ފެނުނީ ރީތި ރިސޯޓެއް ވީރާނާވެ، ހަލާކުވަމުންދާތަން

އަލީ ޔޫސުފް، މަޝްހޫރު ނަމުން ނަމަ ދޮންއަލިފުޅު 1979 ގައި އުފެއްދި މާހަލް ޓުއާސް ކުންފުންޏަށް ސަރުކާރުން ދޫކުރި ކ. މަހާނައެޅިހުރާގައި އޭނާ ރިހިވެލި ރިސޯޓު ހެދީ ބޮޑު ލޯނެއް ނަގައިގެން އަމިއްލަ މަސައްކަތުންނެވެ. ފަހުން ދޮންއަލިފުޅު ބޮޑު ބަލިވެ އުޅެން ޖެހުމުން ކުންފުނީގެ ކަންކަމާ ހަވާލުވީ އޭނާގެ ދަރިންނެވެ. ކުންފުނީގެ 70 ޕަސެންޓް ހިއްސާ ނެގީ އެންމެ ދޮށީ ދެ ދަރިން ކަމަށްވާ މުހައްމަދު ޝިޔާމް އާއި ހުސެއިން ޝިޔާމެވެ.

މީގެ ތިން އަހަރު ކުރިން އެ މީހުން އެ ރަށް ދިނީ އެ ރަށަށް ގަވައިދުންދާ، ރަށް ދެކެ ލޯބިވާ ޓޫރިސްޓުންތަކެއްގެ ކުންފުންޏަކާ އެކު މާހަލްއިން ހެދި ޖޮއިންޓް ވެންޗާ ކުންފުނި "ސޭވް ދަ ޑްރީމް މޯލްޑިވްސް" އަށެވެ. ހިންގުމުގެ އަމަލީ މަސައްކަތުގައި ފްރާންސް މީހުން އިސްކޮށް އުޅޭ ގޮތަށެވެ. ނަމަވެސް، ފަހުން ދެ ފަރާތުގެ ދެމެދުގައި ޖެހުނު ބޮޑެތި މައްސަލަތަކާ ހެދި އެއިން އެއްވެސް ފަރާތަކަށް ރަށުން އެކަށީގެންވާ މަންފާއެއް ނުލިބެ އެވެ. ކޮވިޑްގެ ހާލަތާއި އެހެނިހެން ސަބަބުތަކާ ހެދި ރަށް އޮޕަރޭޓް ނުކުރެވި ސޭވް ދަ ޑްރީމް މޯލްޑިވްސް އިނދަޖެހުނު އިރު މާހަލްއަށާއި ސަރުކާރަށް ދައްކަން ޖެހޭ ކުލި ވެސް ނުދައްކަ އެވެ. މެދުގައި ބެދިފައި ތިބީ މުވައްޒަފުންނެވެ.

ސޭވް ދަ ޑްރީމް މޯލްޑިވްސްއާ އެކު މާހަލްއިން ހެދި އެއްބަސްވުން ބާތިލުކުރީ ކުލި ނުދެއްކުމުގެ އިތުރުން ވެސް އެހެނިހެން ސަބަބުތަކާ ހެދި ކަމަށް އެ ކުންފުނިން ބުނެ އެވެ. ދިފާއުގައި ފްރާންސްގެ ހިއްސާދާރުން އެ މީހުންގެ މައްޗަށް ކުރަނީ ވައްކަމާއި އޮޅުވާލުމުުގެ ބޮޑެތި ތުހުމަތުތަކެކެވެ. އެ މީހުންގެ ފަރާތުން ކޯޓަށް މައްސަލަ ހުށަހަޅައި ވަގުތީ އަމުރެއް ހޯދުމުން އެއްބަސްވުން ބާތިލު ކުރިއަސް، މާހަލް އަށް ރަށް ނުނެގި އަހަރެއްހާ ދުވަސް ވި އެވެ. އެންމެ ފަހުން އިއްޔެ މާހަލްއިން ރަށާ ހަވާލުވީ ސިވިލް ކޯޓުން އެ މީހުންނާ އެއްކޮޅަށް މައްސަލަ ނިންމުން ސޭވް ދަ ޑްރީމް މޯލްޑިވްސްގެ ދިވެހި އެމްޑީގެ ފަރާތުން އެ ރަށް މާހަލްއާ ހަވާލު ކުރާ ކަމަށް އެއްބަސްވެ، ލިޔުމެއްގައި ސޮއި ކުރުމަށް ފަހު އެވެ.

