ނެކްޓަންގެ ސާވޭ ނިމުމަކަށް: ރާއްޖޭގެ ހިކިފަސް ބިމާ އެއްވަރު ކަނޑު އަޑީގެ ސަރަހައްދެއް ޗާޓު ކުރި

ރާއްޖޭގެ ހިކިފަސް ބިމުގެ ސަރަހައްދާ އެއްވަރުގެ ސަރަހައްދެއް ކަނޑު އަޑިން ޗާޓުކޮށް، މުހިންމު މައުލޫމާތުތައް އެއްކޮށް، ނެކްޓަން މޯލްޑިވްސްއިން ރާއްޖޭގެ ކަނޑުތައް ދިރާސާ ކުރަން ހެދި ސާވޭގެ މަސައްކަތް ނިންމާލައިފި އެވެ.

ދިވެހި ސަރުކާރާއި އިނގިރޭސިވިލާތުގެ މެރިން ރިސާޗު ފައުންޑޭޝަން ނެކްޓަންއާ ގުޅިގެން "އާރްވީ އޮޑެސީ" ކިޔާ ބޯޓެއްގައި ކަނޑަށް ފައްތާ ސަބްމާސިބަލްގައި ސައިންޓިސްޓުން ރާއްޖޭގެ ކަނޑުތަކުގެ ފުނަށް ގެންގޮސްގެން އެ ސާވޭ ހަދަން ފެށީ ސެޕްޓޭމްބަރު މަހުގެ ކުރީކޮޅެވެ. އެ މަސައްކަތް ފެށީ، މުޅިން އަންހެން އެކުއާނޮޓުންގެ ޓީމަކާއެކު، ލ. އަތޮޅު ބޭރަށް ސަބްމާސިބަލްގައި ކުރި ދަތުރަކާއެކު އެވެ. އެ ދަތުރުގައި ލީޑު އެކުއާނޮޓުންނަށް ތިބީ ދެ ދިވެހީންނެވެ.

ސާވޭގެ މަސައްކަތް މިހާރު ނިންމާލާފައިވާއިރު، އެކަމާ ގުޅިގެން މައުލޫމާތު ދިިނުމަށް މިއަދު ރައީސް އޮފީހުގައި ވަނީ ނޫސްވެރިންގެ ބައްދަލުވުމެއް ބާއްވައިފަ އެވެ. އެ ނޫސްވެރިންގެ ބައްދަލުވުމުގައި ފިޝަރީޒް މިނިސްޓަރު ޑރ. ހުސެއިން ރަޝީދު ހަސަން އާއި ނެކްޓަންގެ ސޯއީއޯ އޮލިވާ ސްޓީޑްސް ބައިވެރިވެވަޑައިގެންނެވި އެވެ. ނެކްޓަން ރާއްޖެއަށް ގެނައުމުގައި އިސް ދައުރެއް އަދާ ކުރެއްވި، އިނގިރޭސި ހައި ކޮމިޝަނަރު ކެރަން ރޮސްލާ ވެސް ބައިވެރިވެވަޑައިގެންނެވި އެވެ.

އޭގެ އިތުރުން، މޯލްޑިވްސް މެރިން ރިސާޗު އިންސްޓިޓިއުޓްގެ މެރިން ބަޔޮލޮޖިސްޓު މުހައްމަދު ޝިމާލް އާއި އާއި ޕްރިންސިޕަލް ސައިންޓިސްޓް ޑރ. ލޫސީ ވުޑްވޯލް ވަނީ ސާވޭގެ މަސައްކަތްތަކާ ބެހޭގޮތުން މައުލޫމާތު ދެއްވައިފަ އެވެ.

ސާވޭގެ މަސައްކަތުގެ ތެރެއިން ކަނޑު އަޑިއަށް ޑައިވް ކުރި މިނިސްޓަރު ހުސެއިން ރަޝީދު ވިދާޅުވީ، އެ ސާވޭގައި 500 މީޓަރު ފުނާ ހަމައަށް ސަބްމާސިބަލްގައި ޑައިވްކޮށްގެން ނެގުނު މައުލޫމާތުގެ އިތުރުން، 900 މީޓަރާ ހަމައަށް ރިމޯޓު އޮޕަރޭޓެޑް ވެހިކަލްގައި ކަނޑު އަޑީގެ ވީޑިއޯތައް ނަގައިގެން ގިނަ އަދަދެއްގެ މައުލޫމާތާއި ސާމްޕަލް އެއްކޮށްފައިވާ ކަމަށެވެ.

