ފޮތްދަބަސް ގުޑުވައެއް ނުލެވުނު، ޑޮކްޓަރުން ކަންބޮޑުވޭ!

ގްރޭޑް 5 ގައި ކިޔަވާ ކުއްޖެއްގެ ފޮތް ދަބަހުގައި ބައެއް ދުވަސް ދުވަހު ހަ ކިލޯގެ ބަރުދަން ހުންނަ ވާހަކަ ބުނެފިއްޔާ ގަބޫލު ކުރެވިދާނެ ހެއްޔެވެ؟ އެކަމަކު، ކައްޓާ ހިފައިގެން ގޮސް އިސްކަންދަރު ސްކޫލުގެ ގްރޭޑް 5 ގައި ކިޔަވާ ބައެއް ކުދިންގެ ފޮތްދަބަސް މިދިޔަ ބުރާސްފަތި ދުވަހު ކިރި އިރު ބައެއް ކުދިންގެ ފޮތް ދަބަހުގައި ފަސް 5-6 ކިލޯ ހުއްޓެވެ.

މިއީ ނިމުމެއް ނެތް ޝަކުވާއެކެވެ. ބައެއް ދަރިވަރުންގެ ބެލެނިވެރިން، އެ ކުދިން ގްރޭޑް 1 ގައި ކިޔަވަން ފެށީޢްސުރެ ފޮތްދަބަސް ބަރުވުމުގެ ޝަކުވާ ފަށަ އެވެ. އެކަމަކު ދަރިފުޅު ގްރޭޑް 10 ނިމޭއިރު ވެސް އެ ޝަކުވާ އަށް ނިމުމެއް، އަދި ހައްލެއް ވެސް ނާދެ އެވެ. ކުދިންގެ ޓެކްސްޓް ފޮތްތަކާއި މޮނިޓަރު ފޮތްތަކުގެ އިތުރުން ކްލާހަށް ބޭނުންވާ އިތުރު ސާމާނު ދަބަހަށް އަޅާލާއިރު އޭގެ ބަރުދަން އާންމުކޮށް ފަސް ކިލޯއިން މައްޗަށް އެބަ އަރަ އެވެ. އެހެންވެ ބައެއް ބެލެނިވެރިން މޮނީޓަރު ފޮތްތައް ވަކިކޮށްލައި ދެ ދަބަހަކަށް އަޅައިގެން ގެންދާތަން ވެސް ފެނެ އެވެ.

ބެލެނިވެރިންގެ ހާސް ޝަކުވާ

މި އަހަރުގެ ދިރާސީ އާ އަހަރުގެ ކިޔެވުން ފެށުމާ އެކު ވެސް ބެލެނިވެރިންގެ ކިބައިން އެންމެ ބޮޑަށް އިވެން ފެށި އެއް ޝަކުވާއަކީ މިއީ އެވެ. ބައެއް ބެލެނިވެރިން އެ މީހުންގެ ކަންބޮޑުވުންތައް އޮއްސާލީ ސޯޝަލް މީޑިއާގަ އެވެ. އެޑިއުކޭޝަން މިނިސްޓަރު ޑރ. އައިޝަތު އަލީ ޓެގް ކުރައްވައި ބެލެނިވެރިއަކު ކުރި ޕޯސްޓެއްގައި ބުނެފައި ވަނީ ކުއްޖާގެ ފޮތް ދަބަހުގެ ބަރުދަން ފަސް ކިލޯ އިން މަތީގައި އެބަ ހުރި ކަމަށާއި މި ބަރު ދަބަސް ހިފައިގެން ސްކޫލުގެ ސިޑިން މައްޗަށް އަރަން ޖެހޭ ކަމަށެވެ.

"ސްކޫލުގައި ލޮކަރެެއް ބެހެއްޓެން ވެސް ނެތީތޯ،" އޭނާ ސުވާލުކޮށްފައިވެ އެވެ.

"މިހާރު"ގެ ނޫސްވެރިން ދަބަހުގެ ބަރުދަން ބެލުމަށް އަމީނިއްޔާ ސްކޫލު ސަރަހައްދުގައި ތިބެ، ފޮތްދަބަސްތައް ކިރިއިރު މަދު ދަބަހެއް ނޫނީ ފަސް ކިލޯ އިން ތިރިއެއް ނޫނެވެ. ބައެއް ބެލެނިވެރިން ބުނަނީ މިއީ އާންމު ކަންބޮޑުވުމެއް ކަމަށެވެ. އަދި ހައްލެއް ނެތް މައްސަލައެއް ކަމަށެވެ.

