އޮޅުންބޮޅުން: ރައްޔިތުންގެ ނިންމުން

އަމާންކަމާއި އޮމާންކަމާ އެކު އާއްމު އިންތިޚާބެއް ނިމިގެން ހިނގައްޖެ އެވެ. ކުރިއަށް އޮތް ފަސް އަހަރު ދުވަހު ރާއްޖޭގައި މައިގަނޑު ސިޔާސަތުތައް ކުރިއަށް ގެންދާނެ ގޮތުގެ ފެހި ސިގްނަލް ދިވެހި ރައްޔިތުން ދީފި އެވެ. ވޯޓުގެ ޒަރީޢާ އިންނެވެ. ކުރި އަށް އޮތް ފަސް އަހަރު ދުވަހު ވެރިކަން ކުރުމަށް ކާމިޔާބު ހޯދި ޕާޓީ އަށެވެ. މި އިންތިޚާބުން އަޅުގަނޑުމެންނަށް ވަރަށް ގިނަ ކަންތައްތައް ބުނެދީފި އެވެ. ފިލާވަޅު ލިބިއްޖެ އެވެ. ސިޔާސީ ގޮތުން އުއްމީދު އާލާވާ ކަހަލަ ނިޝާންތައް ސިޔާސީ އުދަރެހުން އަޅުގަނޑުމެންނަށް ފެންނަން ފަށައިފި އެވެ.

މި އިންތިޚާބުގައި އާދަޔާ ޚިލާފް ކާމިޔާބީއެއް ހޯދި ޕާޓީން އެ ކާމިޔާބު ހޯދީ ހިލެއެއް ނޫނެވެ. އެ ޕާޓީގެ ތަޞައްވުރު، އެ ޕާޓީގެ އެޖެންޑާ ރައްޔިތުންނަށް ވިއްކައިގެންނެވެ. އެ ޕާޓީގެ ލީޑަރުން ރެޔާއި ދުވާލު ކުރި ބުރަ މަސައްކަތުން، މިހާރު ބަލަން ޖެހޭނީ ގައުމު ކުރިއަށް ގެންދާނެ ގޮތް ކަމަށް އެ ޕާޓީން ދެއްކި މަގު ރައްޔިތުންނަށް ފަހުމްވީ އެވެ. އިންތިޚާބުގައި ބައިވެރިވި އެހެން ޕާޓީތަކުން ރައްޔިތުންނަށް ވިއްކާނެ ޚިޔާލެއް، ތަޞައްވުރެއް، އޮތް ކަމަކަށް ނުދައްކަ އެވެ. އެ ވާހަކަ ނުދައްކާތީވެ އެވެ. ބޭނުން ވަނީ ގޮނޑި އެވެ. ކީއްކުރަންތޯ އެވެ؟ މި ފަހަރުގެ އިންތިޚާބުގައި އަޅުގަނޑުމެންނަށް ލިބުނު އެއް ފިލާވަޅަކީ ގައުމު ކުރިއަށް ގެންދާނެ ރަނގަޅު ތަސައްވުރެއް ނުދައްކާ ނަމަ ވޯޓު ހޯދަން އުނދަގޫ ވާނެ ކަމެވެ. ގޮނޑި ނުލިބޭނެ ކަމެވެ.

ޑިމޮކްރަސީއާ ގުޅިފައިވާ، އަޅުގަނޑުގެ އުއްމީދުތައް އާލާވާ ނިޝާން ފެނުނީ މީގެ ފަސް އަހަރުގެ ކުރިއަށް ބަލައިލުމުންނެވެ. އެ އިރު ބޭއްވި އާއްމު އިންތިޚާބުގެ ނަތީޖާ އަށް ބަލަައިލުުމުންނެވެ. ވެރިކަމުގައި އޮތް ޕާޓީން ނުވަތަ އޭގެ ކުރިން ވެރިކަމުގައި އޮތް ސަރުކާރުން ކަންތައް ކުރި ގޮތާ މެދު ރައްޔިތުންގެ ހިތްހަމަނުޖެހުން، އެފަހަރު ވެސް ރައްޔިތުން ދެއްކީ ވޯޓުގެ ޒަރީއާ އިންނެވެ. ހަގީގަތުގައި އެއީ ޑެމޮކްރަސީގައި އެކަން އޮންނަ ގޮތެވެ. އަލަށް ވެރިކަމަށް އަންނަން މަސައްކަތް ކުރި ގުޅިފައިވާ ޕާޓީތަކުން، ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގައި ވަރަށް ގިނަ ގޮނޑި ކާމިޔާބުކުރި އެވެ. ވަރަށް ފަސޭހަކަމާ އެކު ކޮންމެ ކަމެއް ވެސް ފާސްކުރެވޭ ވަރުގެ ބޮޑު އަޣްލަބިއްޔަތެއް ހޯދި އެވެ. އެ ޕާޓީން އެ އަޣްލަބިއްޔަތާ އެކު ރައްޔިތުންގެ އިތުބާރުގެ ބޭނުންކުރީ ނާޖާއިޒު ކޮށްނެވެ. ނަަތީޖާއަކަށް ވީ ފަސް އަހަރު ފަހުން އެ ޕާޓީ އަށް ރައީސް ކަން ވެސް ގެއްލުމެވެ. ރާއްޖޭގެ ތާރީޚުގައި ވެސް މި އަދާ ހަމައަށް ނުފެންނަހާ ދަށް، ލަދުގަންނަ ވަރުގެ ނަތީޖާއެއް އާއްމު އިންތިޚާބުގައި އެ ޕާޓީ އަށް ލިބުމެވެ.