އިއްޔެ ސޭވް ދަ ޑްރީމް މޯލްޑިވްސްގެ ދިވެހި އެމްޑީ ހުސެއިން ޝިހާމްގެ ފަރާތުން ވަކީލު އިސްމާއިލް މުހައްމަދު، ރަށް މާހަލްއާ ރަސްމީކޮށް ހަވާލު ކުރެއްވުމުން ހުސެއިން ޝިހާމްގެ ބޭބެ އަދި މާހަލްގެ އެމްޑީ މުހައްމަދު ޝިހާމް ވަނީ ރަށުގެ ހާލަތު "މިހާރު"ގެ ނޫސްވެރިންނަށް ދައްކައި، ކުލި ނުދެއްކުމުގެ އިތުރުން ރަށް އަތުލަން ބޭނުންވި ސަބަބުތައް ކިޔައިދެއްވައިފަ އެވެ.

މާހަލްއިން ބުނާ ގޮތުގައި ރަށް ސަބްލީޒް ކުރަން އެއްބަސްވި އިރު، ރަށަށް އިންވެސްޓު ކުރާނެ ކަމަށް އެ ކުންފުނިން ބުންޏެވެ. ކޮޓަރިތައް އިތުރު ކުރުމުގެ އިތުރުން ހިދުމަތުގެ ފެންވަރު ރަނގަޅު ކުރުމުގެ ވާހަކަ އެވެ. އެކަމަކު އޭރު ބުނި ވަރާ ގާތަށް ވެސް ފްރާންސްގެ ހިއްސާދާރުން އިންވެސްޓްކޮށްފައި ނުވާ ކަމަށް މުހައްމަދު ޝިޔާމް ވިދާޅުވި އެވެ. ރަށަށް 2.7 މިލިއަން ޑޮލަރު އިންވެސްޓް ކޮށްފައިވާނެ ކަމަށް ފްރާންސްގެ ހިއްސާދާރުން މީގެ ކުރިން "މިހާރު" އަށް ބުނެފައިވެ އެވެ. މުހައްމަދު ޝިހާމް ވިދާޅުވީ، ރަށުގެ އެއްވެސް ތަނަކުން އެ މީހުން ކުރި ކަމަށް ބުނާ އެވަރުގެ އިންވެސްޓްމެންޓެއް ނުފެންނަ ކަމަށެވެ.

މުހައްމަދު ޝިހާމް ވިދާޅުވި ގޮތުގައި އެ މީހުންނާ ރަށް ހަވާލުކުރި ފަހުން މަރާމާތަށް ސިމެންތި އާއި ދަވާދާއި ކުލަ ހާކާލި ގޮތަށް އިތުރު އެއްވެސް ބަދަލެއް ގެނެސްފައެއް ނެތް ކަމަށެވެ. ރިސޯޓުގެ އެނދު އިތުރުކުރުން ފަދަ ކަންކަމަށް އެއްބަސްވި ނަމަވެސް، އިތުރު އެންމެ ކޮޓަރިއެއް ވެސް އަޅާފައި ނެތް ކަން އޭނާ ފާހަގަކުރެއްވި އެވެ،

"އަޅުގަނޑުގެ ބައްޕަ މީގެ އެތައް އަހަރެއް ކުރިން ލޯނެއް ނަގައިގެން މިތަނުގައި އެޅި އިމާރާތްތައް މިހާރު ވެސް މިހިރީ. އިތުރު އެއްވެސް ތަނެއް އަޅާފައެއް ނެތް،" ވީރާނާ ވަމުންދާ އިމާރާތްތައް ދައްކަމުން އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ.

ރަށް މެއިންޓެއިން ނުކޮށް ވީރާނާވާން ދޫކޮށްލާފައި އޮންނަތާ އެތައް ދުވަހެއް ވެއްޖެ ކަމަށް އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ.

"މިހާރު"ން އިމާރާތްތައް ބެލި ބެލުމުން އެފަދަ އެތައް ތަނެއް ފެނުނެވެ.