"އަޅުގަނޑުގެ ދަރިފުޅު މިދިޔަ އަހަރު ވެސް މި އަޅުވައިގެން ކޮންމެ ދުވަހަކު ހަތަރު ވަނަ ބުރި އަށް އަރަން ޖެހުނު،" ބަރު ފޮތްދަބަސް ދައްކާލަމުން ބެލެނިވެރިޔަކު ބުންޏެވެ.

އަމީނިއްޔާ ސްކޫލުގެ ގްރޭޑް ތިނެއްގައި ކިޔަވަމުން އަންނަ ކުއްޖެއްގެ ބެލެނިވެރިއަކު ބުނީ ކޮންމެ ދުވަހަކު ވެސް އޭނާގެ ދަރިފުޅުގެ ފޮތް ދަބަސް ހަމަ އެހާ ބަރު ކަމަށެވެ. ދަރިފުޅު ގެއަށް ގޮސް ބުރަކަށީގައި ރިއްސާތީ އެކަމުގެ ޝަކުވާ ކުރާ ކަމަށް ވެސް އޭނާ ބުންޏެވެ. މި ޝަކުވާތައް ބޮޑުވެ ދަރިފުޅުގެ ބުރަކަށީގެ ވޭނަށް ލުޔެއް ހޯދައިދޭން ބެލެނިވެރިޔާ ގެނައި ބަދަލަކީ ބައެއް ފޮތްތައް ބެކްޕެކަށް އެޅުމަށް ފަހު، ކުދި ފޮތްތައް ސައިޑް ބޭގަކަށް އެޅުމެވެ.

އެ ދުވަހު ދަރިފުޅު ސްކޫލަށް ލާން ގޮސް ހުރިއިރު ބެކްޕެކްގެ އިތުރަށް ކުއްޖާގެ ފޮތްތައް އަޅާފައިވާ އިތުރު ދެ ސައިޑް ބޭގް އޭނާގެ އަތުގައި އޮތެވެ.

"ގްރޭޑް ތިނެއްގެ ކުއްޖަކާ އަޅާބަލާއިރު ދަބަސް މާ ބަރު. ބައެއް ދުވަސް ދުވަހު ބުނާނެ ވަރަށް ބަރު ވާހަކަ. ތަދުވާ ވާހަކަ."

މީގެ އެތައް އަހަރެއް ކުރިން ކްލާސް ރޫމާ ހަމައަށް ބެލެނިވެރިޔާ ދަރިފުޅު ގޮވައިގެން، ފޮތް ދަބަސް ހިފައިގެން ދިއުމުން ކްލާސް ރޫމުން ޓީޗަރުން ކުދިންނާ ހަވާލުވި ނަމަވެސް މިހާރު އަމަލުކުރަނީ އެގޮތަކަށް ނޫނެވެ. ސްކޫލުގެ މައި ގޭޓާ ހިސާބުން ފޮތް ދަބަހާ ހަވާލުވާން ޖެހެނީ ކުދިންނެވެ. ބެލެނިވެރިންނަށް ސްކޫލުގެ އެތެރެއަކަށް ނުވަދެވެ އެވެ.

މިގޮތަށް ސްކޫލަށް ގެންދިއުމުން ކުޑަކުޑަ ކުދިން އެ ކުދިންނަށް ވުރެ ބޮޑެތި ދަބަސްތައް ކޮނޑުގައި އަޅުވާލައިގެން އެތައް އިރަކު ހޯލުގައި ސަފު ހަދައިގެން ތިބެން ޖެހެ އެވެ. އާންމުކޮށް އެ ކުދިން ކްލާހަށް ގެންދަނީ މިގޮތަށް އެތައް އިރަކު ބޭތިއްބުމަށް ފަހު، ސިޑިންނެވެ. އަދި މި އަހަރުގެ ކިޔެވުން ފެށުނު އިރު ދަރިވަރުންގެ ޓެމްޕަރޭޗާ ބަލަން ޖެހޭތީ ދަރިވަރުން ބަރު ދަބަސްތަކާ އެކު ސްކޫލުގެ ބޭރުގައި ވެސް ކިޔޫގައި ތިބެން ޖެހެ އެވެ.

