އޮޅުންބޮޅުން: މާލޭގެ މަގުމަތީ ޓުރެފިކް

މާލޭގެ ޓްރެފިކް ރަގަޅު ކުރެވޭނީ ގިނަ ކަންތައްތަކެއްކޮށްގެން އެކަމަކު އެއީ ނުވާނެ ކަމެއްނޫން. މާލޭގެ ހަލު ރަގަޅު ކުރަން ތިބި ބަޔަކީ ވަޒީރުން. މީގެ އަހަރުތަކެއް ކިރިން ވެށިފަހި މާލޭގެ ނަމުގައި ފެށި ބޯހިޔަވަހިކަމުގެ ޕްރޮޖެކްޓާއި މާލޭގެ މަގުތަކުގެ ޓްރެފިކްއާވެސް ބޮޑު ގުޅުމެއް އެބައޮތް. އެޕްރޮޖެކްޓްގެ އެންމެ ބޮޑު ބޭނުމަކީ ކުދިކުދި ތަންތަނުގައި ތިބި މީހުން ހުސްކޮށް އެމީހުން ދޫކޮށްލައް އެކުދި ބިނަތަކުގައި ޕާރކިންފަދަ އާއްމުރައްޔިތުންނަށް ފަސޭހަވަނެ ފަދަ ކަންކަން ކުރުން. އެކަމަކު މިހަރު މިފެންނަނީ އެބިންތައްވެސް ޖެހިގެން އޮތް ބިމުގެ ވެރިފަރަތައް ނުގަނެވިއްޖެ ނަމަ ބޮޑުއަގުގައި ނީލަމުގައި ވިއްކަން އުޅޭ ވާހަކަ. ސާރުކާރުތަކުން މިގޮތައް ފަށާފަ ހުންނަ ޕްރޮޖެކްޓްތައް ދެން އަންނަ ސަރުކާރެއްވެސް ކުރިއަށް ގެންދަން މަޖުބޫރުވާނެ ފަދަ ޤާނޫނެއް މިވަގުތު ރާއްޖެއަށް ބޭނުން.

މާލެއަކީ މިހާރު ވިއްކަން ރަގަޅު ޕްރޮޑަކްޓެއްނޫން..ދެން ނުވެސް ވިކޭނެ..މާލެ ޕްރޮޑަކްޓް ފެއިލްކޮށްލަން ނޫސްތަކުންވެސް ބޮޑެތި މަސައްކަތްތަކެއް ކުރެވިއްޖެނަމަ މި ޕްރޮޑަކްޓް މާރކެޓްގައި އަގެއްނެތި ނުވިކޭނެ...

އަހަރުމެން އާރު ޓީ މީހުން މިތިބަ އުޅެނީ މާ އަރާމުގައި ރަށުގެ.