އޯނާސް ވިލާ ކައިރީގައި ކުނި ބުންޏެވެ. ބައެއް ކޮޓަރިތައް ކައިރީގައި ކުނި ކަހައިފައެއް ނެތެވެ. ވޯޓާ ފްރަންޓް ރެސްޓޯރެންޓުގެ ސަޕޯޓަށް ޖަހާފައި ހުރި ތަނބުތައް ހަލާކުވުމުން ދެން ހުރީ ފިލާގަނޑެއް ޖަހައި، މޮހޮރު ޖަހައިފަ އެވެ. މޫދަށް ފައިބާ ހަރުގަނޑުގެ އެއް އަތްގަނޑު ނެތެވެ. ރަށުގެ އެކި ހިސާބުތަކުގައި ޖަހާފައި ހުރި ތޮށިގަނޑުތަކުން ބައިބައި ވެއްޓެން ހުރީ ކައިރިވެފަ އެވެ. އެއް ފަރާތުން ރަށް އޮތީ ވަރަށް ބޮޑަށް ގިރާ ވެސް ލައިފަ އެވެ.

ރަށުގެ އިރު ދެކުނު ފަރާތުން ގިރާތީ އެ ކޮޅުގައި ހުރި ކޮޓަރިއެއް ކައިރިން ގިރަމުން ގޮސް ކޮޓަރީގެ ފެންޑާއިން ބައެއް އޮތީ ވެއްޓިފަ އެވެ. ކޮޓަރިއާ މޫދާ ދެމެދު ހުރީ ވެސް ހައެއްކަ ފޫޓެވެ. ރަށް ގިރުން ހުއްޓުވަން ވެލިގަނޑުގެ ތެރެއަށް ކޮންކްރީޓު ނުވަތަ ވެލި އަޅަން ބަހައްޓާފައި ހުރި ދަގަނޑު ފްރޭމްތައް ހުރީ ހާމައަށް ފެންނާށެވެ.

"ރަށް ގިރުން ހުއްޓުވަން ވެސް މަސައްކަތް ނުކުރޭ،" މުހައްމަދު ޝިހާމް ވިދާޅުވި އެވެ.

"ތިމާވެއްޓާ ރައްޓެހި ކޮންސެޕްޓެއް ކަމަށް ބުނާއިރު މިހިރީ ކަންތައް ކުރާ ގޮތް."

ބައެއް ކޮޓަރިތަކުގެ ބޭރުގައި ހަލާކުވެފައި ހުރި ފަރުނީޗަރުތައް ހުރީ މަތިމައްޗަށް ޖަހައިފަ އެވެ. ކުނި ބުނި ކޮޓަރިތަކުގެ ވަށައިގެން ހުރި އިރު އެތަން ގަވައިދުން ސާފު ނުުކުރާ ކަމަށް ވެސް އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ.

ރަށުގައި ބެޑްމިންޓަން ކޯޓެއް ހަދާފައި ހުއްޓަސް، އެތަން ވެސް ބާވެ، ހަލާކުވެފަ އެވެ. ދާގަނޑެއް ވެސް ނެތެވެ. މުހައްމަދު ޝިހާމް އިނގިލި ދިއްކުރެއްވީ އެތަަނަށް އެއްލާލާފައި އޮތް ހުސް މަސް ދަޅަކަށެވެ.

ސްޓާފު ކޮޓަރި ބަރިއެއްގެ ދެވަނަ ފްލޯއަށް އަރަން ހަދާފައި ހުރި ސިޑި ދަބަރު ޖަހައި، ފޫގޮސް، ހަލާކުވެފައިވާއިރު އެތަނަށް އަރަން އުނދަގޫވާތީ އެތަން މިހާރު ބޭނުން ނުކުރެ އެވެ. އެހެން ބާއްވާފައި އޮންނަތާ ވެސް ގިނަ ދުވަސްތަކެއް ވެއްޖެ އެވެ.