މިއީ ހަމައެކަނި ދަށް ގްރޭޑްތަކަށް އެކަނި އޮތް މައްސަލައެއް ނޫނެވެ. ގްރޭޑް އަށެއްގައި ކިޔަވަމުން އަންނަ ކުއްޖެއްގެ ބެލެނިވެރިއަކު ވެސް ހަމަ މި ކަންބޮޑުވުންތައް ހިއްސާކުރި އެވެ.

"ސްކޫލާ ހިސާބަށް ދެވެންދެން ފޮތް ދަބަސް މި ހިފަނީ އަހަރެން [ބެލެނިވެރިޔާ]. އަހަންނަށް ވެސް އެހާ ވަރުވޭ އެ ދަބަސް ކޮނޑުގަ އަޅުވައިގެންދާން ވީމަ. އަދި ދަރިފުޅަށް ކިހާ ވަރެއް ވާނެ. އޭނާ ކޮންމެ ދުވަހަކު ސްކޫލަށް ގޮސް، ހަތަރުވަނަ ބުރިއަށް މި އަހަރަނީ ހަތް ވަރަކަށް ކިލޯގެ ދަބަހެއް ކޮނޑުގަ އަޅުވައިގެން." ގްރޭޑް 8 ގައި ކިޔަވަމުން އަންނަ ދަރިވަރެއްގެ ބެލެނިވެރިއަކު ބުންޏެވެ.

އޭނާ ބުނި ގޮތުގައި ފޮތްދަބަސް ބަރުވެގެން ބެލެނިވެރިން ޝަކުވާކުރުމުން ސްކޫލުގައި ލޮކަރެއް ވެސް ބެހެއްޓި އެވެ. އެއީ ޓެކްސްޓް ފޮތްތައް އެތަނުގައި ބެހެއްޓުމަށެވެ. އެކަމަކު ކޮންމެ ދުވަހަކު ހޯމްވޯކް ދޭތީ އެ ފިލާވަޅުތައް ގެއަށް ގޮސް ނިންމާއިރު ޓެކްސްޓް ފޮތްތައް ވެސް ބޭނުންވާތީ ލޮކަރުގައި ފޮތްތައް ނުބެހެއްޓޭ ކަމަށް ވެސް ބުންޏެވެ.

"ލޮކަރަކީ ހައްލެއް ނޫން. އެ ވަރަށް ހޯމްވޯކް ދެންޏާ ފިލާވަޅު ނިންމަން ފޮތްތައް ބޭނުންވާނެތާ. ލޮކަރުގަ ފޮތް ބަހައްޓަންޏާ ދެން އޮތް ހައްލަކީ ގޭގައި ނިންމަން ފިލާވަޅު ނުދިނުން."

ބަރު ފޮތްދަބަސްތަކުން ސިއްހީ މައްސަލަތައް ގިނަ

ބަރު ފޮތް ދަބަހެއް ކޮނޑުގައި އަޅުވައިގެން ތިނެއް ނުވަތަ ހަތަރު ވަނަ ބުރިއަށް ކޮންމެ ދުވަހަކު ކުދިން އަރާއިރު ހެދި ބޮޑުވަމުން އަންނަ ކުދިންނަށް ވެސް ދިމާވެދާނެ ސިއްހީ މައްސަލަތަކެއް ކަމަށް ޑޮކްޓަރުން ވިދާޅުވެ އެވެ.

ކަށީގެ ދިވެހި ޑޮކްޓަރަކު ވިދާޅުވީ ކުދިންގެ ބޮޑީ ވެއިޓަށް ވުރެ ބުރަކަަށީގައި ބަރު ދަބަސް އަޅުވާ ނަމަ، އެ ކުދިންގެ ހެދި ބޮޑުވުމާއި ބުރަކައްޓާއި ކަނދުރާ އަދި މޭމަތީގެ ކާވް އާ ގުޅިފައިވާ ހިސާބަށް މައްސަލަތައް ދިމާވާ ކަމަށް ދިރާސާތަކުން ދައްކާ ކަމަށެވެ.

