އެންމެންގެ ސުވާލަކީ ހިޔާނާތުގެ ބޮޑުން ދޫކޮށްލުމީ އިންސާފުހޭ؟

ރާއްޖޭގައި މިހާތަނަށް ހިންގި އެންމެ ބޮޑު ހިޔާނާތުގެ މުގުލުގައި އޮތީ އެސްއޯއެފް ކުންފުންޏެވެ. އެމްއެމްޕީއާރުސީން ދައުލަތަށް ވަންނަން ޖެހޭ ފައިސާ އެސްއޯއެފަށް ޖަމާކުރުމުގައި އިސްކޮށް ތިބީ މުހައްމަދު އައްލާމް ލަތީފް (މޮހޯ) އާއި މުހައްމަދު ހުސެއިން (އޮއްޓޭ)ގެ އިތުރުން އަހްމަދު އިސްފާހު އަލީ އެވެ. ހިޔާނާތް ރާވައި ހިންގުމުގައި އިސްކޮށް އުޅުއްވި ކުރީގެ ނައިބު ރައީސް އަހްމަދު އަދީބުގެ އޯޑަރަށް އެ ފައިސާ ބައި އަޅައި، ދަބަސްތަކުގައި ބަހައި ހެދިއިރު ކޮން ފައިސާއެއްކަން އެ މީހުންނަށް ސާފެވެ.

އެއީ، އެނގި ތިބެ ކުށްކުރި މީހުންނެވެ! ދައުލަތާއި ރައްޔިތުންނަށް ދޭ ގެއްލުން އެނގެ އެވެ.

އެކަމަކު ކުށަށް އިއުތިރާފްވެ ދައުލަތަށް އެއްބާރުލުން ދޭން ނިންމުމާ އެކު މިހާރު އެއީ މިނިވަނުންނެވެ. އެ މީހުންގެ މައްޗަށް ތަހުގީގެއް ނުހިންގަ އެވެ. ދައުވާއެއް އުފުލުމެއް ނެތެވެ.

ހަމަހަމަކަމާއި އިންސާފު ކޮބައި ހެއްޔެވެ؟

މި ސުވާލަށް ޖާގަ ލިބުނީ ހިޔާނާތުގެ މައްސަލައިގައި އެސްއޯއެފްގެ އިސްވެރިންގެ މައްޗަށް ދައުވާ ނުއުފުލަން ނިންމާފައިވާ ކަން، ކުރީގެ ރައީސް އަބްދުﷲ ޔާމީންގެ މައްޗަށް ސުޕްރީމް ކޯޓުގައި ކުރިއަށްދާ މަނީ ލޯންޑަރިންގެ ކުށުގެ އިސްތިއުނާފް ޝަރީއަތުގައި ފަނޑިޔާރުން ކުރެއްވި ސުވާލުތަކަކާ ގުޅިގެން ހާމަވުމުންނެވެ.

އެ މީހުންގެ މައްޗަށް ދައުވާ ނުކުރަން ނިންމި ސަބަބު ހާމަކުރަމުން ދައުލަތުގެ ވަކީލު އަހުމަދު ނައުފަލް ވިދާޅުވީ އެމްއެމްޕީއާރްސީގެ ހިޔާނާތުގެ ފައިސާގެ ތެރެއިން ފެންނަން ހުރީ ޗެކުތައް މެދުވެރިކޮށް، ޖަމާކުރި ފައިސާ އެކަނި ކަމަށެވެ. އެހެން ގޮތްގޮތަށް ޖަމާކުރި ފައިސާ ފެންނަން ނެތް ކަމަށް ވިދާޅުވި އެވެ.

އޭނާ ވިދާޅުވި ގޮތުގައި ފައިސާތައް ހޯދުމަކީ މުހިންމު ކަމަކަށް ވާއިރު، އެ ފައިސާތައް ހޯދެން އޮތީ އެސްއޯއެފްގެ މީހުން ދޭ ހެކިބަހުގެ މައްޗަށެވެ.

