ދެ ފިރިހެނުންގެ ހެކިބަސް ނެތް ނަމަ މަރުގެ އަދަބުން ރެކެވެނީ!

ކުށުގެ ވެށި ބަދަލުވެ، މިހާރު މީހުން މަރަނީ ނުފެންނާހެން ރޭވިގެންނެވެ. މަދު ހާލަތެއްގައި މީހުންނަށް މަންޒަރު ފެނުނަސް، ހެކިބަސް ދޭކަށް ބޭނުމެއް ނުވެ އެވެ. އެ މީހުންނަށް ދައުލަތުން ރައްކާތެރި ކަމެއް ނުދެވޭތީ އެވެ. މަރުގެ އެތައް މައްސަލައެއް ސާބިތުނުވެ، ކުށްވެރިންތައް ދޫވެއްޖެ އެވެ.

މި ހާލަތުގައި ކުށުގެ ވެށި އޮއްވާ ދާދިފަހުން ވުޖޫދަށް ގެނައި ރާއްޖޭގެ އާ ހެއްކާބެހޭ ގާނޫނު އޮތީ މަރުގެ އެތައް މައްސަލައަކަށް އަސަރުކޮށް އަދި މަރުގެ އަދަބުން އެތައް ބަޔަކު ރެކެވޭ ގޮތަކަށެވެ.

ހެއްކާ ބެހޭ އާ ގާނޫނުގެ 140 ވަނަ މާއްދާގެ ނ. ގައި ބުނެފައިވަނީ ޒިނޭގެ ކުށް ފިޔަވައި އިސްލާމްދީނުގައި ހައްދު ކަނޑައެޅިފައިވާ ކުށެއް ނުވަތަ މަރުގެ އަދަބު ދެވޭ ކުށެއް ދެން ސާބިތު ކުރެވޭނީ ހަމައެކަނި "ދެ ފިރިހެނުންގެ ހެކިބަހުން ނުވަތަ ތުހުމަތު ކުރެވޭ މީހާގެ އަމިއްލަ އިއުތިރާފުން" ކަމަށެވެ.

ދެ ފިރިހެނުންގެ ހެކިބަސް ނެތްނަމަ، އެ ގާނޫނު ބުނާގޮތުން ދެވޭނީ ގާނޫނީ އަދަބެކެވެ. މާނައަކީ މަރުގެ މައްސަލައެއްގައި ކިތަންމެ ވަރުގަދަ ވީޑިއޯ އާއި ފޮރެންސިކް ހެކި ހުއްޓަސް، މަންޒަރު ފެނުނު ދެ ފިރިހެނުން ނެތްނަމަ، އިސްލާމީ ޝަރީއަތުގެ ދަށުން ގާތިލަށް ދެވޭ މަރުގެ އަދަބު ދެނެއް ނުދެވޭނެ އެވެ.

ކުށުގެ މާހައުލު އޮތްގޮތުން މިއީ މަރުގެ އަދަބުން އެތައް ބަޔަކަށް ފަސޭހައިން ރެކޭނެ ބަދަލެކެވެ.

ސަބަބަކީ ދެ ފިރިހެނުންނަށް ނުފެންނާނެ ގޮތަށް ކުށްކުރުމުން ނުވަތަ ދެ ފިރިހެނުން ތިއްބަސް، އެ މީހުން ހެކިބަސް ކިރިޔާ ފުށުއެރިޔަސް، މަރުގެ އަދަބުން ސަލާމަތްވީ އެވެ. ދެން ގާނޫނީ އަދަބެއްގެ ގޮތުން 25 އަހަރަށް ޖަލަށް ލިޔަސް، ކޮންމެވެސް ނިޒާމެއްގެ ތެރެއިން މުޖްތަމައުގެ އެ މީހުން ދޫވާނެ އެވެ.