އޭނާ ވިދާޅުވި ގޮތުގައި މީހަކު އެންމެ ބަރު އެއްޗެއް އުފުލަން ވާނީ އެ މީހެއްގެ ނުވަތަ ކުއްޖެއްގެ ބަރުދަނުގެ 10 ޕަސެންޓަށް ވާވަރުގެ އެއްޗެކެވެ. ފަސް ހަ ކިލޯގެ ފޮތް ދަބަސް އުފުލާ ދަރިވަރުންގެ އާންމު ބަރުދަނަކީ 20-25 ކިލޯ ކަމަށް ވާ ނަމަ މިހާރު އެ އުފުލަނީ މާ ބަރު ފޮތްދަބަސްތަކެކެވެ.

"މިގޮތަށް ބަރު އެއްޗެހި އުފުލީމަ މައިގަނޑު ގޮތެއްގައި މަސްގަނޑާއި ހަށިގަނޑާ ގުޅޭ މައްސަލަތައް މި ދިމާވަނީ. ކުއްޖާ އަވަހަށް ވަރުބަލިވުމާއި ކަދުރާ މައްޗަށް އުނދަގޫވުމާއި ކޮނޑު މައްޗަށް އުނދަގޫ ވެދާނެ." ޑޮކްޓަރު ވިދާޅުވި އެވެ.

ޑޮކްޓަރު ވިދާޅުވި ގޮތުގައި ފޮތްދަބަސް ބަރުކޮށް އުފުލުމުން ބުރަކަށީގައި ރިއްސާތީ ޑޮކްޓަރަށް ދެއްކުމަށް ވެސް ގިނަ ކުދިންތަކެއް ދެ އެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި ފިރިހެން ކުދިންނަށް ވުރެ ގިނައީ އަންހެން ކުދިން ކަމަށް އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ. އެ މައްސަލަ އަންހެން ކުދިންނަށް ދިމާވާލެއް އިތުރުވަނީ ކީއްވެކަމެއް ނޭނގެ އެވެ.

އެކަމަކު ކުދިންގެ ބުރަކަށީގައި ރިއްސާތީ ޑޮކްޓަރަށް ދެއްކުމުން، އެ ކުދިންގެ ދަބަހުގެ ލޯޑް ދަށްކުރަން އެންގުމަށް ފަހު ހަފްތާއެއް ފަހުން ބެލުމުން، އެ ކުދިންނަށް ދިމާވާ އުނދަގޫތައް މަދުކަން ފާހަގަކުރެވޭ ކަމަށް ވެސް ޑޮކްޓަރު ވިދާޅުވެ އެވެ.

"ރާއްޖޭގައި ނެތް މިކަހަލަ ކަމާ ގުޅިގެން ދިރާސާއެއް ވެސް ހެދިފައެއް. އެހެންވީމަ މިއީ ސީދާ ކޮން ކަމެއްގެ ސަބަބުން ދިމާވާ ކަމެކޭ ބުނަން އުނދަގޫވޭ. އެކަމަކު ޑޮކްޓަރަށް ދައްކަން އަންނަ ކުދިންގެ ދަބަސް ލުއިކުރަން އަންގައިފައި އެ ކުދިންނަށް އުނދަގޫ ކުޑަވޭތޯ ބެލުމުން އިމްޕްރޫވްވާކަން ފާހަގަކުރެވިފަ އެބަހުރި."

ޑޮކްޓަރު ވިދާޅުވި ގޮތުގައި މި އުނގޫތަކަކީ ކުއްޖާ ބޮޑުވުމުން ވެސް ވެދާނެ އުނދަގޫތަކެކެވެ. މައިބަދަ ހެދިބޮޑުވާއިރު ޕިޒިކަލް ސްޓްރެސްގެ ލޯޑު ވެސް އާދެ އެވެ.

"އެހާ ލޯޑު ބޮޑު އެއްޗެއް ގިނައިރު ހިފައިގެން ހުރެ ސިނޑިން މައްޗަށް އަރާއިރު މައްސަލަތައް ދިމާވާނެ. މިހާރު މޭމަތީގެ މަސްތަކަށް ތަދުވެ ކާވްއަށް ބަދަލެއް އަތުވެއްޖެ ނަމަ، ނޭވާލަން އުނދަގޫވާ މައްސަލަތައް ދިމާވެދާނެ. އެކަހަލަ މައްސަލައެއްގަ އަދި ކުއްޖަކު ނާދެ. އެކަމަކު ބެކްޕެއިން އާއި ކޮނޑުގައި ރިއްސާތީ އަންނަ ކުދިން ވަރަށް ގިނަ." ޑޮކްޓަރު ވިދާޅުވި އެވެ.

