ޓީޗަރުކަން ކިޔަވާނެ މީހުނެއް ނުވޭ، ކީއްވެ؟

މަސައްކަތުގެ މުހިއްމުކަން ކިތައްމެ ބޮޑު ނަމަވެސް ފާއިތުވި އަހަރުތަކުގައި ޓީޗަރުންނަށް ދިން ސަމާލުކަން ވަރަށް ކުޑަ އެވެ. ރާއްޖޭގެ ތައުލީމީ ދާއިރާއިން މިހާރު މި ފެންނަނީ އޭގެ ނަތީޖާ އެވެ. އެ ދާއިރާއަށް އަލަށް ވަންނަ ދިވެހީންގެ އަދަދު އެއް އަހަރުން އަނެއް އަހަރަށް މަދުވަމުންދާއިރު، ޖީލެއް ތަރުބިއްޔަތު ކުރުމުގެ ބޮޑު ޒިންމާގައި ބިދޭސީންނަށް ބަރޯސާވާން މި ވަނީ މަޖުބޫރުވެފަ އެވެ.

އެ ކަންބޮޑުވުންތައް ރައީސް އިބްރާހިމް މުހައްމަދު ސޯލިހު ފާޅުކުރެއްވުމުން ކަމުގެ ސީރިއަސްކަން އެނގިގެން ދިޔަ އެވެ.

އޭ ލެވެލްގައި ރާއްޖޭގެ ގަދަ 10 ގައި ހިމެނުނު ދަރިވަރުންނަށް އެވޯޑު ދިނުމަށް މިދިޔަ އާދިއްތަ ދުވަހުގެ ރޭ ބޭއްވި ރަސްމިއްޔާތުގައި ރައީސް ވިދާޅުވީ ވަގުތީ ޓީޗަރުންގެ އަދަދު އެއް ދުވަހުން އަނެއް ދުވަހަށް އިތުރުވަމުންދާ ކަމަށެވެ. އެކަމަށް މިހާރު މަސައްކަތް ނުކޮށްފިނަމަ ދާއިރާއަށް ބޭނުންވާ ދިވެހިން ނުލިބިދާނެ ކަމުގެ ނުރައްކަލުގެ ރަނގަބީލު އެ މަނިކުފާނު ޖެއްސެވި އެވެ.

"މިކަމަށް އަވަސް ހައްލެއް ހޯދަން މަސައްކަތް ނުކޮށްފި ނަމަ ތައުލީމީ ދާއިރާއަށް ބޭނުންވާ މުދައްރިސުންނާއި ތައުލީމީ މަންހަޖު ތަރައްގީ ކުރާނެ މީހުން އަދި ޕްރިންސިޕަލުން ރާއްޖެއިން ނުލިބުމުގެ ބިރު ވަރަށް ބޮޑު،" ތާޖުއްދީން ސްކޫލުގައި ބޭއްވި ރަސްމިއްޔާތުގައި ރައީސް ވިދާޅުވި އެވެ.

"މިކަން މިގޮތަށް ދޫކޮށްލެވިއްޖެނަމަ އަޅުގަނޑުމެންގެ ކުރިމަގުގެ ޖީލަކީ އިލްމީ ގޮތުންނާއި ވިސްނުމުގެ ގޮތުންނާއި ފަންނީ ގޮތުން އަޅުގަނޑުމެން މި ބޭނުންވާ ފަދަ އީޖާދީ ވިސްނުމުގެ އަހުލުވެރި ބަޔަކަށް ނުވުމަކީ ވަރަށް އެކަށީގެންވާ ކަމެއް."

ސަރުކާރުގެ 213 ސްކޫލުގައި 6،498 ދާއިމީ ދިވެހި ޓީޗަރުން އަދި ބިދޭސީ 1،730 ޓީޗަރުން މަސައްކަތް ކުރެ އެވެ. ވަގުތީ ޓީޗަރުންގެ ގޮތުގައި 891 ޓީޗަރުންނާ އެކު ޖުމްލަ 9،119 ޓީޗަރުން މި ވަގުތު އެބަތިއްބެވެ.

