މުހައްމަދު މި ހިންގަނީ ދިވެހި މަސްވެރިންގެ ބުޅި ފެކްޓަރީ

ދޮށީގެ މަސްވެރިކަމުގައި ދުނިޔޭގައި ދެވަނައެއް ނެތް ދިވެހި މަސްވެރިންނަށް މަހެއްގެ މައްޗަށް އެތައް ހާސް ބުޅިއެއް ގދ. ފަރެސްމާތޮޑާގެ މި ކަނބުރުގެއިން ސަޕްލައިކުރެ އެވެ. އެ އަތޮޅުން ބޭރަށް ސަޕްލައި ފުޅާވެ މި ކަނބުރުގެއިން އެތަނުގެ ވެރިޔާ މުހައްމަދު މަނިކުގެ ފާޑުވެރިކަމުގައި ޖަހާފައިވާ ބުޅިތަކުން ރާއްޖޭގެ އެކި ހިސާބުން ކޮންމެ ދުވަހަކު އެތައް ހާސް މަހެއް އެ ދަނީ ބާނަމުންނެވެ.

އެކަމަކު މި މަސައްކަތުގައި މިއަދު އެ ހުރި ފަހުރުވެރި މަގާމާ ހިސާބަށް އާދެވުނީ ކުއްލިއަކަށް ނޫނެވެ.

އޭނާގެ އުމުރުން އެންމެ ހަތް އަހަރުގައި ޕޯލިއޯ ޖެހި، ހިނގާބިނގާވެ އުޅެން ޖެހުނީ އަސާއެއްގެ އެހީގަ އެވެ. މިހާރު އުމުރުން 64 އަހަރުގެ މުހައްމަދު މަނިކަށް އާމްދަނީ ހޯދޭނެ ފުރުސަތެއް އޭނާ ބޮޑުވެގެން އައި ދުވަސްވަރު މަދެވެ. މިއަދު އޭނާގެ މުޅި ދިރިއުޅުން އެކަމަކަށް ބިނާވާ މަސައްކަތް ދަސްކޮށްދޭން އުމުރުން އެންމެ 11 އަހަރުގައި އަތުގައި ހިފައިގެން ގޮސް އޭނާގެ މަންމަ ވެއްދީ އޭރު އެ ސަރަހައްދުގެ އެންމެ މަޝްހޫރު ކަނބުރުވެރިޔާ މުހައްމަދު އަލީގެ ކަނބުރުގެޔަށެވެ.

އެ ކަނބުރުގެއިން ހުޅުވުނީ ދިރިއުޅުމުގެ ދޮރެވެ.

މިކަމުގެ ފެށުމާ ހަމައަށް ހަނދާންތައް ގެންގޮސް މުހައްމަދު ބުނީ ކަނބުރުގެޔަށް ގެންދިއުމުން އެއީ އޭނާއަށް ކުރެވޭނެ ކަމެއް ނޫނޭ އޭރު ބުނި ކަމަށެވެ. އެކަމަކު އެ ބަސް ވީ އޭނާއަށް މަސައްކަތް ފުރިހަމައަށް ދަސްކުރަން ލިބުނު އެންމެ ބޮޑު ހިތްވަރަށެވެ.

"ކުޑަކޮށް ދެރަ ވެސްވި. އޭރު އުމުރުން ވާނީ 11 ވަރަކަށް އަހަރު. ބޭބެ [މުހައްމަދު އަލީ] ބުނީ މަސައްކަތް ކުރާކަށް ނޭނގޭނެއޭ. ކުޅޭށޭ އެނގޭނީ،" އޭނާ ބުންޏެވެ.

އެންމެ ފުރަތަމަ އޭނާއާ ހަވާލުކުރީ، ލަކުޑިގަނޑެއްގައި ބޮޅެއް ކުރަހާފައި އެތެރޭގައި ނަރުތަކެއް ޖަހާށެވެ. އެކަން އޭނާ ލައްވައި ކޮންމެ ދުވަހަކު ކުރުވި އެވެ. ދުވަހަކަށް ވުރެ ދުވަހެއް، ނަރު ޖަހަންޖެހޭ އަދަދު ދިޔައީ އިތުރު ކުރަމުންނެވެ.