ބޮޑު ހިޔާނާތުގައި އެސްއޯއެފްގެ ދައުރު

ރަށްތަކާއި ފަޅުތައް ވިއްކައިގެން އެމްއެމްޕީއާރުސީއަށް ލިބުނު ފައިސާގެ ތެރެއިން 79 މިލިއަން ޑޮލަރު (1.2 ބިލިއަން ރުފިޔާ)ގެ ބޮޑު ބައި ވަދެފައި ވަނީ ރަސްމީ އޮޑިޓްތަކުން އެނގޭ ގޮތުގައި އެސްއޯފްގެ އެކައުންޓްތަކަށެވެ.

އަލްޖަޒީރާ ޑޮކިއުމެންޓްރީއަށް އެސްއޯއެފްގެ އިސްވެރިން ކިޔައިދީފައިވާ ގޮތުގައި ސަރުކާރުގެ ސިޔާސީ ބާރުވެރިކަން އިތުރުކުރަން މި ފައިސާ ބެހީ އަދީބު އަންގަވާ ގޮތެއްގެ މަތިން ކަޅު ދަބަހުގަ އެވެ.

ކުރީގެ ރައީސް ޔާމީން ދަތުރުކުރެއްވި ލޯންޗުކޮޅުގައި ބޮމެއް ގޮއްވާލީ އަދީބު ކަމަށް ތުހުމަތު ކުރުމާ އެކު އެސްއޯއެފްގެ އިސްވެރިން ރާއްޖެ އިން ފިލީ އެވެ. އެ މީހުން ހޯދަން ރެޓް ނޯޓިސް ނެރުނެވެ. އެކަމަކު މި ސަރުކާރުގައި ވަނީ އެ ނޯޓިސް ބާތިލްކޮށް ރާއްޖެ އިން ބޭރުގައި އެ މީހުން އުޅެން ފުރުސަތު ދީފަ އެވެ.

"މައުސޫމް މީހުންނަށް ހެދުން ގޯސް"

މި މައްސަލައިގައި ދައުލަތަށް ފާޑުކީ މީހުން ބުނި ގޮތުގައި ތަހުގީގަކަށް އެއްބާރުލުން ދިނުމުން ލުއި ދިނުމުގައި މައްސަލައެއް ނެތެވެ. އެކަމަކު ބޮޑެތި ކުށްތައް ކޮށްފައި ތިބި މީހުން ސަލާމަތްވާ ގޮތަށް ނުވަތަ އެސްއޯއެފްގެ އެ މީހުންނަކީ މައުސޫމް މީހުން ކަމުގައި ބަލައި ދައުވާ ނުކުރުން ބަލައެއް ނުގަނެވޭ ކަމަށެވެ.

މި ވާހަކައަށް ބާރުދިން އެކަކު ބުނީ ދުނިޔޭގެ ގައުމުތަކުގައި ވެސް ކަންކުރާ އުސޫލަކީ އެއްބާރުލުން ދިނުމުން ލުޔެއް ދީފައި ކުށުގެ އަދަބު ލުއިކޮށްދިނުން ކަމަށެވެ. އެކަމަކު އެސްއޯއެފްގެ އެންމެން "މިނިވަންކުރުން" އޭނާ ސިފަކުރީ ޖަރީމާއެއްގެ ގޮތުގަ އެވެ.

ހިޔާނާތުގައި އިސްކޮށް އުޅުނު މީހުންނާއި ފައިސާ ދައުރުކުރި މީހުންނަށް ހިމާޔަތް ދީފައި ދެތިން މީހަކު ކޯޓަށް ދެމުން ގަބޫލުނުކުރާ ކަމަށް ބުނެ ހިތްހަމަނުޖެހުންފާޅުކުރާ މީހުން ވެެސް އެބަތިއްބެވެ.

އެހެން މީހަކު ސިފަކުރި ގޮތުގައި "ގުޅިގެން ކުރާ ވައްކަންތަކުން ހުރިހާ ފައިދާއެއް ވެސް ނަގަނީ ސިޔާސީ މީހުން"ނެވެ.

އެމްއެމްޕީއާރުސީގެ ހިޔާނާތުގައި އަދީބާއި އޭނާގެ އޯޑަރަށް މަސައްކަތް ކުރެއްވި އެ ކުންފުނީގެ މެނޭޖިން ޑިރެކްޓަރު އަބްދުﷲ ޒިޔަތުގެ މައްޗަށް ހުކުމް އިއްވައި ބައިތިއްބާފައި ވަނީ ގޭގަ އެވެ. އެސްއޯއެފް މީހުންނަށް އެއްގޮތަކަށް ވެސް ދައުވާނުކުރުމުގެ ކަންބޮޑުވުން ގާނޫނީ ވަކީލުންގެ ވެސް އެބައޮތެވެ.

