ކުރިން ނުފޫޒު, މިފަހަރު ނަތީޖާ ނުނެރެވި ގާނޫނީ ހުސްކަމަކަށް!

ކުރީގެ ސަރުކާރުގައި މިނިވަންކަމާ އެކު ހިޔާނާތް ބަލާނެ ކަމުގެ އިތުބާރެއް ކުރީގެ އެންޓި ކޮރަޕްޝަން ކޮމިޝަން (އޭސީސީ)އަށް ނެތެވެ. އެކަމަކު މި ސަރުކާރުގައި އައްޔަންކުރި މެމްބަރުން ސްޓޭންޑެއްގައި ހިފެހެއްޓެވި އެވެ. ނުފޫޒެއް ނުފޯރުވޭނެ އެވެ.

އެއްވެސް މައްސަލައެއް ނުފޫޒުން ނިންމި ކަމުގެ ތުހުމަތެއް އެ މެމްބަރުންނަކަށް ނެތެވެ. މުއައްސަސާގެ ގެއްލުނު އިތުބާރު ދެ އަހަރާއި ބައިގެ ތެރޭގައި އަލުން ހޯދި އެވެ. އެކަމަކު މައްސަލައަކަށް މިވީ ނުފޫޒަށް ނުގުޑާނެ ކަމަށް ދިން ޔަގީން ކަމާ އެކު ކޮރަޕްޝަންގެ ބޮޑެތި މައްސަލަތައް އަވަހަށް ބަލައި ފިޔަވަޅު އެޅުން ލަސްވުމެވެ. އެ މެމްބަރުންނަށް ވާރުތަވި ގިނަ މައްސަލައާ އެކު އުއްމީދުކުރި ވަރުގެ ނަތީޖާއެއް ނުނެރެވުމެވެ.

މަޖިލީހުގައި އޮންނަ ޖަވާބުދާރީކުރުވުމުގެ ނިޒާމުގެ ތެރެއިން އޭސީސީގެ މެމްބަރުންނަށް ވުރެން ގިނައިން ކޮމިޓީއަށް ހާޒިރުކުރި ބަޔަކު ނެތެވެ. އެ މެމްބަރުންނަށް ކޮމިޓީގައި ބައެއް ފަހަރު ސުވާލުގެ ގޮތުގައި އިހްތިރާމެއް ނެތި ފާޑުކިއުން ވެސް އަމާޒުކުރި އެވެ.

އެންމެ ފަހުން ކޮމިޓީގެ ނިންމުމަކަށް ވީ މެމްބަރުން ވަކި ކުރުމެވެ. އެ ނިންމުން އެ ގޮތަށް ބުރަވި ސަބަބުތަކެއް އެބަހުއްޓެވެ. ދެ އަހަރުވި އިރު ނިސްބަތުން މަދު މައްސަލަތަކެއްގެ ތަހުގީގު ނިމުމެވެ. އޮޑިޓަ ޖެނެރަލްގެ އޮފީސް މެދުވެރިކޮށް ހެދި ޕާފޯމަންސް އޮޑިޓުގައި ވެސް ވޭތުވެދިޔަ ފަސް އަހަރެއްހާ ދުވަހު އޭސީސީއަށް މައްސަލަތައް ނުބެލި ގިނަވެފައި ހުރި ކަމަށް އޮތުމަކީ ކޮމިޓީއަށް ލިބުނު ބާރެކެވެ.