ހައްލަކީ ޑިޖިޓަލް ކުރުން

ސްކޫލު ކުދިންގެ ފޮތް ދަބަސް ލުއި ކުރެވެން އޮތް ގޮތަކީ ފޮތްތައް ޑިޖިޓަލްކުރުން ކަމަށް ބެލެނިވެރިން ގަބޫލުކުރެ އެވެ. އެކަމަކު މި ވަގުތު ފޮތްބައި ޑިޖިޓަލްކޮށްފައި ވަނީ ހަމައެކަނި ގްރޭޑް 9-11 އަށް ކިޔަވަމުން އަންނަ ދަރިވަރުންގެ އެކަންޏެވެ. އެ ކުދިންގެ ލޯކަލް މާއްދާތައް ފިޔަވައި ހުރިހާ މާއްދާތަކެއް ޑިޖިޓަލްކޮށްފައިވާ ކަމަށް އެޑިއުކޭޝަން މިނިސްޓްރީން ބުނެފައިވެ އެވެ.

އިތުރު ގްރޭޑްތަކުގެ ފޮތް ދަބަސް އަދިވެސް ބަރުވެގެން ބެލެނިވެރިން ކުރާ ޝަކުވާއަށް ހައްލެއް ހޯދުމަށް މަސައްކަތެއް ކުރޭތޯ ސުވާލުކުރުމުން މިނިސްޓްރީގެ ސްޓޭޓް މިނިސްޓަރު ޑރ. އަބްދުﷲ ރަޝީދު "މިހާރު" ވިދާޅުވީ އިތުރު ގްރޭޑްތަކުގެ ފޮތްތައް ރިވައިޒް ކުރުމުގެ މަސައްކަތް ކުރަމުން އަންނަ ކަމަށެވެ.

"އަޅުގަނޑުމެން ފޮތްތައް ރިވައިޒް ކުރުމުގެ މަސައްކަތް ކުރަމުން މިދަނީ. ރިވައިޒް ކުރީމަ މިހާރަށް ވުރެ ކޮންޓެންޓް މަދުވާނެ. ފޮތްތައް ވެސް ކުޑަވާނެ،" އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ.

ހުރިހާ ގްރޭޑެއްގެ ފޮތްތައް ރިވައިޒްކުރުމުގެ މަސައްކަތް ކުރަމުން އައި ނަމަވެސް އެ މަސައްކަތް ނިމޭ ސީދާ ތާރީހެއް ވިިދާޅެއް ނުވެ އެވެ. އެހެންވެ، ފޮތް ދަބަސް ބަރުވުމުގެ މައްސަލައަށް ވެސް ހައްލެއް ލިބޭނީ ކޮން އިރަކު ކަމެއް ނޭނގެ އެވެ.

ފޮތްދަބަސް ބަރުވުމުގެ މައްސަލައަކީ ސްކޫލުތަކުގެ ޕްރިންސިޕަލުން ވެސް ހިތާމައާ އެކު ފާހަގަކުރާ މައްސަލައެކެވެ. ބައެއް ޕްރިންސިޕަލުންނާ އެ ޝަކުވާ ބެލެނިވެރިން އަބަދު ވެސް ކުރެ އެވެ. އެއަށް ދޭނެ ޖަވާބެއް ޕްރިންސިޕަލުންނާއި ޓީޗަރުންގެ ނޯވެ އެވެ.

"އަޅުގަނޑުގެ ދަރިފުޅު ވެސް އަބަދު ޝަކުވާ ކުރޭ ފޮތްތައް ބަރުކަމުން. އަޅުގަނޑުގެ ވެސް ޝަކުވާ އެކަމުގައި އެބައޮތް ބެލެނިވެރިއެއްގެ ހައިސިއްޔަތުން،" މާލޭ ސްކޫލެއްގެ ޕްރިންސިޕަލަކު ވިދާޅުވި އެވެ.