ފެނަކަ ހުލިކޮށްލާއިރު ބަލަހައްޓައިގެން ނުތިބެ އޯވަހޯލް ކުރަންޖެހޭ!

ފެނަކައިގެ ތެރޭގައި 2021-2023 އާ ހަމައަށް ހިންގާފައިވާ ބޮޑެތި ކޮރަޕްޝަންތައް ބަޔާންކޮށް އޮޑިޓަ ޖެނެރަލް ހުސައިން ނިޔާޒީ މިދިޔަ ހަފުތާގައި ނެރުއްވި އޮޑިޓް ރިޕޯޓާ އެކު މުޅި ގައުމުގައި މިހާރު އޮތީ އެ ވާހަކަ އެވެ. އޮޑިޓް ރިޕޯޓުގެ ސޮފުހާތައް އެއްލަމުން ދާއިރު ކޮންމެ ސޮފުހާއަކުން ކަހަލަ ގޮތަކަށް ފެންނަނީ މާސިންގާ ޖަރީމާތަކެވެ. ބަޔަކަށް މާލީ މަންފާތަކެއް ހާސިލް ކޮށްދޭން ކޮށްފައި ހުރި ކަންކަމެވެ.

އެކަމަކު، އެއާ އެކު ސިކުނޑީގައި ބަހައްޓަންވީ ކަމަކީ މިއީ އިއްޔެއަކު ނޫނީ މިއަދު އެކަނި ވެގެން އުޅޭ ކަމެއް ނޫން ކަމެވެ. ފެނަކަ އުފެދުނީއްސުރެ މިހާ ހިސާބަށް ކޮންމެ ވެރިކަމެއް ނިންމާލަނީ ފެނަކަ "ހުލިކޮށްލައިފަ" އެވެ. ކޮންމެ ވެރިކަމެއް ނިމުމާ އެކު، ފަތު އަޑު ކިޔާފައި އެންމެން ދައްކަނީ ކުރީގެ ވެރިކަމުގައި އެ ކުންފުނި "ނޮޅައިލި" ވާހަކަ އެވެ. އެކަމަކު، އަދަބުގެ ނަތީޖާ ސުމެކެވެ.

މިހާރު އެންމެންގެ ދުލުކުރީގައި އޮތީ އެމްޑީޕީގެ ވެރިކަމުގައި ފެނަކައިގެ މެނޭޖިން ޑިރެކްޓަރު އަހުމަދު ސައީދު (ފެނަކަ ސައީދު) ގެ ނަމެވެ. އޭނާ އެ މަގާމުގައި ހުންނެވި ދުވަސްވަރު ވެސް އެތައް ބަޔަކު އެ ވާހަކަ ދައްކައި، އެންޓި ކޮރަޕްޝަން ކޮމިޝަން (އޭސީސީ) އިން 22 އަށް ވުރެ ގިނަ މައްސަލަ ތަހުގީގު ކުރަން ފެށި އެވެ. އޭރުގެ ރައީސް އިބްރާހިމް މުހައްމަދު ސޯލިހަށް ބޮޑު ރިޕޯޓެއް އޭސީސީން ފޮނުވި އެވެ. އެކަމަކު، ވެރިކަން ނިމުމާ ހިސާބަށް ވެސް ސައީދު ފެނުނީ ކުރިއަށް ވުރެ "ބާރުގަދަ" ކޮށެވެ. ދިފާއުގައި ވިދާޅުވީ އެއީ ސިޔާސީ ގޮތުން ބަޔަކު ޖައްސާލައިގެން ކުރި ކަމެއް ކަމަށެވެ.

ސައީދަށް ކޮރަޕްޝަންގެ ގިނަ މައްސަލަތަކެއްގެ ތުހުމަތު ކުރެވޭއިރު، އޭގެ ތެރެއިން ފުރަތަމަ މައްސަލައިގެ ކުށް ސާބިތުވެ ހަތަރު އަހަރަށް ޖަލަށް ލާން ކްރިމިނަލް ކޯޓުން އިއްޔެ ނިންމި ނަމަވެސް ފެނަކައިގެ ކުރީގެ ބައެއް ވެރިންގެ މާޒީގެ ކޭސްތައް އަދި ހުރީ އެވެ. ކުރީގެ ރައީސް އަބްދުﷲ ޔާމީންގެ ސަރުކާރުގައި އެ ކުންފުނީގެ މެނޭޖިން ޑިރެކްޓަރު މުހައްމަދު ނިމާލަށް ވެސް ގިނަ ތުހުމަތުތަކެއްކޮށް ވަނީ ދައުވާ ކޮށްފަ އެވެ. އެކަމަކު، އެކަށީގެންވާ ސްޕީޑެއް ނުލިބެ އެވެ. އޭނާ އަދިވެސް ހުރީ ސަރުކާރުގެ އެހެން މަގާމެއްގަ އެވެ.