ދެ ފަހަރެއްގެ މަތިން އެއް އަހަރު ދުވަހުގެ ތެރޭގައި، ރައްޔިތުން އެ ޕާޓީ އަށް ނޫނެކޭ ބުނީ ކީއްވެތޯ އެވެ؟ އެ ޕާޓީ ވެރިކަމުގައި އޮތް އިރު އޮތް ކަރަޕްޝަން ބޮޑުކަމުންނެވެ. ބޮޑެތި މަޝްރޫޢުތައް ދޭސީ ކުންފުނިތަކަށާއި ބިދޭސީ ކުންފުނިތަކާ ހަވާލުކުރީ ބީލަމަކާ ނުލަ އެވެ. ފަތުރުވެރިކަމުގެ ރަށްތައް ކުއްޔަށް ދޫކުރެވޭ ގޮތާއި، ކުއްޔަށް ދެވޭ ފަރާތާއި ކުއްޔާއި ކުލީގެ ގޮތުގައި ކުރިއަށް ނަގާ ފައިސާގެ އަދަދު ވެސް އެނގެނީ ހަމައެކަނި އެކަމުގައި އުޅުނު އިސް މީހުންނަށެވެ. ސަރުކާރުގެ މިފަދަ ކަންތައްތައް ބަލަހައްޓާ އިދާރާތަކަށް ވާއެއްނުވާއެއް އޮޅުން ނުފިލަ އެވެ. ސަރުކާރުގެ ވަޒީފާތައް ލިބެނީ ޕާޓީގެ މީހުންނާއި ރައްޓެހިންނާއި، ތިމާގެ މީހުންނާއި، ގުޅުން އޮންނަ މީހުންނަށެވެ. ސެޓްފިކެޓަށް، ތަޖުރިބާ އަށް، ސުލޫކީ މިންގަނޑަށް ބަލައިގެންނެއް ނޫނެވެ. ސަރުކާރުގެ ކުންފުނިތަކުން މަސައްކަތު މީހުން ބޭނުންވެގެން އިޢްލާނު ކުރުމުން ވެސް، ބޭނުންވާ އަދަދަށް ވުރެ ދެ ގުނަ ދިގު ލިސްޓެއް ޕާޓީ އޮފީހުގެ ތެރެއިން ފޮނުވަ އެވެ. ވަޒީފާ ދޭ އިރު އިސްކަން ދޭންވާ ތަރުތީބުގެ ލިސްޓެކެވެ. ނަތީޖާއަކަށް ވަނީ ޕާޓީން އެދޭ މީހަކަށް ނޫން އެހެން މީހަކަށް ވަޒީފާއެއް ވެސް ނުލިބުމެވެ.