ތަހުގީގު ލަސްވުމުގައި އެ އޮޑިޓުން ފެންނަން އޮތީ ފަހުން އެކުލަވާލި ކޮމިޝަންގެ އިހުމާލު އެކަނި ނޫން ކަމަށް ބުނާ ވާހަކައަށް ރިއާޔަތްކުރަން ކޮމިޓީން ބޭނުމެއް ނުވި އެވެ. ސަބަބަކަށް މިނިވަން މުއައްސަސާތަކާ ބެހޭ ކޮމިޓީން ދެއްކީ ކަންކަން ރަނގަޅު ކުރަން މި ކޮމިޝަނަށް ވަގުތު ދެވިފައި ވުމެވެ. އެކި ފަހަރު މަތިން ހާޒިރުކުރުމުން ޓައިމްލައިންތަކެއް ހަދައި މައްސަލަތައް އަވަސްކުރާނެ ކަމަށް ދިން ޔަގީންކަމަށް ވާސިލް ނުވެވުނު ކަމަށް ކޮމިޓީގެ ބައެއް މެމްބަރުން ވިދާޅުވި އެވެ.

މިނިވަން މުއައްސަސާއެއްގެ ގޮތުގައި އޭސީސީއަށް ހުރި ގޮންޖެހުންތައް ވެސް އެއްފަރާތްކޮށް ކޮމިޓީގެ ނިންމުމަކަށް ވީ މެމްބަރުން ވަކިކުރަން ތަޅުމަށް ފޮނުވުމެވެ. އޭގެ ކުރިން ފަސް މެމްބަރުން ވެސް ވަނީ އިސްތިއުފާ ދެއްވައިފަ އެވެ. އެހެންވެ ކޮމިޝަން މިހާރު އޮތީ މެމްބަރުން ނެތި ގާނޫނީ ހުސްކަމެއްގަ އެވެ. މި މުއްދަތުގައި ތަހުގީގަށް މީހަކު ހާޒިރުވާން އަމުރެއް ނުވަތަ ސިޓީއެއް ފޮނުވިދާނެތޯ ވެސް ސުވާލު އުފެދެ އެވެ. އިދާރީ ކަންކަން ފިޔަވައި ތަހުގީގުތަކާ ގުޅޭ މާބޮޑު މަސައްކަތެއް އާ މެމްބަރުން އައްޔަން ކުރެވެންދެން ހިނގާ މުއްދަތުގައި ކުރިއަކަށް ނުގެންދެވޭނެ ކަމަށް އޭސީސީގެ ކުރީގެ މެމްބަރަކު ވިދާޅުވި އެވެ.

ނަތީޖާ ނުނެރެވުނީ ކީއްވެ؟

ކޮމިޝަނަށް އައްޔަންކުރީ ގާބިލް, ނަޒާހަތްތެރި މެމްބަރުންތަކެކެވެ. އޭސީސީގެ އާ މެމްބަރުންގެ މަސައްކަތް ވަޒަން ކުރުމުގެ މަސައްކަތް މަޖިލީހުގެ ކޮމިޓީން ފެށީ އައްޔަންކުރިތާ އަހަރެއްހާ ދުވަސް ފަހުންނެވެ. ކޮވިޑް ފަރުވާ އަށް ހޯދި ވެންޓިލޭޓަރުގެ ހިޔާނާތް ބެލުން ލަސްވުމުގެ ކަންބޮޑުވުންތަކާއި އެމްއެމްޕީއާރުސީގެ ހިޔާނާތް ބެލުން ލަސްވުން ފަދަ މައްސަލަތައް ފެންމަތިކޮށް ކޮމިޓީއަށް ހާޒިރުކުރި އެވެ.

އޭސީސީ ހާޒިރުކުރާ ކޮންމެ ދުވަހަކު ވެސް ކޮމިޓީގެ މެމްބަރުން ކުރައްވަން އޮންނަނީ އެއް ޝަކުވާ އެކެވެ. މައްސަލަތައް ބެލުން ލަހެވެ. ހިޔާނާތުން ދައުލަތަށް ގެއްލުންވި ފައިސާ ނުހޯދޭ ކަމެވެ.

"ކޮމިޓީއަށް ހާޒިރުކޮށް ސުވާލުކޮށް ހިތްހަމަނުޖެހުންތަކެއް އަންނަ ކަން ވެސް އޭސީސީއަށް އެނގޭ. ފުލް ކެޕޭސިޓީގައި މަސައްކަތް ކުރަން ފުރުސަތު ލިބިފައި ނަތީޖާ ނުނެރެވި އޮތުން އެއީ މައްސަލައެއް," ތަހުގީގީ ދާއިރާގެ ބޭފުޅަކު ވިދާޅުވި އެވެ.