ދައުލަތުގެ ކުންފުނިތަކުގައި ކޮރަޕްޝަން ހިންގާ ގޮތް އެނގޭ ބައެއް މީހުން ކިޔައިދިން ގޮތުގައި ކަންކަން ފެށެނީ އަމިއްލަ ބައެއް ބޮޑެތި ކުންފުނިތަކާ ހިސާބުންނެވެ. އެއީ އަސްލު ސިޔާސީ މުގޫތެކެވެ. އެއީ އެމްޑީޕީއެއް، ޕީއެންސީއެއް، ޕީޕީއެމް ވެގެން ވާކަމެއް ނޫނެވެ. ކޮންމެ ވެރިކަމެއް އޮތަސް އެ ކުންފުނިތަކުގެ ބާރު ހިންގާނެ އެވެ. ވަކި ޕްރޮޖެކްޓެއް މިވެނި އަގެއްގައި ހަމަޖައްސައި ދޭން އެދި ފޮނުވާ މެސެޖުތަކަށް ޖަވާބު ނުދީފި ނަމަ ވަފީޒާ ގެއްލޭނެ ކަމާ މެދު ޝައްކެއް ނެތެވެ.

މިއީ ކޮރަޕްޝަންގެ "ސަކަރާތްގަނޑު" ފެނަކައިގައި ވެސް މޫލައި، ހަރުލާފައި އޮތް މިންވަރެވެ. އެ ކުންފުނީގައި ކުރިން ވަޒީފާ އަދާކުރި، ހާލަތު ވަރަށް ރަނގަޅަށް ދަންނަ މީހަކު ނަން ނުޖަހަން ޝަރުތުކޮށް ވާހަކަ ފެށީ އެ ހިސާބުންނެވެ.

ފެނަކައިގައި ކޮރަޕްޝަން އޮތް މިންވަރަކީ ކިރިޔާ ވެސް، ނަޒާހަތްތެރިކަމާ އެކު މަސައްކަތް ކުރާ މީހުންނަށް "ޓޮޕް މެނޭޖްމެންޓް" ގައި ހަރުލާން އުނދަގޫވުމެވެ. އަނެއްކޮޅުން ކޮންމެ ވެރިކަމެއް ނިމޭ އިރު މެނޭޖިން ޑިރެކްޓަރާއި ބޯޑު ބަދަލުވިޔަސް ޑިޕާޓްމެންޓްތަކުގައި އުޅެނީ ގާތްގަނޑަކަށް އެއް ބައެކެވެ. އޭގެ ތެރެއިން ގިނަ މީހުންނަކީ ފެނަކައިގެ ޕްރޮޖެކްޓްތަކުން ފައިދާ ހޯދާ މީހުން ކަމުގެ ތުހުމަތު އޮވެ އެވެ. އެފަދަ މީހުން ވަޒީފާގައި ދެމިތިބެނީ ކޮންމެވެސް ސިޔާސީ މީހެއްގެ ބާރުވެރިކަމުގަ އެވެ.

ފެންނަމުންދާ މަންޒަރަށް ބަލާއިރު މިއީ ކޮންމެ ސަރުކާރެއް އަންނަ އިރު، ކުރީގައި ހުންނަވާ މެނޭޖިން ޑިރެކްޓަރާ ހިސާބުން އެކަނި ނިންމާލެވޭ ވަރަށް ވުރެ ބޮޑެތި މައްސަލަތަކެވެ. މުޅި ކުންފުނި އެކޮޅުކޮޅަށް ޖަހައިގެން ހައްލު ނުކުރެވޭ ވަރަށް ވުރެ ބޮޑަށް އޮންނަނީ އެއް ބަޔަކު އަނެއް ބަޔަކާ ގުޅިފަ އެވެ. "ކޮރަޕްޝަން ޗޭނު" ގައި އަތްލާން އުނދަގޫވާ ވަރަށް އެ ގުޅުން ބޮޑެވެ. އެއް ފަހަރަށް ވުރެ އަނެެއް ފަހަރު ހިންގާ ކޮރަޕްޝަންގެ އަދަދުތައް ވަނީ މައްޗެވެ.