ތި ފޮޓޯތައް ފެނުނަސް ބޮލުގައި ރިއްސާ

މިއީ އޮޅުމެއް އޮތް މައްސަލައެއް ނޫން. ރާއްޖޭގައި ޤާނޫނާއި ގަވާއިދު ހަދަނީ އެއާ ޚިލާފަށް އުޅެން. އޯވަރޓޭކް ކުރަނީ ތަނެއް ނެތިގެނެއް ނޫން. ފޯނުގައި އިދެގެން ވެހިކަލް ދުއްވަނީ ތަނެއް ނެތިގެނެއް ނޫން. މަގުމަތީގައި ހުންނަ ސައިކަލުގެ ވަށިގަނޑުތަކަށް ފުޅިއާއި ދަޅު އަޅަނީ ތަނެއް ނެތިގެނެއް ނޫން. މިހެން ގޮސް އެތައް އެތައް ކަމެއް އެކުރަނީ ތަނެއް ނެތިގެނެއް ނޫން. އަޚުލާޤެ ނެތަމަ ދާނީ ބުއްދީގެ މަގުން އެއްކިބާވެގެންނޭ ބުނާ ބީދައިން މުޅި މުޖުތަމަޢުގެ އަޚުލާޤީ ފެންވަރު ދަށްވެ މަގުމައްޗަށް ނުކުތީމާ ހުރީ ހަމައެކަނި ފުޅާވެ ފުއްޕާފައި ހުރި ތިމާ އެކަނި ކަމަށް ދެކޭ މީހުން އުޅޭ މުޖުތަމަޢެއްގައި ހަމައެއް ލަމައެއް ނޯންނާނެ. ހަމަ އެގޮތަށް ތަންފީޒީ އިދާރާތައްވެސް ވާވެ ދަތްނެތިއްޖިއްޔާ ޤާނޫނެއް ނުހިނގާނެ. ގަވާއިދެއް ނުހިނގާނެ. ކަން މިދަނީ މި މަގުން. މިވާހަކަތައް ނުދައްކަންވެގެން އެހެން ކަންކަން ބަހަނާއަކަށް އެންމެން މިދައްކަނީ. ދިވެހިން އެންމެ ގިނައިން މިދާ އިންޑިޔާގެ ޗެންނާއީ އަކީ ބައިބޯ ރަށެއް. ގެތަކާއި ގޯތިތަކާއި ފްލެޓްތައް އެހުރީ ފުރިބާރުވެފައި. ބުނެވޭގޮތުގައި އެންމެންނަށް އެއްފަހަރާ ގެދޮރުން ނުކުމެ ހެލިފެލި ނޫޅެވޭވަރަށް މީހުން ގިނަ ރަށެއް. އެކަމަކު އެ ރަށުގެ މަގުމަތީގައި ތަންތަންކޮޅުގައި ކަންކަންމަތީގައި ހަތަރުއަނގޮޅި ކަންމަތީގައި ޒުވާނުންނާއި ހަރުމީހުންނާއި ކުޑަކުދިން ތިބޭތޯ ބަލާބަލާށެވެ. ނެތިގެން މިއުޅެނީ އަޚުލާޤެވެ. އަޚުލާޤު ނެތް ތަނެއްގައި އޮންނާނީ ހައްތާވެސް މައްސަލައާއި އަރާރުންވުމެވެ.

މަގުމައްޗައް ނުކުތީމަ އެގައުމެއް ތަރައްގީވެ ތަހުޒީބު ވެފަ ވާ ވަރު އިގޭނެ އެވެ.ކިތއްމީހުންތޯ ސައިކަލުގަ ސިގުނަލް ބޭނުން ކުރަނީ.,.ހިތައް އެރީމަ ހުއްޓާލަްވީ...ފަހަތުން އަންނަ އެއްޗަކައް ބަލާނެ ކަމެއް ނެތެވެ.....މަގު މެދުގަ ރޮގުދަމާފަ ދެކޮޅައް ދުުއްވޭގޮތައް ހުއްޓަސް އަރިއިގެން ދާނީ ނުބައި ފަޅިންނެވެ.....ދެން އޮތީ ހިގާމީހުން ގެ ވާހަކައެވެ.....ދަރިފުޅު ހުންނާ މަގައްނެރެ މައިމީހާ ޕޭމަންޓު މަތީގައެވެ.....ޓެކްސީ ދުއްވާމީހުން ބަލާނީ ސައިކަލައް ދުއްޕާން ކުރާށެވެ....ސައިކަލު ދުއްވާމީހުން ޓެކްސީ އަކުން ބަލިމީހަކު ބާލަންދެން ވެސް ކެއްނުކުރެވޭނެ އެވެ...ބަރު ގަޑު އަޅާނެއެވެ.....ފިހާrރަްައް ގޮސް ޕާކު ކުރާނީ ފިހާރަ ދޮރު މަތީގައެވެ.....ފަރުދީ ޒިންމާ ނަގއިގެން ނޫނީ ތަނެއް އިސްލާހެއް ނުވާނެ އެވެ.