ތައުލީމީ ދާއިރާއަށް ލޯބިކުރާ މީހުންގެ އެންމެ ބޮޑު ކަންބޮޑުވުމަކީ ވެސް މަތީ ސާނަވީ ނިންމުމަށްފަހު ރަނގަޅު ފާހެއް ހޯދައިގެން އެހެން ދާއިރާތަކަށް ދާ ދަރިވަރުން އަޅާ ބަލާފައި ޓީޗިން ފަދަ ދާއިރާތަކަށް ވަންނަ ދަރިވަރުންގެ އަދަދު މަދުވުމެވެ. އެކަން އެންމެ ރަނގަޅަށް ތަޖުރިބާ ކުރެވުނު އެއް ބޭފުޅަކީ ސީއެޗްއެސްއީގެ ޕްރިންސިޕަލް އައިޝަތު ސޮފޫރާ އެވެ.

ބޭރު ގައުމަކުން ޓީޗިންގެ ސްކޮލަޝިޕްތަކަކަށް ހުޅުވާލާފައި އޮތުމުން އެ ސްކޫލުގެ 500 އަށްވުރެ ގިނަ ދަރިވަރުންނަށް އެކަން ހިއްސާކުރަން ބޭއްވި ބައްދަލުވުމެއްގައި، ޓީޗިންނަށް ދިއުމަށް ޝައުގުވެރިކަން ހުރި ކުދިން އަތް މައްޗަށް ނެގުމަށް އެދުމުން އެންމެ ދަރިވަރަކު ވެސް އެކަމެއް ނުކުރި އެވެ. އޭގެ ފަހުން ބޭއްވި ދެ ތިން އެސެމްބްލީއެއްގައި ހަމަ އެ ސުވާލު ކުރުމުން އަތް މައްޗަށް ނެގީ އެންމެ ދަރިވަރެކެވެ.

"މި ސްކޫލުން ވެސް މޮޅު ނަތީޖާތައް ހޯދައިގެން މި ނުކުންނަ ކުދިންގެ ތެރެއިން އަޅުގަނޑުމެންނަށް އެނގިގެން ނެތް ޓީޗިންނަށް ގޮސްފައި ހުރި ކުއްޖެއް ފާއިތުވި ފަސް އަހަރުގެ ރިކޯޑަށް ބަލާއިރު. މެޑިސިން، އިންޖީނިއަރިން، ލޯ ފަދަ ދާއިރާތައް މި އޮތީ ބޮޑަށް. ވަރަށް ދެރަވޭ ޓީޗިންނަށް އަލަށް ވަންނަ ކުދިންގެ އަދަދު މަދުވަމުންދާތީ އެކަމާ ގުޅޭގޮތުން ސުވާލުކުރީމަ މި ބުނީ ޓީޗަރުން މަސައްކަތްކުރާ ހާލު އެނގޭތީއޭ ބޭނުން ނުވަނީ،" ތައުލީމީ ދާއިރާގައި 15 އަހަރަށްވުރެ ގިނަ ދުވަހު މަސައްކަތްކުރައްވާފައިވާ ސޮފޫރާ ވިދާޅުވި އެވެ.

ރާއްޖޭގައި ޓީޗަރުން ތަމްރީނުކުރަން ފެށި އެންމެ ފުރަތަމަ މަރުކަޒު، މޯލްޑިވްސް ނޭޝަނަލް ޔުނިވާސިޓީ (އެމްއެންޔޫ) ގެ ރަޖިސްޓްރާ މުހައްމަދު ލާމިރު ވިދާޅުވީ އެ ޔުނިވާސިޓީގެ އެހެން ކޯސްތަކާ އަޅާބަލާއިރު ޓީޗިންނަށް އޮންނަ ޑިމާންޑު މިހާރު ވަރަށް ކުޑަވެފައިވާ ކަމަށެވެ.

މީގެ އަހަރުތަކެއް ކުރިއާ އަޅާބަލާއިރު ގައުމީ ޔުނިވާސިޓީގެ ކޯސްތަކުގެ ތެރެއިން އެންމެ ބާރު ބޮޑު އަދި ދަރިވަރުން އެންމެ ގިނަ ފެކަލްޓީއަކީ ވެސް ފެކަލްޓީ އޮފް އެޑިއުކޭޝަނެވެ.