ދެ ހެކިންނަށް ފެނުން ލާޒިމްތަ؟

ކުށުގެ ވެށްޓަށް އައިސްފައިވާ ބަދަލުތަކާ އެކު މަންޒަރު ރަނގަޅަށް ފެންނަ އަދި ކޯޓުގައި ތެދަށް ހެކިބަސް ދޭނެ ހެކިން ހޯދުމަކީ ކަނޑަށް ވެއްޓޭ ފެން ތިއްކެއް ހޯދުން ފަދަ އުނދަގޫ ކަމަކަށްވެއްޖެ އެވެ. އެހެންވެ، މަރުގެ މައްސަލަތަކުގައި މިހާރު އެންމެ އިސްކަން ދެނީ ފޮރެންސިކް އަދި އެހެނިހެން ބާވަތުގެ ހެކިތަކަށެވެ.

މަރުގެ މައްސަލަތަކުގައި ފޮރެންސިކް ހެކި ފަދަ ގަރީނާތައް ބޭނުން ކުރެވޭނެ ކަމަށް ހައި ކޯޓާއި ސުޕްރީމް ކޯޓުން އެތައް މައްސަލައެއްގައި މިހާރު އޮތީ ނިންމައިފަ އެވެ. ބައެއް މައްސަލަތަކުގައި ކުށް ސާބިތުކުރަނީ ހަމައެކަނި ގަރީނާއަށް ރިއާޔަތްކޮށެވެ. އެކަމަކު ހެއްކާބެހޭ ގާނޫނުން ހުރިހާ ކަމެއް ނިމުމަކަށް އަންނާނެ އެވެ.

ހައި ކޯޓުގެ މަރުގެ އެތައް މައްސަލައެއް ބެއްލެވި ކުރީގެ ފަނޑިޔާރު އަލީ ސަމީރު އޭނާގެ ބްލޮގްގައި ލިޔުއްވާފައިވާ ގޮތުން މަންޒަރު ފެނުނު ދެ ހެކިން ނެތަސް، މަރުގެ ކުށްތައް އިސްލާމީ ޝަރީއަތުގެ ދަށުން ސާބިތު ކުރެވޭނެ އެވެ.

އޭނާ ވިދާޅުވި ގޮތުގައި އިސްލާމީ ޝަރީއަތުގައި ކަންކަން ސާބިތު ކުރަނީ ހަރުދަނާ ހެކިތަކަށް ބިނާކޮށެވެ. އެހެންވެ، ޒިނޭގެ ކުށް ފިޔަވައި އެހެން ކަމުގައި ވަކި ޖިންސެއް ނުވަތަ ވަކި އަދަދަކަށް ހެކިން ތިބުން ލާޒިމް ނޫން ކަމަށް އޭނާ ވިދާޅުވެ އެވެ.

"މިއީ އިސްލާމީ ޝަރީއަތުގައި އެކަން އޮތީ އެގޮތަށް ކަމަށް ވިސްނައިގެން ކުރި ކަމެއް ނަމަ އެއީ އެންމެ ރަނގަޅު މާނަ ކުރުމެއް ކަމުގައި ބުނެވޭކަށް ނެތެވެ." ހެއްކާބެހޭ ގާނޫނުގައި އެ މާއްދާއާ ގުޅިގެން ސަމީރު އޭނާގެ ބްލޮގްގައި ލިޔުއްވާފައިވެ އެވެ.

ހައި ކޯޓުން ވެސް ނިންމާފައި އޮތީ މަރުގެ ހުރިހާ ބާވަތެއްގެ މައްސަލަތަކުގައި ވެސް ގަރީނާ ބޭނުން ކުރެވޭނެ ކަމަށެވެ.

"ގިސާސް ހުއްދަވާ މަރުގެ މައްސަލަތަކުގައި އަދި އެ ނޫން ވެސް މަރުގެ މައްސަލަތަކުގައި ގަތުއީ ގަރީނާއަކީ ސާބިތު ކުރުމުގެ ވަސީލަތެއް ކަމާއި އަދި ބައެއް ހާލަތްތަކުގައި އެއީ ދެ ހެކިންގެ ހެކިބަހަށް ވުރެ ވެސް ވަރުގަދަ ހެއްކެއް." މިދިޔަ އަހަރު ހައި ކޯޓުން އިއްވި މަރުގެ ހުކުމެއްގައި ބުނެފައިވެ އެވެ.