އެފަދަ ގޯސް ހާލަތެއްގައި އޮތް ކުންފުންޏެއް، އެ ހާލަތުން ސަލާމަތް ކުރުމަށްޓަކައި ކުރެވޭނީ ކޮން ކަމެއް ހެއްޔެވެ؟ މި ހާލަތު ބަދަލު ކުރުމުގެ "ޕޮލިޓިކަލް ވިލް" ވެރިންގެ ގައިގައި އެބަހުރި ހެއްޔެވެ؟ މިދިޔަ 12 ވަރަކަށް އަހަރުގެ ތަޖުރިބާއަކީ، އެއްވެސް ބަޔަކަށް އެ ކުންފުނީގައި ޖެހިފައި އޮތް ކޮރަޕްޝަންގެ ލައްގަނޑުން ސަލާމަތް ކުރެވިފައި ނުވުމެވެ. ހާލަތު އިތުރަށް ވީ ގޯހެވެ.

ސިޔާސީ ހަޑިހޭވުމަށް ގެންގުޅޭ ޓޫލަކީ ފެނަކަ

ކޮންމެ އިންތިހާބަކާ ދިމާކޮށް "ވޯޓު ގަތުމަށް" މިހާރު ގެންގުޅޭ އެންމެ ފަސޭހަ ގޮތަކީ، ގޭގޭގެ އެންމެ އިސްކޮށް އާމްދަނީ ހޯދާ މީހުންނަށް ވަޒީފާ ދިނުމެވެ. އެ ހިސާބުން މުޅި އާއިލާގެ ވޯޓުގެ ޔަގީން ކުރެވުނީ އެވެ. މިއީ މިދިޔަ ހުރިހާ އިންތިހާބުތަކުގައި ހެން ފެންނަން އޮތް ކަމެކެވެ.

ޓްރާންސްޕޭރެންސީ މޯލްޑިވްސްގެ ރިޕޯޓުތަކުން ވެސް އެފަދަ ގިނަ ތުހުމަތުތަކެއް ކޮށްފައި އެބަހުއްޓެވެ. އެކަން ކުރުމަށް ރަށްރަށުގެ ސިޔާސީ މާހައުލު ކޮންޓްރޯލު ކުރުމަށް، އަޑުގަދަ އަދި ބާރު އޮންނަ މީހުންނަށް ވަޒީފާ ދޭން ގެންގުޅެނީ ފެނަކަ އެވެ.

ކުންފުނިތަކުގެ ހާލަތު ދިރާސާ ކުރާ އޮޑިޓަރަކު ވިދާޅުވީ، އެ ކުންފުނީގެ މުވައްޒަފުންގެ އަދަދު އިތުރުވެ، ހިންގުމުގެ ހަރަދުތައް ބޮޑުވުމަކީ ކުންފުންޏަށް އޮތް އެންމެ ބޮޑު ގޮންޖެހުން ކަަމަށެވެ. އެކަން ބަދަލު ނުކޮށް، ކުންފުނީގެ ހާލަތު ރަނގަޅު ނުކުރެވޭނެ ހަމަ އެއްގޮތެއް ވެސް ނެތް ކަމަށް ވިދާޅުވި އެވެ.

މިސަރުކާރު ވެރިކަމަށް އައިސް ފެނަކައިގެ ފުރަތަމަ މެނޭޖިން ޑިރެކްޓަރުގެ މަގާމުގައި ހުންނެވި މުއާޒް މުހައްމަދު ރަޝީދު އިސްތިއުފާ ދެއްވުމުގެ ދުވަސްކޮޅެއް ކުރިން "މިހާރު" އަށް ދެއްވި އިންޓަވިއުއެއްގައި އޭނާ ވެސް ވިދާޅުވީ، ފެނަކައިގައި ވަޒީފާ އަދާކުރާ މުވައްޒަފުންގެ ތެރެއިން މާ ބޮޑު މަސްއޫލިއްޔަތެއް ނެތް ވަރަށް ގިނަ އަދަދެއްގެ މުވައްޒަފުން އެބަތިބި ކަމަށާއި ނަމަވެސް އެފަދަ މުވައްޒަފުން ކުއްލިއަކަށް ވަކި ކުރުމަށް ވެސް އިތުރު ހަރަދުތައް ދާނެ ކަމަށެވެ. އެ މީހުންނަށް ދޭން ޖެހޭ ރިޑަންޑެންސީ އެލަވަންސާއި ޕެކޭޖުތައް ކަނޑައެޅުމަކީ ވެސް ކުންފުންޏަށް އޮތް އިތުރު ހަރަދެއް ކަމަށް ވިދާޅުވި އެވެ.