ޓްރާންސް ޕޯރޓް މިނިސްޓްރީ އެއް ކޮންމެހެން ހުންނަން ނުޖެހެއެެވެ. ޓްރާންސްޕޯރޓް މިނިސްޓްރީ ހުރެގެން މިހާތަނަށް އެމިނިސްޓްރީން ރާއްޖޭގައި ހުރި ކަންކަން ހައްލު ކުރަން ކުރެވުނު އެއްވެސް ކަމެއް ނެތެވެ. މާލޭގައި ޕާރކް ކޮށްފައި ހުރި ވެހިކަލްސް ތައް ޕާރކް ކުރަން މާލޭގެ ދެކުނުން އެނބޫދޫ ފަޅުން ބޮޑު ފަޅެއް ހިއްކާ އެތަނާއި މާލެ އާއި ދެމެދު ބްރިޖް އަޅާ އެތަނަށް މާލޭގައި ހުންނަ ހުރިހާ ވެހިކަލްސް ތައް ރޭގަނޑު ނިދަން ބްރިޖް މަތިން ދެވޭނެއެވެ. އަދި ސްކައި ޓްރެއިން ބޭއްވިދާނެ އެތަނުން މާލެ އަށް ދަތުރު ކުރަން ވެސް. ހަމަ އެގޮތަށް މާލެ އާއި ތިލަފުއްޓާއި ދެމެދު ބްރިޖް އަޅާ މާލޭގެ ކޮމާރޝަލް ހާބަރު ބަދަލު ކުރެވިދާނެ ތިލަފުއްޓަށް. އަދި ރަށްފުށުން މާލެ އަށް އަންނަ ހުރިހާ އޮޑި ތައް ބަދަލު ކޮށްލެވިދާނެ ހުޅުމާލެ އަށް. ކޮންމެހެން އެއޮޑި ތައް މާލެ އަށް އަންނާން ނުޖެހޭނެއެވެ. އަދި މާލޭގެ މަސްމާރު ކޭޓް އާއި ވަޅޯ މަސްމާރުކޭޓް އާއި އަދި ލޯކަލް މާރުކޭޓް ބަދަލު ކުރެވިދާނެ ގުޅި ފަޅަށް. އަދި މާލެއާއި ވިލިގިލި އާއި ދެމެދު ބްރިޖް އަޅާ އަދި ވިލިގިލި އާއި ގުޅި ފަޅާއި ދެމެދު ބްރިޖް ވެސް އެޅިދާނެ އެވެ. މިއުސޫލުން މިކަން ކުރުމުން މާލޭގައި މިހާރު ޖަމާވެފައިވާ ވެހިކަލްސް ތަކަށް ލުޔެއް ލިބިގެން ދާނެއެވެ.