ނަން ހާމަނުކުރަން އެދިވަޑައިގެން ވާހަކަ ދެއްކެވި ވަކީލަކު ވިދާޅުވީ އެއްވެސް ކުށެއް ނުކުރާ ބައެއްގެ ގޮތުގައި އެސްއޯއެފްގެ އެންމެން ސަލާމަތްވުމަކީ މައްސަލައެއް ކަމަށެވެ. ކުންފުނި ޒިންމާވާން ޖެހޭ ހާލަތަށް ވެސް ދޫދެނީތޯ އޭނާ ސުވާލު އުފެއްދެވި އެވެ.

ތުހުމަތުވާ މީހުންނަށް ޖިނާއީ ދައުވާ ނުކުރުމުގެ އިތުރުން އެސްއޯއެފުން ދައުލަތަށް ލިބެން ޖެހޭ ފައިސާ ހޯދުމުގެ މަދަނީ ދައުވާތައް ވެސް ނުކޮށް ނިންމާލުމަކީ އިންސާފެއް ނޫން ކަމަށް އޭނާ ދެކެވަޑައިގަންވަ އެވެ. އެސްއޯއެފްގެ އަތުން ފައިސާ ހޯދަން ސިވިލް ކޯޓަށް ހުށަހެޅި ދައުވާތައް ވެސް ވަނީ އަނބުރާ ގެނެސްފަ އެވެ.

"ޑީލް ހަދަން ޖެހޭނީ ދައުލަތަށް ފައިދާވާގޮތަށް. ކުންފުނި ލިކުއިޑޭޓް ކޮށްފައި ކުންފުނީގައި ހުރިހާ އެއްޗެއް ދައުލަތަށް ނަގާފައި ނަމަވެސް ނުވަތަ އެ މީހުންގެ ބެލުމުގެ ދަށުގައި ހުރި ގޯތި ގެދޮރާއި އެއްޗެހި މިނެކިރާފައި. ހަމައެކަނި އެ މީހުން އެއްބާރުލުން ދޭނަމޭ ބުނާ ބުނުމުގެ މައްޗަށް ދޫކޮށްލެވިގެން ނުވާނެ،" އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ.

އިންސާފުގެ ކުރިމަތީގައި އެންމެންނަކީ ހަމަހަމަ ބައެއްކަން ގާނޫނުއަސާސީގައި އޮންނަ ކަން ފާހަގަކުރައްވަމުން ގާނޫނީ ވަކީލް މަރިޔަމް ޝުނާނާގެ ހިތްހަމަނުޖެހުމަކީ އާދައިގެ މީހުންނަށް ނުލިބޭ ލުއި ބޮޑެތި ކުށްކުރާ ފައިސާ އާއި ނުފޫޒާއި ބާރު އޮތް ކުށްވެރިންނަށް ލިބުމެވެ.

"ހުކުމް ތަންފީޒުކުރުމުގަ އާއި ޝަރީއަތް ކުރުމުގައި ވެސް ބޮޑެތި ލުއިތައް ލިބިގެންދާތަން މި ފެންނަނީ. ޖަލުގައި އެބަތިބޭ ވަރަށް ބޮޑެތި ބަލި ތަހައްމަލްކުރާ ނިކަމެތިން ވެސް. އެކަމަކު ގޭގައި ހުކުމް ތަންފީޒުކުރުމުގެ ޖާގައެއް އެ މީހުންނަކަށް ނުލިބޭ،" ޝުނާނާ ވިދާޅުވި އެވެ.

"ބޮޑެތި ފައިސާވެރިންނަށް ޖަލު ހުކުމް ގޭގައި ތަންފީޒުކުރެވޭތަން މި ފެންނަނީ."