ފެނަކައިން ހާމަކޮށްފައިވާ މައުލޫމާތުން އެނގޭ ގޮތުން އެ ކުންފުންޏަށް ބޭނުންވަނީ ތިން ހާހެއްހާ މުވައްޒަފުންނެެވެ. އެކަމަކު މިހާރު ވެސް މުވައްޒަފުންގެ އަދަދު ހުރީ 7،700 އާ ގާތްކުރާ އަދަދަކަށެވެ. މިދިޔަ އަހަރު މުވައްޒަފުންގެ މުސާރަ ދިނުމަށް އެކަނި 840 މިލިއަން ރުފިޔާ ހޭދަކޮށްފައި ވެ އެވެ.

ފެނަކައަކީ ސަރުކާރު ހިއްސާވާ ކުންފުނިތަކުގެ ތެރެއިން އެންމެ ގިނަ މުވައްޒަފުން ތިބި ކުންފުންޏެވެ. އެއީ، އެންމެ ބޮޑު އާމްދަނީއެއް ވަންނަ، ބީއެމްއެލް އާއި އެމްއޭސީއެލް އާއި އެސްޓީއޯ ފަދަ ކުންފުނިތަކަށް ވުރެ އެތައް ގުނައެއް އިތުރު އަދަދެކެވެ.

މުވައްޒަފުންނާއި ސަޕްލަޔަރުންނާ ހާއްސަ ގުޅުންތަކެއް

އޮޑިޓަ ޖެނެރަލް އާންމުކޮށްފައިވާ ރިޕޯޓުގައި ވެސް ވާ ގޮތުން ބިޑް އެވޯޑު ކުރުމުގެ ކުރިން ބައެއް ސަޕްލަޔަރުން އެ ތަކެތި ގެނައުމުގެ މަސައްކަތްތައް ރާއްޖެ އިން ބޭރުން ކުރާކަން ފާހަގަކުރެވެ އެވެ. އެ މަސައްކަތް އެ ގޮތަށް ކުރަނީ، ޕްރޮކިއުމެންޓް އުސޫލާ ހިލާފަށް، ނުފޫޒު ފޯރުވޭ ފަދަ މަގާމެއްގައި ތިބޭ މުވައްޒަފެއް ނުވަތަ މުވައްޒަފުންތަކެއް ހާއްސަ ގުޅުންތަކެއް ބާއްވައި، އެ މައުލޫމާތު ސަޕްލަޔަރުންނަށް ކުރިއާލާ ދޭތީ ކަމަށް އޮޑިޓް ރިޕޯޓުގައި ތުހުމަތު ކޮށްފައިވެ އެވެ.

އެ ރިޕޯޓުގައިވާ ގޮތުން އެފަދަ ގޮތަކަށް މުދާ އެތެރެ ކުރަން އުޅުނުކަން ފަޅާ އެރި 12.3 މިލިއަން ރުފިޔާގެ މުދާ ހުރިކަން ފާހަގަ ކުރެވެ އެވެ.

ފެނަކައިގެ ޑިރެކްޓަރުންގެ ބޯޑު މެންބަރުންނާއި ސީނިއާ މެނޭޖްމެންޓުގެ ވެރިންނާއި ޑިޕާޓްމެންޓްތަކާއި ސެކްޝަންތައް ހިންގުމާ ހަވާލުވެ ތިބޭ ވެރިންނާއި މެނޭޖަރުންނާ ސީދާ ގޮތުންނާއި ނުސީދާ ގޮތުން ނުފޫޒު ފޯރުވޭ މަގާމުތަކުގައި ތިބޭ މުވައްޒަފުން ހިމެނޭ ގޮތަށް، ނުފޫޒު ފޯރުވައިގެން އެކި ވިޔަފާރިތަކުގެ ފައިދާ ހޯދާފައިވާ ކަމަށް ވެސް އޮޑިޓަށް ވަނީ ފާހަގަވެފަ އެވެ.

އަނެއްކޮޅުން ޕެޓީ ކޭޝްގެ ގޮތުގައި ވެސް މުވައްޒަފުންނަށް ނާޖައިޒު ފައިދާ ނެގޭ ގޮތަށް 26 މިލިއަން ރުފިޔާ ހޭދަކޮށްފައި އޮތްކަން އެނގެ އެވެ.