ދެ އަހަރު ތެރޭގައި ނިސްބަތުން މަދު މައްސަލަތަކުގައި ދައުވާކުރަން ފޮނުވިކަން ފެންނަން އޮތުމަކީ ހިޔާނާތުގެ އަމަލުތައް ހަމަ މަގަށް އަޅުވަން ހަވާލުވި ކޮމިޝަނާ ދޭތެރޭގައި ސުވާލު އުފައްދަން ޖާގަ ލިބުނު ކަމެކެވެ.

އޭސީސީއަށް ތަހުގީގު ލަސްވާ ސަބަބުތަކާއި ކުރިމަތިވާ ގޮންޖެހުންތަކެއް ވެސް އެބަހުއްޓެވެ.

ކޮމިޝަނުން އެކި ފަހަރު ބުނެފައިވާ ގޮތުގައި އަދި ފަހުން ނެރުނު ބަޔާނުގައި ވެސް ފާހަގަކޮށްފައިވާ ގޮތުގައި ހުށަހެޅޭ މައްސަލަތަކާ އަޅާބަލާއިރު ކޮމިޝަންގައި ތިބީ ނިސްބަތުން މަދު އިންވެސްޓިގޭޓަރުންނެވެ. އޭސީސީގެ މެމްބަރުން ފުރަތަމަ އިސްކަމެއް ދެއްވީ ނިޒާމީ ބޮޑެތި ބަދަލުތަކެއް ގެންނަން ޖެހިފައި އޮތް މުއައްސަސާ އިސްލާހު ކުރުމެވެ. އެ ބަދަލު ގެނެވި މައްސަލަތައް އަވަސްކުރެވުނު ކަމަށް ކޮމިޝަނުން ބުންޏެވެ.

"ކޮމިޝަނުގެ މި ހިނގާ ދައުރުގެ މެމްބަރުން މަގާމާ ހަވާލުވި އިރު އިވެލުއޭޝަން މަރުހަލާގައި ފިޔަވަޅު ނޭޅި ހުރި 400 އަށް ވުރެން ގިނަ ޝަކުވާ އޮތެވެ. އަދި ތަހުގީގު މަރުހަލާގައި 500 އަށް ވުރެން ގިނަ މައްސަލަ އޮތެވެ." އޭސީސީން އާދީއްތަދުވަހު ނެރުނު ބަޔާނުގައިވެ އެވެ.

އިންވެސްޓިގޭޓަރުން މަދުވުމާ އެކު އޮފިސަރުންގެ ހުނަރުވެރިކަމާއި ގާބިލިއްޔަތު އިތުރު ނުކުރެވުމަކީ ވެސް އޭސީސީން ފާހަގަކުރާ މައްސަލައެކެވެ. ތަހުގީގު އަވަސްކުރަން ގެނައި މުހިއްމު އެއް ބަދަލަކީ އޭސީސީން ބުނެފައިވާ ގޮތުގައި އިންވެސްޓިގޭޝަން ޑިޕާޓްމަންޓުގެ ސްޓްރަކްޗާ އަށް ގެނައި ބަދަލެވެ.

ކޮމިޝަނުން މިގޮތަށް ގެނައި ގިނަ ބަދަލުތަކެއް ނޫސްބަޔާނުގައި އާއްމުކޮށްފައިވެ އެވެ.

