭ. އެމެރިކާ ފަދަ ގައުމުތަކުގައި ވެސް މިލިޓަރީ އަށް ހާއްސަ ކަންކަން ހުރޭ. އެކަމަކު އެއީ އެންމެ ތަރައްގީ، މުއްސަނދި ގައުމުތައް. އަނެއްކޮޅުން އެ ތަންތަނުގެ މިލިޓަރީ އާއި ރާއްޖޭގެ މިލިޓަރީގެ ޒިންމާތައް ވަރަށް ތަފާތު. ރާއްޖެއާ ކިހިނެއް އެ ތަންތަނާ އަޅާކިޔާނީ. މިއީ ކުޑަކުޑަ އިގްތިސާދެއް އޮންނަ މާބޮޑު އާމްދަނީއެއް ލިބޭ ގައުމެއް ނޫން،" އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ.

މިފަދަ ނިޒާމެއްގެ ތެރެއިން ދައުލަތުގެ ހަރަދުތައް އިތުރަށް ވާނީ ބޮޑު ކަމަށް އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ. އަދި އެއީ ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތެއްގައި ކުރެވިދާނެ ކަންކަން ކަމަކަށް ގަބޫލެއް ނުކުރައްވަ އެވެ.

"މި އުޅެނީ އާސަންދައިގެ ހަރަދުތައް ވެސް އެހާ ބޮޑުވާތީ. ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތެއްގައި އެ ކަން ނުކުރެވިގެން. އިތުރު މެޑިކަލް ސްކީމުތައް ހިންގަންޏާ އަނެއްކާ ވެސް ދައުލަތަށް ބޮޑު ބުރައެއް މިއީ،" އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ.

މިދިޔަ އަހަރު އާސަންދަ އަށް ދައުލަތުގެ ބަޖެޓުން 1.2 ބިލިއަން ރުފިޔާ ހޭދަކުރި އެވެ. މިއީ ކަނޑައެޅި ބަޖެޓަށް ވުރެ ގާތްގަނޑަކަށް ދެ ގުނަ އިތުރު އަދަދެކެވެ. މި އަހަރަށް އާސަންދަ ހިދުމަތް ދޭން ދައުލަތުގެ ބަޖެޓުގައި 730 މިލިއަން ކަނޑައަޅާފައިވާ އިރު ވޭތުވެދިޔަ ފަސް މަހުގެ ތެރޭގައި އޭގެ 80 ޕަސެންޓް ވަނީ ބޭނުންކޮށްފަ އެވެ. އެހެންވެ، މި އަހަރު ވެސް އާސަންދަ ބޭނުން ކުރާ ވަރު ކަނޑައެޅި ބަޖެޓަށް ވުރެ ބޮޑުވާނެ ކަމަށް ބެލެވެ އެވެ.

މި ފާއިތުވެދިޔަ އަހަރުތަކުގައި އެއްވެސް ހިފެހެއްޓުމެއް ނެތި އާސަންދައިގެ ހަރަދުތައް އިންތިހާ އަށް އުފުލެމުން ދާތީ އެ ކަމަށް ފިޔަވަޅުތަކެއް އަޅަން މި އަހަރުގެ ބަޖެޓުގައި ވެސް ހިމެނި އެވެ. ބޭހުގެ އަގު ކޮންޓްރޯލް ކުރަން މުހިއްމު މަސައްކަތްތަކެއް ފެށި އެވެ. އެކަމަކު އަދިވެސް އެކަމާ ގުޅޭ ފިޔަވަޅުތަކެއް ވެސް ސަރުކާރަށް ނޭޅެ އެވެ.

ކޮންޓްރޯލެއް ނެތް ނިޒާމެއް، އެއް އަހަރުން އަނެއް އަހަރަށް ކުރާ ހޭދަ ބޮޑު

ފުލުހުންނާއި އެމްއެންޑީއެފްގައި މަސައްކަތް ކުރާ މުވައްޒަފުންނަށް ހާއްސަ ސިއްހީ ހިދުމަތްތައް ފޯރުކޮށްދެމުން ދާތާ އެތައް އަހަރެއް ވެއްޖެ އެވެ. އެމްއެންޑީއެފްގެ މުވައްޒަފުން ސިއްހީ ފަރުވާ ހޯދަން މެމޯ އާއި އެ ނޫން ވެސް ބިލްތައް ޖެހޭނީ ސެނަހިޔާގެ ހާއްސަ ނަންބަރަކަށް ވައިބާ ކުރާ އެވެ. އެގޮތަށް ވައިބާ ކުރުމުން އެ ހޮސްޕިޓަލަކަށް ނުވަތަ ކްލިނިކަކަށް އެމްއެންޑީއެފުން ޕޭމެންޓް ހަމަޖައްސާނެ އެވެ. އެ ކަމަށް ނަގާނީ 10 ވަރަކަށް މިނިޓެކެވެ. މިއީ 24 ގަޑިއިރަށް އެމްއެންޑީއެފުން ދެމުން އަންނަ ހިދުމަތެކެވެ.