ރިސޯޓުގެ ބާ ހުންނަ އިމާރާތުގެ ފުރާޅުގައި ޖަހާފައި ހުރި ފަންތައް ހުރީ ވީރާނާވެ "ގަސްކާނާ" އަށް ވާން ކައިރިވެފަ އެވެ. ފަންތައް ހަލާކުވެގެން ފުރާޅުގެ ޓިނުގަނޑު ފެންނަ ބައެއް ތަންތަންގަނޑު ވެސް ހުއްޓެވެ. އެތަނުގެ އެތެރެއަށް ގޮސް ވަނުމުން ފެނުނީ ފުރާޅުގައި ހުރި ގިނަ ބާގަނޑުތަކެވެ.

ވައްކަމާއި އޮޅުވާލުމުގެ ބޮޑެތި ތުހުމަތުތަކެއް

ސިވިލް ކޯޓުގެ ހުކުމާ ގުޅިގެން މާހަލްއިން ކުރިން ނެރުނު ބަޔާނުގައި ބުނި ގޮތުގައި އެއްބަސްވުން ބާތިލު ކުރި މައިގަނޑު ސަބަބަކީ އެއްބަސްވުމުގެ ދަށުން ދައްކަން ޖެހޭ ހެޑްލީސް ރެންޓާއި ސަބްލީސް ރެންޓު ސޭވް ދަ ޑްރީމްއިން ނުދެއްކުމެވެ. ހެޑްލީސް ރެންޓުގެ ގޮތުގައި 323،188 ޑޮލަރު އަދި ސަބްލީސް ރެންޓުގެ ގޮތުގައި އެއް މިލިއަން ޑޮލަރު އަދިވެސް ނުދައްކައި އެބަ އޮތް ކަމަށް އެ ކުންފުނިން ބުނެފައިވެ އެވެ. ސިވިލް ކޯޓުން އެއްބަސްވުން ބާތިލު ކުރި މައިގަނޑު ސަބަބަކީ ވެސް މި އެވެ. ހެޑްލީސް ރެންޓު ނުދެއްކުމުން މީރާއިން ނޯޓިސް ފޮނުވަމުން ގޮސް އެންމެ ފަހުން "ރެޑް ނޯޓިސް" ވެސް ފޮނުވާފައިވާ ކަމަށް މާހަލް އިން ބުނެފައިވެ އެވެ.

އެހެން ނަމަވެސް، މި ތުހުމަތުތަކަށް ރަށް ހިންގުމަށް އެތަނުގައި ހުންނަ ކެތީ ކެލްބް އާއި ސޭވް ދަ ޑްރީމްގެ ފްރާންސްގެ ހިއްސާދާރުންގެ ވަކީލު ނާޒިމް ސައްތާރު ދެއްވާ ޖަވާބަކީ ސޭވް ދަ ޑްރީމް މޯލްޑިވްސްއިން ހުސެއިން ޝިހާމް ވައްކަން ކޮށްފައިވާ ކަމަށެވެ. އެގޮތުން އެ ކުންފުނީގެ އެކައުންޓަށް ފްރާންސްގެ ހިއްސާދާރުން ޖަމާ ކުރި 550،000 ޑޮލަރު ހުސެއިން ޝިޔާމް ފްރާންސްގެ ހިއްސާދާރުންނަށް އެންގުމަކާ ނުލައި ކުންފުނީގެ އެކައުންޓުން ނަގާފައިވާ ކަމަށް ބުނެ އެ މައްސަލަ ވެސް ކޯޓަށް ހުށަހެޅި އެވެ. ފްރާންސްގެ ހިއްސާދާރުން ބުނަނީ 50-50 ހިއްސާ އޮންނަ އިރު ފައިސާ ނެގޭނީ ދެ ފަރާތުގެ ވެސް ސޮއި ހޯދައިގެން ކަމަށެވެ.

ކުންފުނީގެ އެމްޑީގެ ހައިސިއްޔަތުން އެކައުންޓުން ފައިސާ ނެގުމުގައި ގޯހެއް ނޯންނާނެ ކަމަށް މާހަލްއިން ބުނެ އެވެ. ކޯޓުން ވެސް ނިންމީ އެ ފައިސާއަކީ ހުސެއިން ޝިހާމް އަމިއްލަ ބޭނުމަށް ނެގި ފައިސާ ކަމަށް ނުބެލެވޭނެ ކަމަށެވެ. ހުސެއިން ޝިހާމް ކުންފުނީގެ ބޯޑުން ވަކި ކުރަން އެދުނު ނަމަވެސް އެގޮތަށް ވެސް ކޯޓުން ނިންމުމެއް ނެރެއެއްނުދެ އެވެ.