ކުރިން ވާހަކަ ދެއްކެވި ބޭފުޅާ ދެކެވަޑައިގަންނަވާ ގޮތުގައި ކުރީގެ ކޮމިޝަނުން ކޮށްފައި ހުރި ހުރިހާ ކަމެއް ބަދަލުކުރަން އުޅެ އެކަމަށް ވަގުތު ހޭދަވުމަކީ ވެސް މަސައްކަތްތައް ލަސްވާނެ ސަބަބެކެވެ. މައްސަލަތަކުގެ އަދަދާއި ތިބި އިންވެސްޓިގޭޓަރުންގެ އަދަދާ ބަލާއިރު ކޮމިޝަނަށް ކުއްލިއަކަށް ކަންކަން ބަދަލުކުރެވުމަކީ ވާނެ ކަމެއް ނޫން ކަމަށް އޭނާ ގަބޫލުކުރައްވަ އެވެ.

ޝަކުވާތައް ފެންމަތިވި ހިސާބުން ވެސް އޭސީސީގެ މަސައްކަތް ލަސްވާ ސަބަބު ދެނެގަނެވޭނީ އޭނާ ވިދާޅުވި ގޮތުގައި އޭސީސީގެ އިންވެސްޓިގޭޓަރުންނާއި ޕީޖީ އޮފީހުގެ ޕްރޮސިކިއުޓަރުންނާ ވެސް ވާހަކަ ދެކެވިގެންނެވެ. ހަމައެކަނި އޮޑިޓަކުން އަސްލު މަންޒަރު ނުފެންނާނެ ކަމަށް ވިދާޅުވި އެވެ.

"މި ދެބައި ގުޅުނީމަ މި ނަތީޖާ ނުކުންނަނީ. ދެން ފާހަގަކުރެވުނީ ޕީޖީ އޮފީހާއި އޭސީސީއާ ދޭތެރޭގައި އޮންނަން ޖެހޭ ގުޅުން ވަރަށް ބޮޑަށް ހަނިވެފައި އޮތް ތަން, ބައެއް މައްސަލަތަކުގައި އެކަން ފެނުނު," އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ.

އޭސީސީއަށް މުވައްޒަފުން އިތުރުކުރުމަކީ އަވަސް ހައްލެއް އަންނާނެ ކަމެއް ކަމަށް އޭނާ ދެކެވަޑައިނުގަންނަވަ އެވެ. އެއީ އެމްއެމްޕީއާރުސީގެ މައްސަލަތައް ބަލަން ބަޖެޓުގައި ހިމަނައިގެން އާ އިންވެސްޓިގޭޓަރުންތަކެއް ނަގައި ތަމްރީންކުރަން ވެސް މުއްދަތުތަކެއް ހޭދަވާނެތީ އެވެ.

ވަކިކުރީ ރަނގަޅަށްތޯ އުފައްދާ ސުވާލު

ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ވިލިމާލެ ދާއިރާގެ މެމްބަރު އަހްމަދު އުޝާމް ވިދާޅުވީ އޭސީސީއަށް އެންމެ ބޮޑު ފާޑުކިއުންތަކެއް ކޮމިޓީގައި އަމާޒުވީ އެމްއެމްޕީއާރުސީގެ ހިޔާނާތުގެ މައްސަލަ ލަސްވާތީ ކަމަށެވެ. އެކަމަކު އެއީ ހަމައެކަނި އޭސީސީގެ އިހުމާލުން ލަސްވެފައި އޮތް ތަހުގީގެއް ނޫން ކަން އޭނާ ފާހަގަކުރެއްވި އެވެ.

އޭނާ ވިދާޅުވި ގޮތުގައި ރިޔާސީ ކޮމިޝަނެއް އުފައްދައި އެ ތަހުގީގުގައި އިސްކޮށް ހަރަކާތްތެރިވުމުގެ ޒިންމާ އެ ކޮމިޝަނަށް އޮތް އިރު އެއީ އޭސީސީގެ ބޮލުގައި އެކަނި އަޅުވައި ނިންމޭނެ ކަމެއް ނޫނެވެ.