ނަމަވެސް މިހާރު މަންޒަރު ބަދަލުވެއްޖެ އެވެ.

ލާމިރު ވިދާޅުވީ ޕްރައިމަރީ ޓީޗިންނާ އަޅާބަލާއިރު ދަރިވަރުން އެންމެ މަދުން ލިބެނީ ސެކަންޑްރީ ޓީޗިންނަށެވެ. މި ފަހުން ވެސް ސެކަންޑްރީ ޓީޗިންގެ ޑިގްރީ ކޯހަށް ދަރިވަރުން ހަމަނުވެގެން ބެޗެއް ނުފެށި ދެ އަހަރު ވެގެންދިޔަ އެވެ. ދަރިވަރުން މަދު ނަމަވެސް ޓީޗިންގެ ބެޗުތައް ވަނީ ފަށައިފަ އެވެ.

އެމްއެންޔޫގައި ޑިގްރީ ކޯސްތައް އާއްމުކޮށް ފަށަނީ ބެޗެއްގައި މަދުވެގެން 15 ދަރިވަރުން ތިބިއްޔާ އެވެ.

ޓީޗިންގެ ކޯސްތަކުގެ ތެރެއިން އެމްއެންޔޫގައި މިހާރު އެންމެ ގިނައީ މާސްޓާސްގެ ޕްރޮގްރާމްތަކަށެވެ. ހާއްސަކޮށް އެއް އަހަރުގެ ތެރޭގައި ނިންމޭ ޕްރޮގްރާމްތަކަށެވެ.

"އޭގެ މާނައަކީ އަލަށް ހިދުމަތަށް ނުކުންނަ މީހުން މަދުވެފައި، ޓީޗަރުންނަށް އުޅޭ މީހުންނޭ މި ތަމްރީނުވަނީ،" އެފްއީގައި ހިސާބު ލެކްޗަރާއަކަށް ވެސް އުޅުއްވި ލާމިރު ވިދާޅުވި އެވެ.

ޔުނިވާސިޓީގެ އެހެން ކޯސްތަކަށް އޭ ލެވެލްގައި މޮޅު ނަތީޖާތަކެއް ހޯދާފައި ތިބޭ ދަރިވަރުން ވަތް ކަމުގައި ވިއަސް ޓީޗިންނަށް ވަންނަނީ އޭގެ ތެރެއިން ވަރަށް މަދު ދަރިވަރުންތަކެއް ކަމަށް ލާމިރު ވެސް ފާހަގަކުރެއްވި އެވެ.

"ކޮމްޕިއުޓާ ސައިންސް ނޫނީ ބިޒްނަސްގެ ދާއިރާ، އާކިޓެކްޗާ ނުވަތަ ސައިކޮލޮޖީ އަށް ވަރަށް ކޮމްޕެޓިޓިވް، ރަނގަޅު ކުދިން އާދޭ. އެހެން ނަމަވެސް ޓީޗިންގައި އެކަމެއް ފާހަގައެއްނުވޭ. ޕްރައިމަރީ ޓީޗިން އަޅުގަނޑުމެން ކިރިޔާ، ދިވެހި، އިސްލާމް، ގުރުއާނަށް އެބަ ލިބޭ،" އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ.

ޓީޗަރުންގެ އެންމެ ދަށް ޝަރުތަކީ ޑިގްރީ ކަމަށް ކަނޑައަޅައި ސެޓްފިކެޓް ލެވެލްގައި ތިބި ޓީޗަރުންގެ އެ ފެންވަރަށް މަތި ކުރުމަށް ކުރީގެ ރައީސް އަބްދުﷲ ޔާމީންގެ ސަރުކާރުގައި "3000 ޓީޗަރުން ތަމްރީނުކުރުމުގެ ޕްރޮގްރާމް"ގެ ނަމުގައި އެމްއެންޔޫއާ ގުޅިގެން ހާއްސަ މަސައްކަތެއް ފެށި އެވެ.