"އެހެންވީމާ މި އެނގުނީ، އޭނަ އެ އުޅުނީ އަޅުގަނޑު ފޫހި ނުވާގޮތަށް އެކަން ދަސްކޮށްދޭންކަން. ކުޑަކުއްޖަކަށްވީމާ، މާބޮޑު މަސައްކަތެއް ހަވާލު ކޮށްގެން ނުކުރެވޭނެތާ. ހަމައެބުނާހެން، ކަނބުރުގޭގައި ބޭނުންކުރާ ސާމާނު ބޭނުންކޮށްގެން ކުޅުވީ،" އޭނާ ބުންޏެވެ.

ފަހުން ފަހުން އައިސް، ބޭނުންކުރާ އާލާތްތަކަށް ހޭނި، އެ ބޭނުންކުރަން އެނގުމުން ކަނބުރު ގެއިން ކުރާ ހުރިހާ ކަމެއް ވެސް ދަސްކޮށްދިނެވެ. ކަބުރުވެރިކަން ފުރިހަމައަށް ދަސްކޮށް އަމިއްލައަށް މަސައްކަތްކުރަން ފެށީ އުމުރުން 18 އަހަރުން ފެށިގެންނެވެ. އެކަމަކު އަމިއްލަ ތަނެއް ހެދުމުގެ ކުރިން ވެސް އުމުރުން 13 އަހަރުގައި އޭނާ ބުޅި ހަދައި އެ ވިއްކަން ފެށި އެވެ.

ކަނބުރުގެއިން ގިރުނބާއަށް ދޮންކޮށްގެން ތަޅައިގެން ހަދާ ހުރިހާ އެއްޗެއް ވަރަށް ފުރިހަމައަށް އޭނާ ދަސްކުރި އެވެ. ކަތިވަޅި، ފުރޯ އަދި ވަޅި ފަދަ ހުރިހާ އެއްޗެއް އޭނާ ހަދަ އެވެ. އޭނާ ބުޅި ހަދަން ފެށީ އޭގެ ދެތިން އަހަރު ފަހުންނެވެ.

ރާއްޖޭގެ މަސްވެރިން ގެންގުޅުނު ބުޅިތަކަށް އައި ބަދަލުތައް އޭނާއަށް ވަރަށް ގާތުން ފެނުނެވެ. ހަދާ ބުޅިއަށް ބަދަލު ގެންނަނީ، އެ ބޭނުންކޮށް އޭގެ ނަތީޖާ ވެސް ބަލައިފަ އެވެ. އަދި މީހުންގެ މެދުގައި އެންމެ މަގްބޫލު ބުޅިތައް ބަލައިގެން އެތަކެތި އުފައްދަން ފެށި އެވެ.

އެންމެ ފުރަތަމަ ރާއްޖޭގެ މަސްވެރިން ބޭނުންކުރީ އަރަބި އަކުރު "ޔާ" އިންނަ ގޮތަށް ހަދާ ބުޅި އެކެވެ. ފަހުން އެ ބުޅި ބަދަލުވީ ސަތޯ ބުޅިއަށެވެ. އެއީ ޖަޕާނު ބުޅި އެވެ. މިހާރު މަސްވެރިންގެ މެދުގައި އެންމެ މަގުބޫލީ، ހަވާއީ ބުޅި އެވެ.

ބުޅި ހެދުމުގެ މަސައްކަތް ކުރި ނަމަވެސް، އޭނާ ވަނީ އެހެން ވަޒީފާތައް ވެސް އަދާކޮށްފަ އެވެ. އެސްޓީއޯގެ މެނޭޖަރެއްގެ ވަޒީފާ ނުވަ އަހަރު ވަންދެން އަދާކުރި އެވެ. އޭގެ ކުރިން 70 ގެ ދުވަސް ވަރު އޭނާ ވަނީ ރަށުގެ ކާތިބުކަމާއި ސްކޫލުގެ ޓީޗަރެއްގެ ވަޒީފާ ވެސް އަދާކުރި އެވެ. އޭނާ 19 ވަނަ އަހަރު ވަންދެން ވަޒީފާތަކުގައި އުޅުނަސް، ކަނބުރުގޭގެ މަސައްކަތް ހުއްޓައެއް ނުލަ އެވެ.