ޕާފޯމަންސް އޮޑިޓެއް ހެދުމުގެ ބޭނުމަކީ ތަނެއްގައި ހުރި މައްސަލަތައް ބަލައި ހައްލުކުރާނެ ގޮތް ކިޔައިދީ އެ ފުރުސަތު ދިނުން ކަމަށްވާ އިރު އޭސީސީއާ މެދު އަމަލުކުރީ އެ އުސޫލުން ނޫން ކަމަށް އުޝާމް ވިދާޅުވި އެވެ.

"އޮޑިޓުގެ ޕްރެޒެންޓޭޝަނެއް ދީފައި އެ ރިޕޯޓާ ގުޅޭ ގޮތުން ވެސް ކޮމިޓީގައި ބަހުސެއް ނުކުރޭ. އެހެންވީމަ ފެށުނީއްސުރެން ވެސް މި ކޮމިޓީން އަމަލުކުރަމުން އައީ ވީހާވެސް އަވަހަކަށް އޭސީސީގެ މެމްބަރުން ވަކިކުރުމުގެ ނިޔަތުގައި ކަމަށް ގަބޫލުކުރަނީ," އުޝާމް ވިދާޅުވި އެވެ.

އެ މެމްބަރުން ވަކިކުރީ އެންމެ އިންސާފުވެރި ޕްރޮސެސްއެއްގެ ތެރެއިން ކަމަކަށް އޭނާ ގަބޫލެއް ނުކުރައްވަ އެވެ.

"މެމްބަރުން ވަކިކުރަން ނިންމި އިރު ވެސް ކޮންމެ މެމްބަރަކު އޮތް 22 ސޮފްހާގެ ލިއުމެއް ފޮނުވާފައި. އޭގައި އެބަހުރި ގާނޫނީ ވާހަކަތައް, އެބަހުރި ޕްރޮސީޖަރަލް އިޝޫސްތަކުގެ ވާހަކަތައް. އޭގައި އެބަހުރި އޮޑިޓު ރިޕޯޓުގައި ތުހުމަތުކޮށްފައި ހުރި ކަންތައްތަކަށް އެ މީހުން ޖަވާބުދާރީ ވެސް ވެފައި," އުޝާމް ވިދާޅުވި އެވެ.

އޭސީސީގެ މެމްބަރުން ލިއުމުން ޖަވާބުދާރީވެވަޑައިގެން ހުށަހެޅުއްވި ބަޔާނާ ގުޅިގެން އިތުރު ވަގުތު ނުދީ ކޮމިޓީގެ މެމްބަރުން ވިދާޅުވެފައިވާ ގޮތުގައި ޖަވާބުދާރީ ވުމުގެ މުއްދަތު ހަމަވި ފަހުން ހުށަހެޅުމާއި ކުރިން ވެސް ތަކުރާރުކޮށްފައި ހުރި ވާހަކަތަކެއް އޭގައި ހުރުމެވެ.

އުޝާމް ވިދާޅުވި ގޮތުގައި މެމްބަރުން ވަކިކުރާ އިރު ދެން އަންނާނެ ގާނޫނީ މައްސަލަތަކަށް ވެސް ކޮމިޓީން ވިސްނަން ޖެހެ އެވެ. އެކަމަކު އެކަމަށް ވެސް މެމްބަރުން ފަރުވާލެއް ބެހެއްޓި ތަނެއް ނުފެނުނު ކަމަށް ވިދާޅުވި އެވެ.

"ދެން ވެސް ގޮންޖެހުން, ހައްލު ހޯދައިދޭން ޖެހޭ"

އަނެއްކާވެސް އާ މެމްބަރުންތަކެއް އައްޔަންކޮށް ނަތީޖާ ނުނެރެވިގެން ވަކިކުރާނީ ހެއްޔެވެ؟

"މިނިވަން މުއައްސަސާތައް އެކަށީގެންވާ ގޮތެއްގައި މަސައްކަތް ކުރަން ބޭނުންވާ ރިސޯސަސް ސަރުކާރުން ވެސް ހަމަޖައްސައިދޭން ޖެހޭ. ނުދޭ ކަމަށް ވަންޏާ އަހަރަކު އެއްފަހަރު ކޮމިޝަން ބަދަލުކުރިއަސް ވެސް އެކަމަކުން ވާނެ އެއްވެސް ފައިދާއެއް ނޯންނާނެ," އުޝާމް ވިދާޅުވި އެވެ.