އެންމެ ފަހު ބަސް ބުނާ ސުޕްރީމް ކޯޓުން ވެސް ނިންމާފައި އޮތީ އެގޮތަށެވެ. އެގޮތަށް ނިންމީ މީގެ 12 އަހަރު ކުރިން މާލޭގައި މަރާލުމަށްފަހު އެއްލާލާފައި އޮތް މަރިޔަމްގެ ޝީރީންގެ މަރުގެ މައްސަލާގައި އޭނާގެ ލޯބިވެރިޔާ މުހައްމަދު ނަޖާހުގެ މައްސަލާގަ އެވެ.

އެއީ މަންޒަރު ފެނުނު އެއްވެސް ހެއްކަކު ނެތީސް، ގުޅުވާލެވޭ ގަރީނާއިން ކުށް ސާބިތުކުރި މައްސަލަ އެކެވެ.

"އިލްމުވެރިން ވިދާޅުވާ ގޮތުން ގަރީނާތަކަކީ ވަރުގަދަ އަދި ޔަގީނާ ގާތްކުރާ ގަރީނާއެއް ނަމަ މަރުގެ މައްސަލަތައް ގަރީނާގެ މައްޗަށް ރިއާޔަތްކޮށް ސާބިތު ކުރެވޭނެ." އެ މައްސަލާގައި ސުޕްރީމް ކޯޓުގެ ފަސް ފަނޑިޔާރުންގެ އިއްތިފާގުން މިއަހަރު ކުރެއްވި ހުކުމުގައިވެ އެވެ.

މަރުގެ އަދަބު ކަނޑައެޅުން ނާދިރު ކަމަކަށް!

މިއީ މިހާރު ކޯޓުތަކުގައި ހިނގަމުންދާ މަރުގެ އެތައް މައްސަލައަކަށް އަސަރުކޮށް، އެތައް ބަޔަކު މަރުގެ އަދަބުން ސަލާމަތްވުމުގެ ފުރުސަތު އޮތް ކަމެކެވެ. އިސްލާމީ ޝަރީއަތުގައިވާ ގޮތުގެ މަތިން ވާރިސުން ބޭނުންވިޔަސް، މަރުގެ އަދަބު ކަނޑައެޅޭ މައްސަލަތައް ރާއްޖޭގައި ދެން ވަރަށް ބޮޑަށް މަދުވާނެ އެވެ.

ސަމީރު ލިޔުއްވާފައިވާ ގޮތުން މިއީ ޖިނާއީ އަދުލުގެ ނިޒާމުގައި ފަހަތަށް އެޅޭ ފިޔަވަޅެކެވެ. މިހާރު ކުށުގެ ވެށި އޮތްގޮތުން ދެ ފިިރިހެނުންގެ ހެކިބަސް ހޯދުމަކީ ދައުލަތަށް ނުއުފުލޭނެ ވަރުގެ ބޮޑު ބުރައަކަށް ކަމަށް އޭނާ ވިދާޅުވެ އެވެ.

"އެ ބާވަތުގެ މައްސަލައެއް ސާބިތުކުރުން އެއީ މުސްތަހީލް ހާލަތެއްގައި އޮންނާނެ" އޭނާ ލިޔުއްވާފައިވެ އެވެ.

ޖިނާއީ އަދުލުގެ ނިޒާމުގައި ހަރަކާތްތެރިވެ ވަޑައިގަންނަވާ ބޭފުޅަކު ވިދާޅުވި ގޮތުގައި ހެއްކާބެހޭ ގާނޫނުގައި ދެ ފިރިހެނުންގެ ހެކިބަސް އޮތުން ލާޒިމްކުރީ މަރުގެ އަދަބު ކަނޑައެޅުމުގައި އިލްމުވެރިންގެ މެދުގައި ހުރި ޚިލާފްތައް އެއް ފަރާތްކޮށް، ހަރުކަށި އުސޫލެއްގެ ތެރެއިން އެކަން ކުރުމަށެވެ.