ލާމިރު ވިދާޅުވީ ރާއްޖޭގެ އެކި ހިސާބުތަކުން އެ ޕްރޮގްރާމުގައި 1،700 އެއްހާ ޓީޗަރުން ބައިވެރިވިއަސް ޑިގްރީ ނިންމީ 300-400 ޓީޗަރުންނެވެ. އަލަށް ޓީޗިން ހަދާ ދަރިވަރުންގެ އަދަދުގައި ބޮޑު ތަފާތެއް ހުންނަކަން ފާހަގަވާން ފެށީ ވެސް އޭގެ ފަހުންނެވެ.

އޭނާ ގަބޫލުކުރައްވާ ގޮތުގައި ދިވެހިން، ހާއްސަކޮށް މޮޅެތި ދަރިވަރުން ތައުލީމީ ދާއިރާއަށް ނުގުޅެނީ އެކަށީގެންވާ މުސާރައެއް ނުލިބޭތީ އެވެ. ޓީޗަރުންނަކީ މީގެ ކުރިން މީހުން އެންމެ އިހުތިރާމް ކުރި ދާއިރާއަށް ވިޔަސް، މިހާރު އެކަންކަން ބަދަލުވެފައި ވުމަކީ އެ ދާއިރާއިން އާ މޫނުތައް ނުފެންނަ ސަބަބު ކަމަށް ލާމިރު ވިދާޅުވި އެވެ.

ވިލާ ކޮލެޖުގެ ފެކަލްޓީ އޮފް އެޑިއުކޭޝަނަލް ސްޓަޑީޒް (އެފްއީއެސް) ގެ ޑީން އަބްދުއްސައްތާރު ގާސިމް ވިދާޅުވީ ކެރިއާ އިހުތިޔާރުކުރާއިރު ދަރިވަރުންނަށް އެންމެ ފަސޭހަ ދާއިރާއަކަށް ވާނީ ޓީޗިން ކަމަށެވެ.

ޅައުމުރުގެ ބޮޑު ބައެއް ސްކޫލުގައި ހޭދަކުރާއިރު، އެ ޓީޗަރުން ކުރާ މަސައްކަތް އެންމެ ކައިރިން ފެނި، ތަޖުރިބާ ކުރެވޭ ބަޔަކަށް ދަރިވަރުންވާއިރު، ސްކޫލު ނިންމާފައި އަލަށް ޓީޗިންނަށް ވަންނަ ކުދިން މަދުވުމަކީ ކަންބޮޑުވުމެއް ކަމެއް އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ.

"އެކަމުން ވަރަށް ސާފުވެއްޖެ ދާއިރާގައި މައްސަލަތަކެއް ހުރިކަން. ފުރަތަމަ ކަމަކަށް، އެޓްރެކްޓިވް ދާއިރާއަކަށް ތައުލީމީ ދާއިރާ ނުވޭ... ދަރިވަރުން 10-12 އަހަރު ސްކޫލުގައި އުޅެފައި އެ ކުދިން ތައުލީމީ ދާއިރާއަށް ނާންނަނީ. އަޅުގަނޑު ގަބޫލުކުރަނީ ކުދިންނަށް އެންމެ ފަރިތަ ދާއިރާއަކަށް ވާނީ ޓީޗިން. ޓީޗަރުން މަސައްކަތްކުރާ ގޮތާއި ކުރާ މަސައްކަތް އެންމެ ރަނގަޅަށް އެނގޭނީ ދަރިވަރުންނަށް. އެކަމަކު ވެސް ކުދިންނެއް އެ ދާއިރާއަށް ނާދޭ،" ސައްތާރު ވިދާޅުވި އެވެ.

"ކުދިންނަށް ކުރެވޭ ތަޖުރިބާއާ އެ ތަޖުރިބާތަކުގެ ތެރޭގައި ޓީޗަރުންގެ ރޯލާއި ޓީޗަރުން އުޅޭ ގޮތާއި އަދި އޮވެދާނެ މުސާރައިގެ ކަންތައް. މި ހުރިހާ ކަމެއް އެކުވެގެން ކުދިންނަށް ވަރަށް ސާފު. މޮޅެތި ކުދިން ބޭނުމެއް ނުވޭ ޓީޗިންނަށް ދާކަށް. އޭގެ މާނައަކީ ދާއިރާ ޝައުގުވެރިއެއް ނޫނޭ ދަރިވަރުންނަކަށް. އެކައުންޓިންނަށް ދާ ކުދިން، 10-12 އަހަރު އެކައުންޓިންގައެއް ނޫން އުޅެނީ."