ޕާޓީ ނިޒާމުގެ ތެރެއިން އަޅުގަނޑުމެން މަސައްކަތް ކުރާ އިރު ވިސްނަންވީ ވަރަށް މުހިއްމު ނުކުތާތަކެއް ވެއެވެ. ޕާޓީން ވަކި މީހަކު، ވަކި މަގާމަކަށް ހޮވުމަށް ނެރުނު ކަމުގައި ވިޔަސް އެ މީހަކު އެ މަގާމަށް ހޮވެނީ ހަމައެކަނި ޕާޓީގެ މެމްބަރުންގެ ގޮތުގައި ރަޖިސްޓުރީ ވެފައި އޮންނަ މީހުންގެ ވޯޓުން ނޫން ކަމެވެ. އެ މީހަކު އެ މަގާމަކަށް ހޮވެނީ ޕާޓީގައި ނުހިމެނޭ ނުވަތަ ޕާޓީއެއްގައި ނުހިމެނޭ ގިނަ ބަޔަކު ވެސް ވޯޓު ދީގެންނެވެ. މީގެ އިތުރަށް ސަރުކާރުން ޚަރަދުތައް ބަލަހައްޓަނީ ހުރިހާ ރައްޔިތުން ޓެކްސްގެ ގޮތުގައި ދައްކާ ފައިސާ އިންނާއި ސަރުކާރަށް އެހެނިހެން ގޮތް ގޮތުން ލިބޭ އާމްދަނީންނެވެ. މިހެން ވުމާ އެކު ސަރުކާރުން ދޭ ވަޒީފާތަކުގެ ތެރެއިން ސިޔާސީ މަގާމުތައް ފިޔަވައި އެހެން ވަޒީފާތަކަށް މީހުން ހަމަޖައްސަން ވާނީ އާއްމުކޮށް އިއުލާން ކޮށްފައި އޮންނަ ހާމަކަން ބޮޑު މިންގަނޑުގެ ތެރެއިންނެވެ. އެއްވެސް ޕާޓީއަކަށް ބެލުމެއް ނެތި އެވެ. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް މެމްބަރުން ހޮވުމުން ވެސް އަމަލު ކުރެވެން ވާނީ މި އުޞޫލުންނެވެ. ވަކި ޕާޓީއެއްގެ ޓިކެޓުން މެންބަރުކަމުގެ ގޮނޑި އަށް އާދެވުނަސް، މެމްބަރަކަށް ވުމަށް ފަހު އެމީހަކީ އެ ދާއިރާގެ ހުރިހާ މީހުންގެ މެމްބަރެވެ. ހުރިހާ މީހުންގެ އަޑު އަހަން ވާނެ އެވެ.

ކުރީގައި ވެރިކަމުގައި އޮތް ސަރުކާރުން މަޖިލީހުގެ ބޮޑު އަޣްލަބިއްޔަތު ބޭނުން ކޮށްގެން ގައުމަށް ގެއްލުންވާ ގޮތަށް، ރައްޔިތުންނަށް އުނދަގޫވާ ގޮތަށް، ބިލްތައް އެކުލަވާލައި، ޤާނޫނުތައް ފާސްކުރުމުން، އެކަމުގައި ހިމެނުނު ހުރިހާ މެމްބަރުންނަށް ރަތް ކާޑު ދައްކާފައި ރައްޔިތުން ވަނީ މަޖިލީހުން ބޭރުކޮށްފަ އެވެ.

ބޮޑު އަޣްލަބިއްޔަތެއް ހޯދި ޕާޓީން ބުނަމުން ދިޔައީ ބޮޑު އަޣްލަބިއްޔަތެއް ނުލިބި ޖޫޑިޝަރީ އިޞްލާޙް ނުކުރެވޭނެ ކަމުގަ އެވެ. ރައްޔިތުން އެ އޮތީ ބޮޑު އަޣްލަބިއްޔަތެއް ދީފަ އެވެ. ޖޫޑިޝަރީގެ އިޞްލާޙުގެ ބިލުން ފައްޓަވާށެވެ. ދެން އޮތީ ކަރަޕްޝަން ހުއްޓުވުމުގެ މައްސަލަ އެވެ. ސަރުކާރުން ގެއްލިފައިވާ ފައިސާ ހޯދުމުގެ މައްސަލަ އެވެ. ސަރުކާރުން ނާޖާއިޒު ގޮތުގައި ނަގާފައިވާ ފައިސާ ހޯދާ ވާހަކަ ދައްކަ ދައްކާ ތިއްބާ، އެ ފައިސާ އަށް ވީ ނުވީ ގޮތެއް ނޭނގި ދާނެ އެވެ. ރާއްޖެ އަކީ ޑީލްކުރެސީ (ޑީލް ހަދައިގެން ކަންތައް ކުރުމުގެ ސިޔާސަތު) ގައި ވަރަށް ކުރީގައި އޮތް ގައުމެކެވެ. މިއަދު އިރުއޮއްސޭ އިރު "ތިޔައީ ވަގެކޭ" ގޮވާ މީހާ އަށް މާދަމާ އިރުއަރާ އިރު "ތިޔައީ އަމީނޭ" ގޮވާ ތަން ފެންނަނީ މަދެއްކޮށް ނޫނެވެ. ކީއްވެތޯ އެވެ؟ ޑީލްކުރެސީ މަސައްކަތް ކުރަމުން ގެންދާތީ ވެ އެވެ.