ދުނިޔޭގެ ކަނޑުގެ ލޮނުގަނޑުން އެންމެ މިލިމީޓަރެއް ވެސް ތިރި ވެސް ނުވޭ އަދި އުސްވެސް ނުވެއެވެ. އެ ކަން މިހާރު ސައެންޓިފިކް ކޮމިއުނިޓީން ވެސް ގަބޫލުކުރަން ފަށައިފިއެވެ. 10 ބުރިއަށް އިމާރާތެއް ކުރާނަމަ ފުޓިންގްސް އަދި ބީމްސްތައް އަޅަން ޖެހޭނެ އެެވެ. ރެއިން ފޯސް މަންޓްގެ ގޮތުގައި ދަގަނޑު ލައްވަން ޖެހޭނެއެވެ. ހަމަ މިގޮތަށް ހުރިހާ ރަށް ތަކެއްގެ ތޮށި ގަނޑު ލާން ޖެހޭނެއެވެ. ކޯރު ހުންނަ ގައުމު ތަކުގައި މީހުން ދިރިއުޅޭ އިރު ކޯރުގެ ފެންގަނޑު ބޮޑުވެގެން އަންނަ އިރު މެކޭނިކަލް ފޯސް އެއްގެ އެހީގައި ނުވަތަ ގްރެވިޓީ ފޯސް ގެ އެހީގައި އެކޯރު އޯވަރ ފްލޯ ވާ ފެން ކަނޑަށް ޑްރެއިން ކުރެވޭ ގޮތް ހެދޭނެއެވެ. 1 މިލިއަން ކިއުބިމް މީޓަރ އޮފް ވޯޓަރ ޕާރސެކެންޑް ތްރޭގައި ސިޓީ ގެ މަގުތަކަށް ކޯރުން ބަންޑުން ވާނަމަ ސިޓީގެ މަގުތަކުގެ ވޯޓަރ ޑްރެއިނޭޖް ޕަންޕް ސިސްޓަމް އިން 2 މިލިއަން ލީޓަރު ފެން ޑްރެއިން ކުރާ ގޮތަށް ހެދުމުން ސިޓީ ފްލަޑް ނުވާނެއެވެ. ކަން މިހެން ހުރުމުން މިކަން ކަން ކުރުމާއި އެކު ދުނިޔޭގެ ލިތޮސް ސްޕިއަރ ގައި އިމާރާތް ކޮށްގެން އުޅޭ ގޮތަށް ތިއަރެޓިކަލީ އެކަން ފޯރމިއުލޭޓް ކޮށްފައިވަނީ. އެއީ ކްލައިމެޓް ޗޭންޖް ވެގެން ކަނޑުގެ ލޮނުގަނޑު ދުނިޔެ އުފެދުނު ފަހުން ބޮޑު ވަނީ އެއް ނޫނެވެ. އެކަން މިހާރު ސައެންޓިފިކް ކޮމިއުނިޓީ ދަނީ ގަބޫލުކުރަމުންނެވެ.

ފޭދޫ ފިނޮޅު ކުއްޔަށް ދިނުމަށް ފަހު މާލެ ސަރަހައްދުން މާލެ ކައިރިން ފަޅެއް ހިއްކާ އެފަޅާއި މާލެ އާއި ދެމެދު ބްރިޖް އަޅާ ގުޅުވާލުމުން ނިމޭނެއެވެ. އަދި އެގޮތުން ހިއްކާ ފަޅެއްގެ ބޭރު ތޮށި ލެވޭނެ ކަނޑުގެ ލޮނުގަނޑުގެ ހައި ޓައިޑް އިން ފެށިގެން 3 މީޓަރު އުސް މިނަށް. އަދި އެ ތޮށީގެ 100 މީޓަރު އެތެރޭގައި ކަނދުގެ ލޮނުގަނޑަށް ވުރެން 5 މީޓަރު އަލްޓިޓިއުޑް ގައި ގްރައުންޑް ލެވެލް ހުންނަ ގޮތަށް ފަޅެއް ހިއްކުމުން މޫސުން ގޯސް ވެގެން އުދަ އަރައިގެން އަންނަ ބަދަލު ތަކުން އެފަދަ ރަށެއް ސަލާމަތް ވާނެއެވެ. އެއީ ކްލައިމެޓް ޗޭންޖް އަކުން ވާ ކަމެއް ނޫނެވެ. ކަނޑުގައި އޮތް އައިސް ރަށެއް ވިރުނު ނަމަވެސް އެއައިސް ގެ ސަބަބުން ކަނޑުގެ ލޮނުގަނޑު ބޮޑު ނުވާނެއެވެ. އެއަށް ވުރެން ފުރިހަމަ އަށް ކްރިއޭޝަން އިން ދުނިޔޭގައި ހައިޑްރޯސްޕިއަރ ލައްވަވާފައިވަނީ. އެއީ އަކީ ދުނިޔޭގެ ބައޯ ސްޕިއަރ އަށް ބިރަށް ލައްވަވާފައިވާ އެއްޗެއް ނޫނެވެ. އެއީ ޕްލެނެޓް އާރތް އަށް ދެއްވާފައިވާ ދިރުމެވެ.

މާލޭމަގުމަތިން އެފެންނަނީ ދިވެހިން ގެ ތަރައްގީ ނުވާ ސިކުޑީގެ ފެންވަރު. ގާނޫނާއީ ގަވާއިދު މަސައްކަތްކުރާގޮތް.