އޭނާ ވިދާޅުވީ ތައުލީމީ ދާއިރާއަށް ދިވެހިން ނުލިބޭ ވާހަކަ ދައްކާއިރު، އެ ދާއިރާގައި މި ވަގުތު މަސައްކަތްކުރާ މީހުން ދާއިރާ ދޫކޮށް ދާ ދިއުމަށް ވެސް އަލިއަޅުވާލަން ޖެހެ އެވެ.

"މޮޅެތި ކުދިން ކުދިމައްޗެއް ނުލާ. ދާއިރާގައި ތިބި މޮޅެތި މީހުން ދާއިރާ ދޫކޮށް ދަނީ. އެހެންވެ ދާއިރާގައި މި އޮތީ ވަރަށް އެހެން ކަހަލަ ހާލަތަކަށް އައިސް،" ސައްތާރު ވިދާޅުވި އެވެ.

"އަޅުގަނޑަށް ގަބޫލުކުރެވޭ ގޮތުގައި މިސް މެނޭޖްމަންޓު މައްސަލައަކީ. ދާއިރާ ރާވާފައި އޮންނަ ގޮތުން ޕްރޮފެޝަން ނުވަނީ. ޓީޗަރުންގެ މައްސަލަތަކަށް އެއްވެސް ވަރަކަށް އަޅާނުލެވި، އެ މީހުންގެ ދުޅަހެޔޮކަން މުހިއްމު ނުވަނީ،" އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ.

ޓީޗިންގެ ޕްރޮގްރާމު ތަކުން ވިލާގައި ވެސް އެންމެ ބާރު ބޮޑީ މާސްޓާސް ޕްރޮގްރާމް ތަކަށެވެ. ޑިގްރީއަށް ދާ ކުދިންގެ 90 ޕަސެންޓަކީ، އޭނާ ވިދާޅުވި ގޮތުގައި ފައުންޑޭޝަނުން ފަށައިގެން ދާ ކުދިންނެވެ.

އެޑިއުކޭޝަން މިނިސްޓްރީގައި ގިނަ އަހަރުތަކެއް ވަންދެން މަސައްކަތްކުރެއްވި އެ މިނިސްޓްރީގެ ކުރީގެ ޕާމަނަންޓް ސެކްރެޓަރީ މުހައްމަދު ސައީދު ވިދާޅުވީ ދިވެހި ޓީޗަރުން ނުލިބުމުގެ މައްސަލަ އަބަދު ވެސް ދިމާވާ ކަމަށެވެ. ނަމަވެސް އެކަން ހައްލުކުރާނެ ދުރު ރާސްތާގެ ޕްލޭނެއް ނެތް ކަމަށް ސައީދު ވިދާޅުވި އެވެ.

އޭނާ ވިދާޅުވީ ސެކަންޑްރީއަށް ކިޔަވައިދޭ ބިދޭސީ ޓީޗަރުންގެ އަދަދު އެނގޭނަމަ އެ މީހުންގެ ބަދަލުގައި ދިވެހިން ތަމްރީނުކުރަން މަގު ޗާޓެއް ހަދައި އެ މަސައްކަތް ކުރަންޖެހެ އެވެ. ކަންބޮޑުވާން ޖެހެނީ އެ ފަދަ އެއްވެސް ޕްލޭނެއް ނެތުމުން ކަމަށް އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ.

"އަޅުގަނޑު ހުރިއިރު އެ ކަހަލަ ގޮތަކަށް މަސައްކަތްކުރަން ރާވަމުން ދިޔައީ،" އެޑިއުކޭޝަން މިނިސްޓްރީގެ ހިއުމަން ރިސޯސަސް ޑިޕާޓްމަންޓުގެ ޑިރެކްޓާ ޖެނެރަލަކަށް ވެސް ގިނަ ދުވަހު ހުންނެވި ސައީދު ވިދާޅުވި އެވެ.