މިފަހަރު އިންތިޚާބުގެ ކަންތައްތައް ދިޔަ ގޮތް ރަނގަޅު ކަމުން ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ވެސް ތަޢުރީފް ކުރެއްވި އެވެ. އެމަނިކުފާނު ވިދާޅުވެފައި ވަނީ އިލެކްޝަންސް ކޮމިޝަންގެ އެއްވެސް މަސައްކަތަކާ އެމަނިކުފާނު ބެހިވަޑައި ނުގަންނަވާ ކަމަށެވެ. މުސްތަޤިއްލު ކޮމިިޝަންތަކުގެ މެމްބަރުންގެ ގޮތުގައި ތިއްބަވަނީ ވެސް ޤާބިލު ބޭފުޅުންނެވެ. އެ ތަންތަނުގެ މަސައްކަތާ އެހެން އެއްވެސް ފަރާތަކުން ނުބެހި ޤާނޫނުގައި ބުނާ ގޮތަށް ކުރިއަށް ގެންދިއުމަށް ދޫކޮށްލުމުން ނުކުންނަ ރަނގަޅު ނަތީޖާ މިފަހަރު އަޅުގަނޑުމެންނަށް ތަޖުރިބާ ކުރެވިއްޖެ އެވެ. މުސްތަގިއްލު ކޮމިޝަންތަކަކީ ހަމައެކަނި ނަމުން މުސްތަޤިއްލު ތަންތަނަށް ނުހަދާ، އެ ތަންތަނުން ކުރާ މަސައްކަތާއި އަމަލުން ވެސް މުސްތަޤިއްލު ތަންތަނަށް ހެދެންވީ އެވެ. ނަމަވެސް ޤާނޫނާ ޚިލާފް އަމަލެއް ކުރުމާ އެކު ވަގުތުން ފިޔަވަޅު އެޅޭ ގޮތަށެވެ.

ސަރުކާރަށް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީސް "ހިބަކޮށް" ރައްޔިތުން ދިނީ ފާއިތުވި ފަސް އަހަރު ދުވަހުގެ ތެރޭގައި ކަންތައް ދިޔަ ގޮތާ މެދު އޮތް ރުޅިވެރިކަމާއި ނަފްރަތުގެ ސަބަބުންނެވެ. ކުރީގައި ވެރިކަމުގައި އޮތް ސަރުކާރުން މަޖިލީހުގެ ބޮޑު އަޣްލަބިއްޔަތު ބޭނުން ކޮށްގެން ގައުމަށް ގެއްލުންވާ ގޮތަށް، ރައްޔިތުންނަށް އުނދަގޫވާ ގޮތަށް، ބިލްތައް އެކުލަވާލައި، ޤާނޫނުތައް ފާސްކުރުމުން، އެކަމުގައި ހިމެނުނު ހުރިހާ މެމްބަރުންނަށް ރަތް ކާޑު ދައްކާފައި ރައްޔިތުން ވަނީ މަޖިލީހުން ބޭރުކޮށްފަ އެވެ. އަލަށް ހޮވި މަޖިލީހުން ވެސް އެ މަގު އިޚްތިޔާރު ކޮށްފި ނަމަ އެ ނަތީޖާ ފަސް އަހަރު ފަހުން ނުކުތުމަކީ، މާޒީގެ ތަޖުރިބާ އަށް ބަލާ އިރު މިހާރު ނުވާނެ ކަމަކަށް ވުރެ ބޮޑަށް ވެދާނެ ކަމެކެވެ.

ކުރީގައި ވެރިކަމުގައި އޮތް ސަރުކާރުން ދިވެހިންނަށް ވަރަށް ނުރައްކާތެރި ގާނޫނެއް ފާސްކޮށްފައި އެބަ އޮތެވެ. ބިދޭސީންނަށް ރާއްޖޭގެ ބިން މިލްކުކުރެވޭ ގޮތަށް އޮތް ގާނޫނެވެ. ރާއްޖެ އަކީ ކުޑަކުޑަ ގައުމެކެވެ. ރާއްޖެ އެކީގައި ގަނެވޭ ވަރުގެ މުއްސަނދިން ބައިވަރެވެ. ބިލިއަން ޑޮލަރުގެ އިންވެސްޓުމެންޓަކަށް ވިޔަސް "މަގޭ ރާއްޖެ" މަގޭ އަތުގައި އޮންނަ ގޮތަށް ޤާނޫނު ހަރުކަށި ވާންވީ އެވެ.