ޑީލާއި ހިމާޔަތްކުރާ މަސްލަހަތު ސާފެއް ނޫން: ކުރީގެ ޕީޖީ މުއިއްޒު

ރާއްޖޭގެ އެންމެ ފުރަތަމަ ޕްރޮސިކިއުޓަ ޖެނެރަލް އަހްމަދު މުއިއްޒު "މިހާރު" އަށް ވިދާޅުވީ ސެޓްލްމެންޓަކަށް ދާންޖެހޭ ކަމެއް އޮވެދާނެ ކަމަށެވެ. އެކަމަކު އާއްމުކޮށް އެއްބަސްވުން ހަދާ ގޮތުގެ މިސާލު އެކި ގައުމުތަކުން ނަންގަވައި ވިދާޅުވީ އެ ހަދާ ޑީލްތަކުން ވަރަށް ބޮޑު އެއްޗެއް ރިކަވާ ކުރެވިފައި އެބަހުރި ކަމަށެވެ.

އެކަމަކު ދައުލަތަށް އެއްވެސް އެއްޗެއް ނުލިބޭ ގޮތަށް އެސްއޯއެފަށް ދައުވާ ނުކޮށް ދޫކޮށްލި ގޮތާ މެދު މުއިއްޒު ސުވާލު އުފެއްދެވި އެވެ.

"މިއީ ކީއްވެގެން ހެދި ޑީލެއް ކަމެއް ނޭނގެ، ދައުލަތުގެ ކޮން މަސްލަހަތެއް ހިމާޔަތް ކުރަން ކަމެއް،" މުއިއްޒު ވިދާޅުވި އެވެ.

"މިސާލަކަށް އާއްމު ގޮތެއްގައި މިކަން ކުރަނީ އެންމެ ބޮޑު ކުށްކުރި މީހާ ދެނެގަތުމަށް، އޭގައި އެކި މިންވަރަށް ބައިވެރިވާ މީހުންނަށް އަދަބު ކުޑަކޮށްދޭން އެއްބަސްވެގެން ނޫނީ ދައުވާ ނުކުރާ މަތިން މިކަން މިކުރަނީ ބޮޑު މަސްލަހަތެއް ހިމާޔަތްކުރުމަށްޓަކައި،"

މުއިއްޒު ތަކުރާރުކޮށް ވެސް ވިދާޅުވީ އެސްއޯއެފަށް ދައުވާ ނުކޮށް ދޫކޮށްލީ ބޮޑު ކޮން މަސްލަހަތެއް ހިމާޔަތްކުރަން ކަމެއް އެނގިވަޑައިނުގަންނަވާ ކަމަށެވެ. އެސްއޯއެފްގެ އަތުން ދައުލަތުގެ ފައިސާ ހޯދަން އެޅި ފިޔަވަޅެއް ވެސް ސާފު ނޫން ކަމަށް ވިދާޅުވި އެވެ.

"އަޅުގަނޑަށް ހީވާ ކަހަލަ މީގައި ބޮޑު މައްސަލައެއްގެ ގޮތުގައި މި ބަލަނީ ހިޔާނާތްތެރިވުމެއް ނޫނޭ، ވައްކަން ކުރުމެއް ނޫނޭ. ބޮޑު މައްސަލައަކީ ލޯންޑާ ކުރުމޭ." މުއިއްޒު ވިދާޅުވި އެވެ.

"ފުރަތަމަ ކުށްކޮށްގެން ހޯދި އެއްޗެއް މި ލޯންޑަކުރަނީ. އެހެންވީމަ އަސްލު މައްސަލަ ކުޑަކޮށްފައި ލޯންޑާކުރުން ބޮޑު މައްސަލައަކަށް ހަދަނީއޭ ހީވޭ ދައްކާ ވާހަކަތަކުން."

ފައިސާ ހޯދަން ކުރި މަސައްކަތްތަކާއި މިކަން އެކަށީގެންވާ ގޮތެއްގައި ކުރަން ދޭދޭ ގައުމުތަކާ އެކު ހެދި އެއްބަސްވުންތައް ކޮބައިތޯ ވެސް އޭނާ ސުވާލު އުފެއްދެވި އެވެ. އެއްބަސްވުން އޮތް ނަމަ އޭގެ ތަފްސީލް ރައްޔިތުންނަށް ހާމަވާން ޖެހޭ ކަަމަށް މުއިއްޒު ވިދާޅުވި އެވެ.