މިނިސްޓަރު ވިދާޅުވި ގޮތުގައި، ނެކްޓަން މިޝަންގެ ތެރެއިން މާލެ އަތޮޅުން ފެށިގެން އައްޑު އަތޮޅުގެ ދެކުނު ބިތާ ހިސާބަށް ސާވޭކޮށްފައިވާއިރު، އެ މަސައްކަތުގެ ތެރެއިން ޗާޓު ކުރި ކަނޑު އަޑީގެ ސަރަހައްދު 300 އަކަކިލޯމީޓަރަށް ވުރެ ބޮޑެވެ. އެއީ ރާއްޖޭގެ ހިކިފަސް ބިމަށް ވުރެ ބޮޑު ސަރަހައްދެކެވެ.

"އަޅުގަނޑު ފާހަގަކުރަން، 300 އަކަކިލޯމީޓަރުގެ ސަރަހައްދަކީ ރާއްޖޭގެ ހިކިފަސް ބިމުގެ ބޮޑު މިނާ އެއްވަރުގެ އަދަދެއް. ރާއްޖޭގެ ހިކިފަސް ބިމުގެ ސަރަހައްދާ އެއްވަރުގެ ސަރަހެއްދެއް މި ދިރާސާގައި މިވަނީ މެޕް ކުރެވިފައި." މިނިސްޓަރު ވިދާޅުވި އެވެ.

300 އަކަކިލޯމީޓަރުގެ ސަރަހައްދެއް ޗާޓު ކުރި އިރު، ސާވޭގެ ތެރެއިން ހުވަދޫ ކަނޑުގައި އޮންނަ މަޝްހޫރު "ސަތޯ ރަހާ" ތިލައިގެ ސަރަހައްދު މެޕުކޮށްފަ އެވެ. ގާތްގަނޑަކަށް 12 ގަޑިއިރު ހޭދަކޮށްގެން އެ ޓީމުން ކުރި މަސައްކަތުން ވަނީ، އެ ފަރުބަދައިގެ ބޮޑުމިން ހޯދައިފަ އެވެ. އެއީ މީގެ ކުރިން ޔަގީން ކުރެވިފައިނުވާ މައުލޫމާތެކެވެ. ސާވޭއިން އެނގުނު ގޮތުގައި، އެ ފަރުބަދަ ހުރީ ކަނޑުގެ ސަތަހައިން ފެށިގެން 300 މީޓަރު އަޑީގަ އެވެ. ވަށަމިނުގައި 15 ނޮޓިކަލް މޭލު ހުންނައިރު، ފުންމިނުގައި 1،500 މީޓަރު ހުރެ އެވެ.

އެ ސާވޭގައި ދިވެހި މެރިން ސައިންޓިސްޓުންނާއި ބައިނަލްއަގުވާމީ ސައިންޓިސްޓުން ބައިވެރިވިކަން އޭނާ ފާހަގަ ކުރެއްވި އެވެ. އަދި އޭގެ ތެރެއިން ގިނައީ އިންޑިއާ ކަނޑުގެ ގައުމުތަކުގެ ސައިންޓިސްޓުންކަން ވެސް ފާހަގަކުރެއްވި އެވެ.

މިނިސްޓަރު ހުސެއިން ރަޝީދު ވިދާޅުވި ގޮތުގައި، ދެން އޮންނާނީ މި ސާވޭއިން އެއްކުރާ މައުލޫމާތުތައް ދިރާސާ ކުރުމުގެ މަރުހަލާ އެވެ. އެގޮތުން، އިނގިރޭސިވިލާތުގައި އެ މައުލޫމާތު ދިރާސާ ކުރާއިރު، އެކަމުގައި ދިވެހި ސައިންޓިސްޓުންނަށް އިސްކަން ދެވޭނެ ގޮތެއް ހޯދުމަށް މިހާރު މަޝްވަރާ ކުރަމުންދާ ކަމަށް ވެސް ވިދާޅުވި އެވެ. ދިވެހި 10 އެކުއާނޮޓުން ސާވޭތަކުގައި ބައިވެރިވިކަން މިނިސްޓަރު ފާހަގަކުރެއްވި އެވެ.

ނެކްޓަންގެ ސީއީއޯ އޮލިވާ ސްޓީޑްސް ވިދާޅުވި ގޮތުގައި އެ މަސައްކަތް ފެށީ އެކަމުގައި އެއްކުރާ ހުރިހާ ބަޔޮލޮޖިކަލް ޑޭޓާއަކީ ރާއްޖެއަށް އޭގެ މިލްކުވެރިކަން ލިބޭނެ ކަމަށް އެއްބަސްވެގެން ކަމަށެވެ. އަދި ދިރާސާގެ ހުރިހާ މަރުހަލާއެއް ވެސް ރާއްޖެއާ ގުޅިގެން ހިންގަން އެއްބަސްވެވިގެން ކަމަށެވެ.