"މިހާރު" އަށް އެކަމުގެ މައުލޫމާތު ދިން ފަރާތަކުން ބުނީ، ކުންފުނީގެ ވެރިންނާއި އެ އިރެއްގައި ވެރިކަން ކުރާ ޕާޓީގެ މަޖިލީސް މެންބަރުންނާއި ސިޔާސީ މީހުންނާ ހާއްސަ ގުޅުންތަކެއް އޮންނަ ކަމަށެވެ. އެ އުސޫލުގެ ތެރެއިން އަބަދުވެސް، އެފަދަ ކުންފުނިތަކަށް ހާއްސަ ގޮތްތައް ހަމަޖައްސައި ދިނުމުގެ ސަގާފަތެއް އޮންނަ އިރު އެއީ އެކަން ކުރަން ޖެހޭ ގޮތްކަމަށް ގިނަ މީހުން ގަބޫލު ކުރާ ކަމަށް އޭނާ ބުންޏެވެ.

"ޕްރޮޖެކްޓްތައް ދިނުމުގައި ގިނަ ފަހަރަށް އޮންނާނީ ކޮންމެވެސް މީހަކަށް ސިޔާސީ ގޮތުން ފޭވާއެއް އަދާކުރުން. އެއީ ފެނަކައިގައި ހަރުލާފައި އޮތް ސަގާފަތެއް،" އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ.

"މިހާރު" ވާހަކަ ދެއްކި އިސްވެރިޔާ ވިދާޅުވީ، މުވައްޒަފުންނަށް ވެސް ވިސްނިފައި އޮންނަނީ އެ އިރެއްގައި ވެރިކަމުގައި ތިބޭ މީހުންނާ ގުޅޭ ފަރާތްތަކަށް ފައިދާ ވާ ގޮތަށް ކަންކަން ކުރަންޖެހޭ ކަމަށެވެ. އެހެންވެ، އެކަން ހައްލު ކުރާ ނަމަ ހުރިހާ ލެވެލްއެއްގެ މުވައްޒަފުންތައް ވެސް ބަދަލު ކުރަންޖެހޭ ކަމަށް އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ. ނުވަތަ ޒިންމާދާރު އުސޫލުތަކެއްގެ ގެންނަން ޖެހެ އެވެ.

"އަލަކަށް ނޫން ފެނަކައިގެ ކޮރަޕްޝަންގެ ވާހަކަ މި ދެއްކެވެނީ. މިކަމުގައި ފިޔަވަޅު އަޅަން ޖެހޭ ފަރާތްތަކާ މެދު ފިޔަވަޅު އެޅުމަށް ޕީސީބީން ވެސް މަސައްކަތް ކުރަން ޖެހޭ،" އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ.

އެންމެ މީހަކަށް ފިޔަވަޅު އަޅައިގެން ހައްލެއް ނެތް، ބަދަލު ކުރަންވީ ސިޔާސަތު

މީގެ ކުރިން 2018 ވަނަ އަހަރު ނިމުނު އިރު އެންމެ ބޮޑަށް ފެންމަތިވީ ފެނަކައިގެ އޭރުގެ މެނޭޖިން ޑިރެކްޓާއި ބޯޑު މެންބަރުންނާ ގުޅޭ ކޮރަޕްޝަނުގެ ވާހަކަތަކެވެ. މިއަދު އަނެއްކާ ވެސް، މި ފެންނަނީ ކުރީ ސަރުކާރުގެ ފެނަކައިގެ ވެރިންނާއި އެމްޑީޕީގެ އިސް ސަފުގައި ހަރަކާތްތެރިވި މީހުންގެ ކުންފުނިތަކާ ގުޅޭ ގޮތުން ހިންގާފައި ކޮރަޕްޝަންތަކެވެ.

މި ހާލަތު ބަދަލު ކުރުމަށްޓަކައި ކުރެވޭނެ އެއް ކަމަކީ، ކުންފުނި ކުޑަ ކުރުން ކަމަށް މި އާޓިކަލްއަށް މައުލޫމާތު ދިން އެއް އޮޑިޓަރު ފާހަގަކުރެއްވި އެވެ. އޭނާ ވިދާޅުވީ، ފެނަކައިން ދެނީ ރައްޔިތުންނަށް އަސާސީ ހިދުމަތެއް ކަމަށްވާ އިރު ރާއްޖޭގެ ދެ ސަރަހައްދަކަށް ދެ ކުންފުންޏެއް އުފެއްދިދާނެ ކަމަށެވެ. އަދި މިހާރަށް ވުރެ ރަނގަޅަށް ކުންފުނީގެ ކަންކަން މޮނީޓާކޮށް ބެލެހެއްޓުމުގެ ފުރުސަތު އޮންނާނެ ކަމަށެވެ.