ހިނބަޅިދޫން ހަތިޔާރު ފެނުނު މައްސަލަ އާއި ޔާމީން އަވަހާރަކޮށްލަން އުޅުނު މައްސަލައިގައި ވެސް ބައެއް ކަންކަމުގައި ދައުވާނުކޮށް ދޫކޮށްލައިތޯ ސުވާލު އުފެދޭ ކަމަށް ވިދާޅުވި އެވެ.

"މިކަންކަން ބަލަން ޖެހޭ، ހާމަވާން ޖެހޭ، ޕީޖީ ޖަވާބުދާރީވާން ޖެހޭ."

މުއިއްޒު ވިދާޅުވީ އަދީބާއި ޒިޔަތާ އެކު ހަދައިގެން އުޅެނީ ވެސް ސައްހަ އެއްބަސްވުމެއް ކަމަށް ގަބޫލެއް ނުކުރައްވާ ކަމަށެވެ. އެކަމުގެ ހަގީގަތް ހާމަކޮށްދެއްވަން ވެސް މުއިއްޒު ގޮވާލެއްވި އެވެ.

ޕީޖީ ވިދާޅުވީ އެސްއޯއެފަށް ދައުވާ ނުކުރަން އެއްބަސްވުމެއް ނޯންނާނެ ކަމަށް

މި މައްސަލައިގައި ޕްރޮސިކިއުޓަ ޖެނެރަލް ހުސެއިން ޝަމީމް ވިދާޅުވީ އެސްއޯއެފަށް ދައުވާނުކުރަން އެއްވެސް އެއްބަސްވުމެއް ނޯންނާނެ ކަމަށެވެ. އެކަމަކު އިސްކޮށް އެ ކުންފުނީގައި އުޅުނު ތިން ބަޔަކާ އެކު، ދައުލަތަށް އެއްބާރުލުން ދިނުމުގެ އެއްބަސްވުމެއް ހެދި ކަމަށެވެ.

"އެ މީހުންގެ މައްޗަށް ޖިނާއީ ދައުވާއެއް ނުކުރަން އެއްބަސްވުމެއް އެބައޮތް ކުރީގެ ޕީޖީ ހަދާފައި. މިހާރުގެ ޕީޖީގެ ވިސްނުމަކީ ދައުލަތުން ކަމަކަށް އެއްބަސްވެފައި އޮތީ ވިއްޔާ އެކަމަކަށް އޮނާކުރުން، އެކަން ކުރިއަށް ދާނެ،"

"އެކަމަކު ކުންފުނީގެ މައްޗަށް ދައުވާ ކުރަން ހުރަހެއް ނެތް، ދައުވާ ކުރަން ވެއްޖިއްޔާ އެކަން ކުރިއަށް ދާނެ.

ޝަމީމް ވިދާޅުވި ގޮތުގައި ދައުލަތުގެ ވަކީލު ސުޕްރީމް ކޯޓުގައި އެސްއޯއެފާ ގުޅޭ ގޮތުން ޖަވާބު ދެއްވީ ޔާމީންގެ މައްޗަށް ކޮށްފައިވާ ދައުވާއާ ގުޅޭ ގޮތުންނެވެ. އެއީ އެސްއޯއެފްގެ މައްސަލައެއް ނޫން ކަމަށާއި ޔާމީންގެ ދައުވާއަކީ ކުށްކޮށްގެން ހޯދި ކަމަށް ތުހުމަތުވާ ފައިސާ ދޭން އެންގުމުން ނުދީ އެއިން މަންފާ ހޯދުމާ ގުޅިގެން ޔާމީނަށް ކުރި ދައުވާއެއް ކަމަށް ވިދާޅުވި އެވެ.

އެކަމަކު ހިޔާނާތުގެ މުޅި މަންޒަރަށް ބަލައި، އެކަމުގައި އިސްކޮށް ތިބިކަން އެނގޭ މީހުންނަށް އެއްވެސް އަދަބެއް ނުލިބި ސަލާމަތްވާ ގޮތަށް ދައުލަތުން ދޫކޮށްލުމަކީ ގިނަ ބަޔަކަށް ބަލައިގަނެވޭ ކަމަކަށް ނުވެ އެވެ.