މުހައްމަދު ބުނީ، ކުރިއާ މިހާރާ އެ މަސައްކަތް ކުރުމުގައި ވެސް ވަރަށް ބޮޑަށް ތަފާތު ކަމަށެވެ. އެންމެ ފުރަތަމަ ބުޅި ހެދުމުގެ މަސައްކަތަކީ ވެސް ކަނބުރުވެރިކަމުގެ އެހެން ހުރިހާ މަސައްކަތެކޭ އެއްގޮތަށް ބުރަ، ކަވި މަސައްކަތެކެވެ. އޭރު އެކަން ކުރީ ފީރުން ގާނައިގެން މަރުތޭލުން ތަޅައިގެންނެވެ. މިހާރު އެކަން ކުރަން ބޭނުން ކުރަނީ ލޭތު މެޝިނާއި ގްރޭންޑަރު ފަދަ ތަކެތީގެ އެހީގަ އެވެ. އެހެންވެ، މަސައްކަތް ވެސް ވަނީ ވަރަށް ބޮޑަށް ލުއިވެ، އަވަސް ވެފަ އެވެ. ކުރިން ދުވާލަކަށް ނިންމާލެވެނީ ފަންސަވީހަކަށް ބުޅި އެވެ. އެކަމަކު މިހާރު އެ އަދަދު ވަނީ 300 އަށް އަރައިފަ އެވެ.

ކުރިން ފަރެސްމާތޮޑާއަކީ ކަނބުރުވެރި ރަށެކެވެ. އެހެންވެ، ފުރަތަމަ މަސައްކަތް ފެށި އިރު އެ މަސައްކަތުގައި އެރަށުގެ ގިނަ ކަނބުރުވެރިން އުޅުނެވެ. އެކަމަކު މިހާރު އެ މަސައްކަތް ކުރަނީ މުހައްމަދު އެކަންޏެވެ. މަސްވެރިންގެ ޑިމާންޑު ބޮޑުވެ، އެވްރެޖުކޮށް މަހެއްގެ މައްޗަށް 5،000 ބުޅި ހަދަން ޖެހެ އެވެ. އެކަމަކު ބައެއް މަސްމަހު އެއަށް ވުރެ އިތުރަށް ވެސް ބުޅި ހަދަން ޖެހެ އެވެ. މިއިން ކޮންމެ ބުޅިއެއްގެ އަގަކީ 12-15ރ. އާ ދެމެދުގެ އަގެކެވެ.

"ހަމަ އޮންނަނީ އެ މަސައްކަތް ނުކުރެވިފައި. އެވްރެޖުކޮށް މަހެއްގެ މައްޗަށް އެބަ ލިބޭ 80،000ރ. އަޅުގަނޑަށް ލިބޭ އެއްޗަކުން ދިރިއުޅުމުގެ ކަންކަން މި ހަމަޖައްސަނީ،" އޭނާ ބުންޏެވެ.

އެ މަސައްކަތުގައި އޭނާގެ ހަތަރު ދަރިންގެ ތެރެއިން އެއް ދަރިއަކު އުޅެ އެވެ. އެކަމަކު، އެކަމާ ހުސްވެގެން، އެއްވެސް ދަރިއަކު ނުހުރެ އެވެ. އެކަމަކު މުހައްމަދަށް މާ ބޮޑަށް ބާރު ބޮޑުވެއްޖިއްޔާ، އެކަމުގައި އެހީވެދެ އެވެ.

ހުވަދު އަތޮޅުގައި ވެސް އެ މަސައްކަތުގައި އުޅެނީ މަދު މީހެކެވެ. އެހެންވެ މުހައްމަދު ގާތުން މަސައްކަތް ދަސްކޮށްގެން އެ އަތޮޅު އެހެން ރަށްރަށު މީހުން ވެސް އެމަސައްކަތް ކުރެ އެވެ.