ސޭވް ދަ ޑްރީމް މޯލްޑިވްސްއިން ސަބްލީޒް އަދި ހޭޑްލީސް ކުލި ނުދައްކައި ހުއްޓާލީ އެ ފައިސާ އެކައުންޓުން ފައިސާ ނެގި ފަހުންނެވެ. އޭގެ އިތުރުން ދެން އެ ކުންފުނީގެ ބޯމައްޗަށް ބިންދާލީ ކޮވިޑްގެ ރާޅެވެ. ދަތުރުފަތުރު ނުކުރެވޭ ގޮތްވެ، މުޅި ދުނިޔެ އަށް އައި ހުއްޓުން ރިހިވެއްޔަށް ވެސް އަ އެވެ. އާމްދަނީ އަށްް ވެސް ބޮޑު އަސަރެއް ކުރި އެވެ.

މި މައްސަލަގަނޑުގެ ތެރޭގައި ތާށިވެ އެންމެ ބޮޑަށް ގެއްލުންވި އެއް ބަޔަކީ ރިޒޯޓުގެ މުވައްޒަފުންނެވެ. އެ މީހުންނަށް މުސާރަ ނުދޭތާ މިހާރު 14 މަހަށް ވުރެ ގިނަ ދުވަސްވެއްޖެ އެވެ. އެކަމަކު އަދިވެސް ތިބީ ރަށުގަ އެވެ. މުސާރަ ދޭން ޖެހެނީ ސޭވް ދަ ޑްރީމްސް މޯލްޑިވްސް ކުންފުުނިން ކަމަށްވާއިރު، މުސާރަ ދޭނީ ދިވެހި ހިއްސާާދާރުންތޯ ފްރާންސްގެ މީހުންތޯ މިއީ އޭގެ ތެރެއިން ބައެއް މީހުންނަށް ނޭނގުމެއްގެ ތެރޭގައި އޮތް ކަމެކެވެ. އިއްޔެ ރަށަށް ގޮސް ސޭވް ދަ ޑްރީމްސްގެ ދިވެހި ހިއްސާދާރުންނާއި މާހަލްއިން ވަނީ މުވައްޒަފުންނަށް މުސާރަ ދޭނެ ކަމުގެ ޔަގީންކަން ދީފަ އެވެ. ނަމަވެސް، އެ ޔަގީންކަން މީގެ ކުރިން ވެސް ދިން ކަމަށް ބުނެ ބައެއް މުވައްޒަފުން ކަންބޮޑުވުން ފާޅު ކުރި އެވެ.

މައްސަލަ ހައްލު ކުރަން ފްރާންސްގެ ފަރާތްތަކުން ސަރުކާރުގައި ވެސް އެދިފައިވެ އެވެ. އެ މީހުންގެ ކަންބޮޑުުވުމަކީ މި މައްސަލައިގައި ގޮތެއް ނުނިމި އޮއްވައި މާހަލްއިން ރަށް އެހެން ފަރާތަކަށް ސަބްލީސް ކޮށްފާނެތީ އެވެ. އެހެން ވެއްޖެ ނަމަ، ކޯޓުން މައްސަލަ އެ ކާމިޔާބުވިޔަސް، ތިން ވަނަ ފަރާތެއްގެ ހައްގުތަކެއް މައްސަލައިގެ ތެރެއަށް ވަދެ ސޭވް ދަ ޑްރީމްގެ ހިއްސާދާރުންނަށް ގެއްލުންވެދާނެތީ އެވެ.

މިހާރު ސިވިލް ކޯޓުގެ ހުކުމް ހައި ކޯޓުގައި އިސްތިއުނާފު ކުރަން ވަނީ ހުށަހަޅައިފަ އެވެ. އަދި ހުކުމް ތަންފީޒު ކުރުމުގެ ވަގުތީ އަމުރަކަށް ވެސް ވަނީ އެދިފަ އެވެ. ނަމަވެސް، ރަށުން ފައިބަން ފްރާންސްގެ ފަރާތްތައް ދެކޮޅު ހަދަ އެވެ.