ރާއްޖޭގެ ކަނޑު އަޑީގެ ބިންގަނޑު އޮތް ގޮތާ ބެހޭގޮތުން ވެސް ވެސް ސްޓީޑްސް ވާހަކަ ދެއްކެވި އެވެ. އޭނާ ވިދާޅުވީ، މީގެ 20،000 އަހަރު ކުރިން ކަނޑުގެ ފުންމިން ހުރީ 120 މީޓަރު އަޑީގައި ކަމަށެވެ. ސަބްމާސިބަލްގައި މިހާރު އަތޮޅުގެ ބޭރަށް ފީނުމުން އޭރު ލޮނުގަނޑު ހުރި ހިސާބު ފާހަގަކުރެވުނު ކަމަށް އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ. އެގޮތުން، ރާޅުތައް ޖެހޭ ދިމާތައް ވެސް ފާހަގަކުރެވުނު ކަމަށް އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ.

ނޫސްވެރިންގެ ބައްދަލުވުމުގައި ސައިންޓިސްޓު ޑރ. ވިޑްވޯލް ވިދާޅުވީ، ވީޑިއޯ ބޭނުންކޮށްގެން އެކި ފުންމިންތަކުގައި ދިރުންތައް ހުރި ވަރު ބަލާފައިވާނެ ކަމަށެވެ. އޭގެ އިތުރުން، ބައެއް ކަނޑު އަޑީގެ ދިރުންތައް ސާމްޕަލްތަކުގެ ގޮތުގައި ނަގާފައިވާނެ ކަމަށް ވެސް ވިދާޅުވި އެވެ.

އޭނާ ބުނި ގޮތުގައި ކަނޑު އަޑީގެ ބިން އުފެދިފައި ހުރި ބައްޓަންތައް ޗާޓު ކުރުމުގެ އިތުރުން، ވަކިވަކި ސަރަހައްދުތަކުގައި ދިރިއުޅެނީ ކޮންކޮން ބާވަތްތަކެއްގެ ދިރުންތައްކަމާއި އެ ދިރުންތައް އެތަންތަނުގައި އުޅެނީ ކީއްވެކަން ދެނެގަނެވިފައިވެ އެވެ. އަދި އިންސާނުންގެ އަމަލުތަކުގެ ސަބަބުން އެ ތަންތަނަށް ކުރާ އަސަރު ކުރާ ގޮތާ ބެހޭ މައުލޫމާތު ވެސް އެއްކުރެވިފައިވާ ކަމަށް ވިދާޅުވި އެވެ.

މެރިން ބަޔޮލޮޖިސްޓް ޝިމާލް ފާހަގަ ކުރެއްވީ މީގެ ކުރިން ރާއްޖޭގައި ދިރާސާ ކުރެވިފައި ހުރީ ކަނޑުގެ ތިލަ ސަރައްދުތައް ކަމަށެވެ. މީގެ ކުރިން މިހާ ފުނަށް ގޮސް ކަނޑު އަޑީގެ ދިރުންތަކާއި ބިމުގެ ދިރާސާ ހެދިފައިނުވާކަން ފާހަގަކުރައްވައި، އޭނާ ވިދާޅުވީ، އެއްކުރެވިފައިވާ މައުލޫމާތަކީ ރާއްޖޭގެ ކަނޑުގެ ވަސީލަތްތަކާއި ދިރުންތައް ހިމާޔަތް ކުރުމަށް މުހިންމު މައުލޫމާތުތަކަށް ވާނެ ކަމަށެވެ.

އޭނާ ވިދާޅުވި ގޮތުގައި ކަނޑުގެ ފުނަށް ދިޔަ ވަރަކަށް ދިރުންތަކުގެ މިންވަރު އިތުރުވަމުންދިޔަކަން ފާހަގަ ކުރެވުނު ކަމަށެވެ. އެގޮތުން 200 މީޓަރާ އަޅާ ބަލާއިރު، 500 މީޓަރުގައި ދިރުން މާ މުއްސަނދި ކަމާއި އެތަންތަނުގެ މާހައުލު ވެސް ރަނގަޅުކަން ފާހަގަކުރެއްވި އެވެ.

ސާވޭގެ މަސައްކަތަށް ފަހު އެންމެ ފުރަތަމަ ކުރިއަށްގެންދާނީ ފާހަގަކުރެވުނު ދިރުންތައް ދެނެގަތުމުގެ މަރުހަލާ އެވެ. އެއަށްފަހު، ހޯދުންތަކުގެ މައްޗަށް ދިރާސީ ލިޔުންތައް އެކުލަވާލައި ޝާއިއު ކުރާނެ އެވެ.

ދިރާސާގެ ހޯދުންތަންތަކުން ރާއްޖޭގެ ކަނޑުގެ ދިރުންތައް ހިމާޔަތް ކުރުމާއި މޫސުމަށް އަންނަ ބަދަލުތަކާ ގުޅިގެން ސަރުކާރުން ސިޔާސަތުތައް އެކުލަވާލުމަށް މުސްތަގުބަލުގައި ފަސޭހަވެގެންދާނެ ކަމަށް ސަރުކާރުން ބުނެ އެވެ.