"ގިސާސް (މަރަށް މަރު) ހިފުމުގައި ގަރީނާ ބޭނުން ކުރެވޭނެކަމާ މެދު އިސްލާމީ އިލްމުވެރިންގެ މެދުގައި ޚިލާފުތަކެއް އެބަހުރި. އެހެންވީމަ ރާއްޖެއިން މި ގެނައި ބަދަލަކީ އެ ހުރިހާ ޚިލާފްތަކުން އެކަހެރިވުން. އެއީ ހައްދު ގާއިމް ކުރުމުގައި ޝައްކުން ދުރުވާން ޖެހޭނެ ކަމަށް ބުނާ އަސާސްގެ ދަށުން." އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ.

ހެއްކާބެހޭ އާ ގާނޫނު މިހާރު އޮތްގޮތުން ރާއްޖޭގައި މަރުގެ އަދަބު ކަނޑައެޅޭ މައްސަލަތައް ދެން ވަރަށް މަދު އުނދަގޫވާނެ ކަމަށް އޭނާ ވެސް އެއްބަސްވަޑައިގަންނަވަ އެވެ.

އެކަމަކު އޭނާ ވިދާޅުވި ގޮތުގައި އެގޮތަށް ހެދުމުން މަރުގެ އަދަބު ކަނޑައެޅޭ މިންވަރު މަދުވިޔަސް، ދެ ފިރިހެނުންގެ ހެކިބަސް ލިބޭ ހާލަތްތަކުގައި މަރުގެ އަދަބު ކަނޑައަޅަން ލާޒިމްވާނެ އެވެ.

"ކުރީގައި ޑީއެންއޭ ނުވަތަ ފޮރެންސިކް ހެއްކެއް ވިއްޔާ އޭގެ ކްރެޑިބިލިޓީއާ މެދު ސުވާލެއް އުފައްދާނެ އަބަދުވެސް. އެހެންވީމަ އެއްވެސް ޝައްކެއް ނެތް މިންވަރަށް ސާބިތުވޭތޯ ނުވަތަ ނޫންތޯ ޚިޔާލު ތަފާތުވެފައި އޮންނަނީ. މިހާރު މި ހެދި ގޮތުން، އަދުލުވެރި ދެ ފިރިހެނުންގެ ހެކިބަސް ލިބިއްޖެއްޔާމު ގިސާސް ހިފަން ހުކުމް ކުރަން ޖެހޭނެ. ލާޒިމްވީ އޭރުން." އެ ބޭފުޅާ ވިދާޅުވި އެވެ.

ގާނޫނަށް މި ބަދަލު ގެނައި ސަބަބު ސާފެއް ނޫނެވެ.

އަންހެނުންގެ ހެކިބަސް ގަބޫލެއް ނުވޭ!

މީގެކުރިން މަރުގެ އަދަބު ކަނޑައެޅި މައްސަލަތަކުގައި އަންހެނުންގެ ހެކިބަސް ކޯޓުތަކުން ގަބޫލު ކުރެ އެވެ. އަދި ހައި ކޯޓުން ވެސް އެގޮތަށް ނިންމާފައިވެ އެވެ.

"ލޭގެ މައްސަލަތަކާއި ހައްދުގެ މައްސަލަތަކުގައި އަދި މުދަލުގެ މައްސަލަތަކުގައި ވެސް ހަމައެކަނި ދެ ފިރިހެނުންގެ ހެކިބަހަށް ބުރަވުމަކީ ޝަރުއުގައި ކަނޑައަޅުއްވާފައިވާ ގޮތެއް ނޫން." ހުކުމުގައި ބުނެފައިވެ އެވެ.

އެކަމަކު ހެއްކާބެހޭ ގާނޫނު މިހާރު އޮތްގޮތުން މީހަކު މަރާލި މަންޒަރު އަންހެނުންނަށް ފެނުނަސް، އެ ހެކިބަސް ގަބޫލެއް ނުކުރެވޭނެ އެވެ. މަރުގެ އަދަބު ކަނޑައަޅަން ގަބޫލު ކުރެވޭނީ އެ ގާނޫނު އޮތްގޮތުން ފިރިހެނުންގެ ހެކިބަހެވެ. މިއީ ވެސް އެތައް މައްސަލައަކަށް އަސަރު ކުރާނެ ކަމެކެވެ.