އެމްއެންޑީއެފުން ބުނީ ސެނަހިޔާގެ އިތުރުން އެހެން ހޮސްޕިޓަލްތަކާއި ކްލިނިކްތަކުން އެ އިދާރާގައި މަސައްކަތްކުރާ މުވައްޒަފުންނަށް ސިއްހީ ހިދުމަތް ދެވޭނެ ގޮތްތައް ފަހި ކުރީ ވީހާ ވެސް ބޮޑަކަށް ލުއި ގޮތްތަކެއް ހޯދައިދިނުމަށް ކަމަށެވެ. ސެނަހިޔާއަކީ ހަމައެކަނި ސިފައިންނަށް ހިދުމަތް ދޭ ތަނެއް ނޫން ކަމަށާއި މަސައްކަތް ކުރަނީ އެ ހޮސްޕިޓަލުގެ ފަރުވާތައް މިހާރަށް ވުރެ ވެސް ފުޅާކުރަން ކަމަށް އެ މުއައްސަސާ އިން ބުނެ އެވެ.

ފުލުހުންގެ މުއައްސަސާ އުފެދުނުތާ ކުރީކޮޅު އެ ތަނުގައި ދިނީ އެލައިޑް އިންޝުއަރެންސްގެ ހިދުމަތެވެ. ނަމަވެސް 2011 ހިސާބުގައި އެލައިޑް އިންޝުއަރެންސް ސްކީމުގެ ހުއްޓާލައި އެމްއެންޑީއެފުން ދޭ ކަހަލަ ގޮތަކަށް ފުލުހުންގެ ސިއްހީ ފަރުވާގެ ކަންކަން ބަދަލުކުރި އެވެ. ފުލުހުންނަކީ ދައުލަތުގެ ބަޖެޓުން ސިއްހީ ހިދުމަތަކަށް އެންމެ ބޮޑު ބަޖެޓެއް ކަނޑައަޅާފައިވާ މުއައްސަސާ އެވެ. މި އަހަރުގެ ބަޖެޓުގައި ވެސް 74 މިލިއަން ރުފިޔާ ފުލުހުންގެ ސިއްހީ ފަރުވާ އަށް ކަނޑައަޅާފައިވެ އެވެ.

"މިހާރު" އަށް މައުލޫމާތު ދެއްވި ސަރުކާރުގެ އިސް ބޭފުޅަކު ވިދާޅުވީ، ހާއްސަ އިނާޔަތްތަކެއް ދިނުމަކީ މައްސަލައެއް ނޫން ކަމަށާއި ނަމަވެސް މުޅި ނިޒާމު ކޮންޓްރޯލް ކުރެވޭނެ ގޮތްތަކެއް އޮތުން ވަރަށް މުހިއްމު ކަމަށެވެ. އޭނާ ވިދާޅުވީ، ފުލުހުންނާއި އެމްއެންޑީއެފްގެ ސިއްހީ ފަރުވާ އަށް ކުރާ ހަރަދު އެއް އަހަރުން އަނެއް އަހަރަށް ބޮޑުވަމުން ދިއުމަކީ ވަރަށް ބޮޑު ކަންބޮޑުވުމެއް ކަމަށެވެ.

"މިހާރު ގާތްގަނޑަކަށް ރާއްޖޭގައި ހިންގާ 90 ޕަސެންޓް ކްލިނިކުން އެބަ ހިދުމަތް ލިބޭ. އަނެއްކޮޅުން އެންމެ އަގު ބޮޑު ހޮސްޕިޓަލްތަކުން ހޯދާ ފަރުވާތައް ވެސް އެބަ ހިމެނޭ. ޓްރީ ޓޮޕުން ހޯދާ ހިދުމަތެއް ވިޔަސް އެބަ 100 ޕަސެންޓް ކަވަރު ކުރޭ. އެއީ އައިޖީއެމްއެޗް ނުވަތަ ސެނަހިޔާ އިން ލިބޭ ހިދުމަތަކަށް ވިޔަސް ވަރިހަމަ. މި ކަމުގައި ހަމަޖެހޭ އުސޫލެއް އެބަ އޮންނަން ޖެހޭ،" އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ.

އޭނާ ވިދާޅުވީ، ފުލުހުންނާއި އެމްއެންޑީއެފްގައި މަސައްކަތް ކުރާ މީހުންނަށް ހާއްސަ ސިއްހީ ހިދުމަތްތަކެއް ފޯރުކޮށްދޭ ނަމަ އަމިއްލަ ބައެއް އިންޝުއަރެންސް ކުންފުނިތަކުން ފޯރުކޮށްދޭ ފަދަ އިންޝުއަރެންސް ސްކީމުތައް ދިނުން މާ ރަނގަޅު ކަމަށެވެ. އޭރުން އެ އިން ކޮންމެވެސް ވަރަކަށް ކޮންޓްރޯލް ކުރެވޭނެ ކަމަށް އޭނާ ގަބޫލުކުރައްވަ އެވެ.