ކުރިން ބުޅި ހަދަނީ، ދަގަނޑު ކީހައިގެން ނަމަވެސް މިހާރު ބުޅި ހަދަނީ ކޮންކްރީޓް މޮހޮރު ބޭނުންކޮށްގެންނެވެ. ވަކި ގޮތަކަށް މޮހޮރު ހޫނުކޮށްގެން، އެއަށް ގެންނަން ޖެހޭ ބަދަލުތައް ގެނެސް، އޭގެ މައްޗަށް ތިމަރަ އަޅަނީ އެވެ. ބުޅި އެއްގޮތަކަށް، އެއް ސައިޒަކަށް ބެހެއްޓުމަށްޓަކައި އެކަމަށް ހާއްސަ ތައްގަނޑެއް އަމިއްލައަށް ހަދައިގެން ގެންގުޅެ އެވެ. އެހެންވެ، އޭނާ ހަދާ ހުރިހާ ބުޅިއެއް ވެސް ހުންނާނީ އެއްގޮތަކަށެވެ.

މުހައްމަދު ބުނީ، އެ މަސައްކަތް ކުރުމުގައި ބިދޭސީއެއްގެ އެހީތެރިކަން މިހާރު ހޯދި ނަމަވެސް، ފަންވަރު ޖެހުމުގެ މަސައްކަތް ކުރަނީ އޭނާގެ އަންހެނުން ލައްވާ ކަމަށެވެ. ފަންވަރު ޖެހުން ފިޔަވައި އެހެން ހުރިހާ ކަމެއް އޭނާއަށް ކުރެވެ އެވެ.

މި މަސައްކަތުގައި އޭނާއަށް ލިބޭ އެންމެ ބޮޑު ހިތްހަމަޖެހުމަކީ މަސްވެރިންގެ އިތުރުބާރެވެ. މުހައްމަދު ބުނީ މިހާރު ވެސް 63 ދޯންޏަކަށް ބުޅި ފޯރުކޮށްދެމުން އަންނައިރު ބުޅިއަކާ ގުޅޭ ގޮތުން ޝަކުވާއެއް އަންނަނީ މަދު ފަހަރަކު ކަމަށެވެ. އޭނާ ހަދާ ބުޅީގެ މާކެޓު އޮތީ ހުވަދު އަތޮޅުގައި އެކަންޏެއް ނޫނެވެ. ޅ. އަތޮޅާއި އއ. އަތޮޅާއި ލ. އަތޮޅަށް ވެސް އޭނާ ބުޅި ފޮނުވަ އެވެ. އޭނާގެ ބުޅިއަކީ މަސްވެރިކަމަށް އެންމެ މަޝްހޫރު ހުރިހާ ރަށަކަށް ވެސް މަޝްހޫރު ބުޅި އެކެވެ.

"މަސްވެރިންގެ މެދުގައި ވަރަށް މަގުބޫލު. މިހާރު ވެސް ވަރަށް ގިނަ މަސްވެރިން އެބަ ގުޅާ އަޅުގަނޑަށް ތައްޔާރު ނުކުރެވިގެން. ބުޅި ފޮނުވަން ފަށައިފިއްޔާ އަޅުގަނޑު އެ މީހަކަށް ބުޅި އަބަދުވެސް ފޮނުވަދޭނަން،" އޭނާ ބުންޏެވެ.

އޭނާ ބުޅި ސަޕްލައި ކުރާ މީހުންނަށް އޮންނަ އެންމެ ބޮޑު ޔަގީންކަމަކީ، އެއްވެސް ދަތިކަމެއް ނެތި ބުޅި ލިބުން ކަމަށެވެ. އެ މަސައްކަތް ކުރާތާ ފަންސާހަކަށް އަހަރުވީ އިރު، އަދިވެސް އެންމެ ކުރިއެކޭ އެއްގޮތަށް މަސައްކަތުގައި ކުރިއަށް ދިއުމަކީ މުހައްމަދުގެ އަމާޒެވެ.

"އާމްދަނީ ހޯދަން ކުޑައިރުއްސުރެ ކުރި މަސައްކަތަކަށްވާތީ ހަމަ ހިތަށް އެރީ މިކަން ކުރެވޭހާ އިރަކު ހުއްޓައެއް ނުލާނަމޭ. އެ މޮޓޯގައި މިހުރީ،" އޭނާ ބުންޏެވެ.