މިކަމާ ބެހޭގޮތުން ސަމީރު ލިޔުއްވާފައިވާ ގޮތުން ޒިނޭ ނޫން ކުށްތަކުގައި އަންހެނުންގެ ހެކިބަސް ގަބޫލު ކުރުމަކަށް އިސްލާމީ ޝަރީއަތުގައި ހުރަހެއް ނެތެވެ. އަދި އިސްލާމީ އިލްމުވެރިންގެ އަރިހުގައި ހެކީގެ މިންގަނޑު ކަނޑައެޅިގެން ދަނީ އެކަމެއްގެ ޒާތާއި ބާވަތުން ކަމަށް އޭނާ ލިޔުއްވާފައިވެ އެވެ.

"ވަކި ބާވަތެއް ނުވަތަ ވަކި ޖިންސެއްގެ ހެއްކަކަށް ނުވާތީ އެ ހެކިތަކަކީ ބަލައިގަނެވެން ނެތް ހެކިތަކެއް ކަމުގައި ކަނޑައެޅިގެން ދިއުމަކީ ގޯސް މާނަ ކުރުމެކެވެ." އަލްއިމާމް އިބްނުލްގައްޔިމްގެ ލިޔުއްވުމަކާ ހަވާލާ ދެއްވައި، ސަމީރު ލިޔުއްވާފައިވެ އެވެ.

ސަމީރު ލިޔުއްވާފައިވާ ގޮތުން އަންހެނުންގެ ހެކިބަސް ގަބޫލު ނުކުރެވޭނެ ކަމަށް ބުނާ އިލްމުވެރިން ވެސް އިސްތިސްނާ ހާލަތުގައި އަންހެނުންގެ ހެކިބަސް ގަބޫލު ކުރެވޭނެ ކަމަށް ވިދާޅުވެ އެވެ. މިސާލަކަށް ހަމައެކަނި އަންހެނުން ތިބި ތަނެއްގައި ހިނގާ ހާދިސާތަކުގަ އެވެ.

"ކުޑަކުދިންގެ ހެކިބަހަކީ ބަލައިގަނެވެން ނެތް ހެކިން ކަމަށް ބުނާ ފަރާތްތަކުން ވެސް ކުޑަކުދިންގެ ތެރޭގައި ހިނގާ ކަންކަމަށް ކުޑަކުދިންނަށް ހެކިބަސް ދެވިދާނެ ކަމަށް ބުނެފައިވެ އެވެ." އެފަދަ އެހެން މިސާލެއްގެ ގޮތުން އޭނާ ލިޔުއްވާފައިވެ އެވެ.

އެކަމަކު ހެއްކާބެހޭ ގާނޫނު އޮތްގޮތުން ނަމަ، ހަމައެކަނި އަންހެނުން ތިބި ތަނެއްގައި މީހަކު މަރާލިޔަސް، މަންޒަރު ފެނުނު ދެ ފިރިހެނުން ނެތްނަމަ ކުށްވެރިޔާއަށް ދެވޭނީ ގާނޫނީ އަދަބެކެވެ.

ހެއްކާބެހޭ ގާނޫނުން ގެނައި މި ބަދަލަކީ މަރުގެ އަދަބު ކަނޑައެޅުމުގެ އުސޫލު ހަރުކަށިވެގެން ގޮސް އެތައް ބަޔަކު މަރުގެ އަދަބުން ރެކެވޭ ގޮތަކަށް އޮތް ބަދަލެކެވެ. ވަކި ޖިންސެއްގެ އަދި ވަކި އަދަދަދެއްގެ ބަޔަކަށް މަންޒަރު ނުފެންނަނީސް، މަރުގެ އަދަބު ނުދެވޭ ގޮތަށް އޮތުމަކީ އޭގެ ނާޖާއިޒް ފައިދާ ނަގާނެ ކަމެކެވެ.