"ކުރިން ފުލުހުން ވެސް އިންޝުއަރެންސް ދިނީ އެލައިޑް މެދުވެރިކޮށް. އެފަދަ ގޮތަކަށް ވަކި ސްކީމެއް މެދުވެރިކޮށް އެކަން ކުރާ ނަމަ އެ ހިދުމަތައް ވަކި ބަޖެޓެއް ދުރާލާ ކަނޑައެޅޭނެ. ކޮންމެހެން ނުޖެހޭ އެދޭ ސިއްހީ ހިދުމަތް ފުލް ކަވަރޭޖަށް ވެސް ވާކަށް. އާސަންދައިގެ އިތުރުން ދޭ ފަރުވާގެ ވަކި ޕަސެންޓެއް ވެސް ކަވަރު ކުރެވިދާނެ،" އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ.

ފިނޭންސް މިނިސްޓަރު އިބްރާހިމް އަމީރު ވިދާޅުވީ، ދައުލަތުގެ މުޅި ނިޒާމުގެ ހަރަދުތައް ހަމަހަމަކޮށް ވަކި އުސޫލެއްގެ ތެރެއިން ކުރިއަށް ގެންދިއުމަށްޓަކައި މުހިއްމު މަސައްކަތްތަކެއް ފަށާފައިވާ ކަމަށެވެ. އޭގެ ތެރެއިން ވަކި ބަޔަކަށް ހާއްސަ މަންފާތައް ލިބޭ ކަންކަމަށް ގޮތްތަކެއް ކަނޑައަޅާނެ ކަމަށް އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ.

"ހަރަދުތައް ހާމަނައިޒް ކުރުމުގެ މަސައްކަތްތައް މި އަންނަނީ ކުރަމުން. ކުރިއަށް ހުރި އަހަރުގެ ބަޖެޓުތަކުން އެ ކަންކަން ފެންނާނެ،" އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ.

އޭނާ ވިދާޅުވިގޮތުގައި، މި މަސައްކަތުގެ ތެރެއިން ފުލުހުންނާއި ސިފައިންނަށް ފޯރުކޮށްދޭ ހާއްސަ މެޑިކަލް ސްކީމާ ގުޅޭ ގޮތުން އަދި ގޮތްތަކެއް ސަރުކާރުން ނުނިންމަ އެވެ.

"ރައްޔިތުންނަށް އެންމެ ފައިދާވާނެ ގޮތްތަކެއް ބަލައިގެން ކަންކަން ނިންމާނީ. އެއްވެސް ބަޔަކަށް ގެއްލުން ނުވާނެ ގޮތްތައް ބަލައިގެން ދައުލަތަށް ވެސް ބުރަ ނުވާނެ ގޮތަށް ކުރިއަށް ދާނީ،" އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ.

ދައުލަތުގެ ހަރަދުތައް އެއް އަހަރުން އަނެއް އަހަރަށް ބޮޑުވަމުން އަންނަ އިރު އިތުރުވާ ހަރަދުތައް މެނޭޖްކުރަން ޖެހެނީ ބޮޑެތި ލޯނު ނަގައިގެންނެވެ. މިދިޔަ އަހަރު ދައުލަތުގެ ހަރަދު 33 ބިލިއން ރުފިޔާ އަށް އިރު އޭގެ 70 ޕަސެންޓް ހޭދަކުރީ ސަރުކާރުގެ އޮފީސްތައް ހިންގުމަށާއި މުވައްޒަފުންނަށް ކުރާ ހޭދަތަކަށެވެ.

ރިކަރަންޓް ހަރަދު ކޮންޓްރޯލުކޮށް ތަރައްގީގެ ޕްރޮޖެކްޓްތަކަށް ކުރާ ހޭދަ ބޮޑު ކުރަން އިސްކަން ދޭން ވޯލްޑް ބޭންކާއި އައިއެމްއެފް ފަދަ ބޭރުގެ މާލީ އިދާރާތަކުން އަބަދުވެސް އަންނަނީ ލަފާ ދެމުންނެވެ. ސިފައިންނާއި ފުލުހުންގެ ސިއްހީ ހިދުމަތަށް މިހާރު 100 މިލިއަން ރުފިޔާ ހޭދަ ކުރާ އިރު އެކަން ކޮންޓްރޯލް ކޮށްފި ނަމަ އެ ކަމުން ވެސް ތަރައްގީގެ ގިނަ ޕްރޮޖެކްޓްތަކަށް ހޭދަކުރުމުގެ ފަހިވާނެ ކަމަށް މާލީ ދާއިރާގެ ފަރާތްތަކުން ފާހަގަކުރައްވަ އެވެ.