ދެން އޮތީ ސިޔާސީ ނުފޫޒު ފޯރުވުމެވެ. އޭސީސީ ފަދަ މިނިވަން މުއައްސަސާއެއްގައި ނުފޫޒަށް ނުގުޑާނެ މެމްބަރުންތަކެއް ތިބުމަކީ އެތައް ބަޔަކު ޖެހިލުންވާނެ ކަމެކެވެ. ތަހުގީގުގެ ތެރެއަށް ވަނުމުގެ ފުރުސަތު ބަންދުވެފައި އޮތުމަކީ އުނދަގޫވާނެ ކަމެވެ.

އެ އުނދަގުލުން އޭސީސީގެ މެމްބަރުންނަށް އެތައް ގޮންޖެހުންތަކެއް ކުރުމަތިކުރުވި ކަމަށް އެ މެމްބަރުން ވިދާޅުވި އެވެ. މި މެމްބަރުން ވަކިކުރީ ސިޔާސީ ނުފޫޒު ނުފޯރުވޭތީ ކަމަށް ބުނާ ތުހުމަތު އޮތުމާ އެކު ދެން ކޮމިޝަނަށް އައްޔަންކުރާ މެމްބަރުންނަކީ އާއްމުން ގަބޫލުކުރާ ބައަކަށް ވާން ޖެހެ އެވެ.

މިނިވަން މުއައްސަސާތަކާ ބެހޭ ކޮމިޓީން ދެން އައްޔަންކުރާ މެމްބަރުންވެސް މިވަރަށް ޖަވާބުދާރީ ވެސް ކުރުވަން ޖެހެ އެވެ. ކޮމިޓީގެ މި ގާނޫނީ ނިޒާމް ހިނަގަން ޖެހެނީ ހަމައެކަނި އޭސީސީއަކަށް ނޫނެވެ. އެހެން ކޮމިޝަންތަކަށް ވެސް މި އުސޫލު ހިނގަން ޖެހެ އެވެ.

އޭސީސީގައި ވޭތުވެދިޔަ ހަތް އަހަރެއްހާ ދުވަހު ކަން ހިނގި ގޮތަކީ ކަންބޮޑުވާން ޖެހޭ މައްސަލައެކެވެ. އެއް ކޮމިޝަނަށް އޮތީ ނުފޫޒެވެ. އަނެއް ކޮމިޝަނަށް ތަހުގީގުތަކުން ނަތީޖާ ނުނެރެވުމެވެ. އާ މެމްބަރުން އައްޔަންކުރާ އިރު މިކަމަށް ހައްލެއް ހޯދަން ޖެހެ އެވެ.

އޭސީސީގެ މަސައްކަތަށް ކުރިމަތިވާ ގޮންޖެހުންތައް އޭސީސީގެ ބަޔާނާއި އޮޑިޓަ ޖެނެރަލްގެ ޕާފޯމަންސް އޮޑިޓުން ވެސް ފެންނަން އެބައޮތެވެ. މިއީ ދެން އަންނަ ކޮމިޝަނެއް ކުރިން ވެސް މަޖިލީހުން ހައްލު ހޯދައިދޭން ޖެހޭނެ ކަމެކެވެ. ނޫން ނަމަ އަނެއްކާވެސް ފެންނާނީ ވޭތުވެދިޔަ ދެ ކޮމިޝަނުގައި ކަން ހިނގި ގޮތަށް އިތުބާރެއް ނެތި, ނަތީޖާ ނުނެރެވި ކޮމިޝަނުގެ މެމްބަރުން ވަކިކުރަން ޖެހޭ ތަނެވެ.