"މިކަން ކުރިއަސް އަސްލު މުޅި މައްސަލަ އިސްލާހު ކުރުމުގެ ބާރު އޮތީ ވެރިންނަށް. ގިނަ ފަހަރަށް އެމްޑީން މިކަންކަން ކުރަނީ ވެރިންގެ ކޮމާންޑަށް. އެހެންވީމަ، ކުންފުނީގެ އެމްޑީއާ ހިސާބުން މިކަމެއް ނުނިމޭ،" އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ.

އޭނާ ވިދާޅުވި ގޮތަށް، ފެނަކަ ފަދަ ކުންފުނިތަކަކީ، ސަރުކާރުގެ ބަޖެޓުން ބޮޑު ހަރަދެއް ކޮންމެ އަހަރު ކުރާ ކުންފުނިތަކެވެ. އެހެންވެ، ކުންފުނީގެ މުހިއްމު ނިންމުންތައް ނިންމައި، ބޮޑެތި ޕްރޮޖެކްޓްތައް ހަވާލު ކުރަނީ ފިނޭންސް މިނިސްޓްރީ އާއި އެ އިރެއްގައި ވެރިކަމުގައި ތިއްބަވާ ބޭފުޅުންނަށް އެނގިވަޑައިގެންނެވެ.

އަނެއް ކަމަކީ، ކުންފުނީގެ ކެޕޭސިޓީ ނެތް ވަރުން ޕްރޮޖެކްޓްތައް ނުހިންގުމެވެ. ނެތް ކެޕޭސިޓީގައި ޕްރޮޖެކްޓްތައް ހިންގަން ހަވާލުކުރުމުން، އޭގެ ސަބަބުން ކުންފުންޏަށް ބޮޑެތި ގެއްލުންތައް ވެފައި ހުރިކަން އޮޑިޓް ރިޕޯޓުން ފާހަގަވެ އެވެ. އަދި ހިންގާފައިވާ ކޮރަޕްޝަންގެ ބޮޑެތި ޖަރީމާތައް ހިންގާފައި ވެސް އޮތީ އެފަދަ ޕްރޮޖެކްޓްތަކުގެ ތެރެއިންނެވެ. އެހެންވެ، ފުރަތަމަ ކަމަކަށް ފެނަކައިން އެފަދަ އިން ހައުސް ޕްރޮޖެކްޓްތައް ހިންގުން ހުއްޓާލުން ވަރަށް މުހިއްމެވެ.

ފެނަކައިގެ ކޮރަޕްޝަންގެ ވާހަކަތައް ގަދަވެފައިވާ އިރު، މިކަން ބަދަލު ކުރުމަށްޓަކައި ހަމައެކަނި އޮޑިޓް ރިޕޯޓަކުން ނިންމާލެވޭ ކަށް ނެތެވެ. މުޅި ކުންފުނީގެ ހިންގުމުގެ ނިޒާމު ބަދަލުކުރަން ޖެހެ އެވެ. ކޮރަޕްޝަންގެ މުގޫތައް ލުހެލެވޭނެ ގޮތްތައް ހޯދައި، ކިރިޔާ ވެސް ގުޅުން އޮންނަ މުވައްޒަފުން ވެސް އެކަހެރި ކުރަންޖެހެ އެވެ.

އޭސީސީ އާއި ޕީޖީގެ ޒިންމާތަކެއް ވެސް އެބަ އޮތެވެ. އަދި މިފަދަ ކޮރަޕްޝަންތައް ނައްތާލުމަށް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލިހުން ވެސް ކުންފުނި ޖަވާބުދާރީކޮށް، އިދާރާތައް ޒިންމާދާރު ކުރަން ޖެހެ އެވެ. ސިޔާސީ ވެރިން ވެސް އެ މީހުންގެ ސިޔާސީ ބޭނުންތައް ފުއްދަން ފެނަކަ ގެންގުޅުން ހުއްޓާލަން ޖެހެ އެވެ. އެނޫން ގޮތަކަށް މި ކަމަށް ދުވަހަކު ހައްލެއް ނުފެންނާނެ އެވެ.